Microsoft Word Elmi Mecmue 21
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- РЕЗЮМЕ
- Ateizm və Darvinizm idealogiyasının çöküşü
Hümbətəliyeva Sevinc Mübariz 314
RESUME
“Al- Kitab” by Sibaveyn is the first source where the conversional theme is widely described. The author to the conversion in Arabic, made the division of conversional particles and determined their place in Arabic lexicon. We can also find some considerations about conversion in the book of “Al- Khulasa” by Ibn Maliki. Linguist analysed the conversional issues and devoted forty six couplets to this theme. The author investigated very important problems of conversional particles and their using conditions.
Известный грамматический трактат «Аль-Китаб» Сибавейхи является первым источником, где содержиться довольно обширная информация о проблеме обращений в арабском языке. Автор уделив данной теме значительное внимание, впервые провел классификацию частиц обращения и попытался уточнить их позицию в системе языковой иерархии. Также как Сибавейхи, Ибн Малик в своей книге «Аль-Хуласа» высказал свое мнение по поводу «обращения» в арабском языке. Он посвятил этой проблеме сорок шесть бейтов, в которых коснулся важных проблем связанных с частицами обращения вобщем, и обстоятельством их употребления в речи в частности.
Dünya ölkələri üzrə İslamın yayılma səbəbləri 315
DÜNYA ÖLKƏLƏRİ ÜZRƏ İSLAMIN YAYILMA SƏBƏBLƏRİ Elnur Kərim oğlu MUSTAFAYEV AMEA-nın Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun doktorantı Açar sözlər: İslam, Din, Dünya Key words: İslam, Religion, World Ключевые слова: Ислам, Религия, Мир
Son əsrdə ümumi dünya ölkələri üzrə İslam dinin geniş şəkildə yayılması bəzi elm və siyasət adamlarının marağına səbəb olmuşdur. Xüsusi ilə Qərbi – Avropa ölkələrində və Şimali – Amerika materikində sürətlə islamın yayılması dövlət orqanlarını həyəcan təbili çalmağa vadar etmiş və bir çox təəccübə səbəb olacaq statistik məlumatlar əldə edilmişdir. Aşağıda bəzi kütləvi informasiya vasitələrinin və təşkilatların müsəlmanların artımı ilə bağlı statistik məlumatları qeyd edəcəyik. “CNN” – in müxbirlərindən olan Ricard Allen Qrin dünyada müsəlmanların sayı ilə bağlı “Müsəlman əhalisinin gələcəyi 2030 öncə görmə” adlı apardığı araşdırmanı çap etdirib. Həmin araşdırmada bəzi maraqlı faktlar ortata çıxmışdır. Ricard Allen Qrinin qeyd etdiyi məlumatlara görə, iyirmi il bundan əvvəl dünyada təxminən 1.1 milyard müsəlman olduğu halda iyirmi ildən sonra müsəlmanlar dünya əhalisinin dörddə birindən çoxunu təşkil edəcəkdir. “Pew” araşdırma mərkəzi Din və Cəmiyyət Həyatı Forumu tərəfindən hazırlanan hesabata görə müsəlmanlar iyirmi ildən sonra yer kürəsinin 26.4 faizin əhatə edəcəkdir. Hesabata əsasən 2010-cu ildə 1.6 milyard olan müsəlmanlar 2030 - cu ildə 2.2 milyard olacaqdır. Belə ki, dünya əhalisi 2030- cu ildə 8.3 milyard olacaqdır ki, onun 2.2 milyardını müsəlmanlar təşkil edəcəkdir. Araşdırmanın gəldiyi nəticəyə görə müsəlman əhalisinin illik orta artım tempi müsəlman olmayan ölkələrlə nisbətdə iki dəfə çoxdur. 2010 cu il statistikasına görə müsəlman ölkələrində 1.5 dəfə artım olduğu halda qeyri-müsəlman ölkələrində bu rəqəm 0.7 – dir. “Pew” araşdırma mərkəzi qitələr üzrə də bəzi statistik məlumatları paylaşıb. Aparılmış tədqiqata əsasən dünyadakı müsəlmanların 62 faizi cənub-şərqi asiyada yaşayır. Bu bölgədə 1 milyard 5 milyon 507 min müsəlman var. 2030 cu ildə həmin Elnur Kərim oğlu MUSTAFAYEV 316
ərazilərdə müsəlmanların sayı 1 milyard 295 milyon 625 minə çatacaqdır. Bu artımla Asiya qitəsində hər on nəfərdən üçü müsəlman olacaqdır. İkinci müsəlmanların ən çox yaşadığı bölgə Şimali Afrika və Yaxın Şərqdir. Hal-hazırda bu bölgədə 321 milyon 869 min müsəlman yaşayır. 2030 cu ildə bu rəqəm 439 milyon 453 minə çatacaqdır. Bu rəqəmlə Afrika qitəsi dünya müsəlmanlarının 20 faizini əhatə edəcəkdir. Hesabata görə 2010-cu ildə mərkəzi – afrikada müsəlmanlar 242 milyon 544 min olduğu halda 2030 cu ildə 385 milyon 939 min olacaqdır. Avropa qitəsinə gəlincə isə hal-hazırda 44 milyon 138 min müsəlman yaşayır. Bu rəqəm 2030 cu ilsə 58 milyon 209 minə çatacaq ki, dünya müsəlmanlarının 8 faizini əhatə edəcəkdir. 2030 cu ildə müsəlmanlar İngiltərənin 12, Fransanın 11, Belçikanın 10, Albaniyanın 83, Makedoniyanın 43, Bolqarıstanın 16, Rusiyanın 14, Gürcüstanın 11 faizini əhatə edəcəkdir. Müsəlmanların ən çox artım tempi Amerika qitəsində müşahidə olunur. İyirmi il ərzində müsəlmanların sayı bu qitədə iki dəfə artacaqdır. Hal-hazırda bu qitədə müsəlmanlar 5 milyon 256 min olduğu halda 2030 cu ildə 10 milyon 927 min olacaqdır. ABŞ- da 2010 cu il ststistikasına görə 2.6 milyondur və bu rəqəm iyirmi ildən sonra 6.2 milyona çatacaqdır. Kanada isə İslam dinini qəbul edənlər 1991 – ci ildən 2001 ci ilə qədər 30 faiz artmışdı. Iyirmi ildən sonra isə müsəlmanların sayı 2.7 milyon olacağı ehtimal olunur. Yuxrida qeyd etdiyimiz müxtəlif mötəbər kütləvi informasiya vasitələrinin və araşdırma mərkəzlərinin məlumatları elm adamlarını hərəkətə gətirmişdir. Tez bir zamanda dayanmadan sürətlə müsəlmanların sayının artması müxtəlif təbəqənin insanlarını düşündürməyə səbəb olmuş və fərqli elm sahələrinin nümayəndələrini İslamın yayılma səbəblərini araşdırmağa təşviq etmişdir. Bu məsələyə məşğul olan sosiyoloqlar, dinşünas alimlər və politoloqlar müsəlmanların sayının artmasına bir neçə səbəbin amil olduğunu qeyd etmişdirlər.
Bəşəriyyət tarixini araşdıran xüsusi ilə sosiologiya sahəsində tədqiqat aparan hər kəs 19 – cu əsrin ateizm və materializmin inkişaf etdiyi əsr olduğunu görəcəkdir. Bu dövrün ən önəmli hadisələrindən biri həmin əsrəcən dünyaya hakim olan Teist (tək Allahlıq) inancı və dinlərə qarşı Ateizm düşüncəsinin meydana çıxmasidir. Düzdür, Ateizm qədim zamanlardan bəri mövcud olmuşdur lakin, bu fikrin əsl yüksəlişi 18 əsrdə Avropada bəzi fəlsəfə cərəyanlarının və siyasi hadisələrin meydana çıxması ilə bağlıdır. Diderot, Baron de Holbak kimi materialistlərin kainatin əzəldən mövcud olan maddə yığımından meydana gəldiyini və maddənin xaricində heç bir aləmin olmadığını qeyd edirdilər. 19 əsrdən etibarən ateizm daha da Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|