Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fıkıh lminin Olu
- Tâbiûnun Sünnet Anlayı
- slâmî Ara
- Hadîsi Yeniden Dü
59 vahid konusunda cereyan etmiştir 279 . Halbuki haber-i vahidle amel etmek için Ebû Hanîfe ve arkadaşları, meşhur olma şartını; Malik de onunla amel edilmesi şartını koşmaktaydı. Şâfiî ise, amel ve şöhret şartını haber-i vahidde aramamaktadır 280 . Yine Ş âfiî’ye göre, Hz. Peygamberden sonra hadîsle amel edilmemesi onun değerini düşürmediği gibi, Hz. Peygamberden sonra onunla amel edilmesi de onun kuvvetini artırmaz 281 . Yine Şâfiî’ye göre Allah’ın hükümleri ile O’nun elçisinin hükümleri aynı derecede 282 olup, Allah’ın hükmü ile Peygamberi’nin hükmü farklı şeyler değildir. O da her halükarda bağlayıcıdır 283 . Nitekim o, ilmi beş tabakaya ayırmakta ve Kur’an ve sahih/sabit sünneti birinci ve aynı tabakada yan yana zikretmektedir 284 . Neticede “subûtu ve kullanılması hususunda bir çok tartışmaların bulunduğu haber-i vâhid yoluyla sabit olmuş hadîsleri Şâfiî, kendi ictihadınca sabit bulmuşsa, bağlayıcılık bakımından onları Kur’an’a denk tutmuştur” 285 . Oysa subûtu kesin olan ile subûtu zannî olan hiçbir zaman eşit olamaz. Ş âfiî’nin sünnet anlayışında dikkat çeken bir başka husus ise, her hangi bir sünnetin başka bir sünnete kıyas edilemeyeceği ilkesidir. Nitekim o, bu hususta “Biz, bir sünneti, diğer bir sünnete kıyas edemeyiz” 286 diyerek, icrasına imkan bulunduğu müddetçe, her bir sünneti bizatihi icra edeceğini, kıyas veya her hangi bir gerekçe ile veyahutta bu hususta Ebû Bekir, Ömer, Osman ve Ali’den ona uygun bir görüş, hüküm veya emir rivâyet edilmedi diye hadîsi zayıf olarak değerlendiremeyeceğini, bu konuda Hz. Peygamberden gelen haberi dikkate alarak diğerlerinden müstağnî kalacağını belirtmektedir 287 . Şu halde Şâfiî’nin nazarında her bir hadîs/sünnet başlı başına bir değere sahiptir. Bu ise rivâyetlere bütüncül olarak bakmayı ve bunlardan genel ilkeler çıkarmayı engellemekte, hadîslerin/sünnetlerin parçacı bir anlayış ve 279 Hasan, slâm Hukukunun Doğuşu , s. 199. 280 Hudarî, slâm Hukuk Tarihi, s. 256. 281 Şâfiî, Umm, VII. 314, 316. 282 Şâfiî, Risâle, 104 (no. 480). 283 Şâfiî, Risâle, 64 (no. 308). 284 Şâfiî, Umm, VII. 452. 285 Nazlıgül, mam eş-Şâfiî, s. 144. 286 Şâfiî, Umm, VII. 320. . 287 Şâfiî, Umm, VII. 320. 60 yaklaşımla değerlendirilmesi sonucunu doğurmaktadır 288 . Bu yaklaşım tarzı aynı zamanda rivâyetlere verilen değeri daha da artırmış, bu da onların lafızlarına ve literal anlamlarına bağımlı bir okumayı beraberinde getirmiştir 289 . Oysa mam Malik hadîsleri değerlendirmede daha ziyade metinden hareket etmiştir 290 . Ne var ki Şâfiî’de bu tersine dönmüş ve hadîs metinlerini değerlendirme ameliyesinde hadîsler subût açısından değerlendirilmeye başlanmıştır. Zira ona göre hadîsin varlığı/subûtu kafidir ve onunla olduğu gibi amel edilmelidir. Ş âfiî, haber-i vahidin şer’î bir kâideyle çelişmesi durumunda Ebû Hanîfe’den farklı olarak haber-i vâhidi tercih etmekte ve onunla amel etmektedir 291 . Nitekim bu hususta bn Arabî de, şer’î kaidelerden herhangi birine aykırı bir haber-i vahid geldiğinde, Şâfiî’nin onunla amel etiğini, Ebû Hanîfe’nin onunla amel etmeyi caiz görmediğini, mam Malik’in ise başka bir kaidenin desteklemesi durumunda onunla amel ettiğini belirtmektedir 292 . Şâfiî’nin bu tavrında, onun tearuz durumunda ş er’î ilkelere değil, habere öncelik verdiğini aynı zamanda nass teorisinin temellerini attığını söylemek mümkündür. Ş âfiî’yle birlikte dikkat çeken bir başka husus ise, sünnetin kapsamındaki daralmadır 293 . Bu hususta yapılan tesbitlere göre, Şâfiî öncesi ilk dönemlerde sünnetin kapsamı hayli geniş tutulmuştu ve Müslümanlar arasında yerleşmiş olan 288 Bu bakımdan meselâ bir tesbite göre, “Şâfiî’nin düştüğü hata her rivayeti mutlak uyulması gereken bir nass gibi algılamasıdır”. Aybakan, Bilal, Fıkıh lminin Oluşum Sürecinde cmâ, z yay., stanbul, 2003, s. 52. 289 Bu düşüncenin bir sonucu olarak ortaya çıkan yaklaşım hususunda şu değerlendirmeye yer vermek isabetli olacaktır: “..fıkhî ve ictihadî yaklaşım sergileyenler nassların bütününden elde ettikleri ilkelerden hareketle yeni meselelere çözüm getirmeye çalışırlarken, sünnetin zahirine göre tavır sergileyenler, sorulan her bir soruyu cevaplamak için bir rivayet arama gayretinde olmuşlardır. Fıkhî ve ictihadî yaklaşım tarzını benimseyen alimlere göre rivayet edilen her bir hadîsle amel etmek ve ihtiva ettiği her hususu uygulamak zorunlu değildir. Örneğin brahim en- Nahaî (ö. 96) rivayetleri fıkhî hüküm çıkarmak için değil, fıkhî asıllar (prensipler) elde etmek için kullanmıştır. Çünkü fıkhî bir tek hüküm, ancak muayyen ber hadiseye tatbik edilebilir; halbuki, fıkhî ilke, pek çok olayın hükmünü ve çözümünü ihtiva eder” . Ulu, Tâbiûnun Sünnet Anlayışı, s. 197. Krş. Kal’acî, Mevsûatu Fıkhı brahim en-Nahaî, I. 198-199. 290 Dere, Ali, “ mam Mâlik’in Hadîs Metinlerini Değerlendirme Kriterleri Üzerine”, slâmî Araştırmalar Dergisi, c. 10, sy. 1, Ankara, 1997, s.73. 291 el-Ezrak, Muhammed, “Minhâcu’l- mami’ş-Şâfiî”, el- mâm eş-Şâfiî, Fakîhen ve Muctehiden (Havle’l- mâm eş-Şâfiî htifâ bi Zikrâ Murûri snâ Aşara Karnen alâ Vefâtihi, Kuala Lumpur, Malezya, 1990), Dâru’t-Takrîb, Beyrût, 2001, s. 265. 292 Medkûr, “eş-Şâfiî, Nasıru’l-Hadîs”, s. 53. 293 Şâfiî’den önce sünnetin kullanımı ve muhtevası ile ilgili olarak mam Malik, Ebû Yûsuf ve Ş eybânî’nin yaklaşımları ve temel düşünceleri için bkz. Özafşar, Hadîsi Yeniden Düşünmek, s. 43-80; Aktepe, Şâfiî’de Sünnet, s. 80-174. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|