Microsoft Word Elyazmalar yanmir-jurnal No. 2+. docx
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
ƏLYAZMALAR YANMIR 70
№ 1, 2016
(1893-1894) ildə çap olunub. “Qadınlar” əsərinin böyük bir hissəsi İslamiyyətin qadına verdiyi də- yərdən və bu məsələ ilə baglı müxtəlif isnad və rəylərdən ibarətdir. “Göy”- 1296-cı (1878-1879) ildə çap olunan bu kitabda səma ilə bağlı 34 yazı var. Həcm:112 kiçik səhifə. Əsər astronomik xarakter daşıyır. “Yer”-1296-cı ildə (1878-1879) çap olunan bu əsərdə Yer Kürəsi ilə bağlı 34 yazı mövcud- dur. Həcmi:119 kiçik səhifə. “İnsan”- Kitab 1296-cı ildə (1878-1879) çap olunan bu əsərdə otuz yazı toplanıb. Əsərdə in- sanların Yer üzündə göründüyü zamandan etibarən meşələrdə, mağaralarda olan yaşayışlardan, daş- dan düzəldilmiş ilk alət və silahlardan, ilk əsərlərindən bəhs edir. Əsər antropoloji və təbiətşünaslıq baxımından böyük maraq kəsb edir. Həcmi:115 kiçik səhifə. “Əmsal”- Əsər 1296-cı ildə çap olunub və özündə hikmətamiz qəbildən olan 2919 misal və lətifələri birləşdirir. Əsər Şərq və Qərb xalqların dillərindən edilmiş tərcümələrdən, qərb filosof və ədiblərin sözlərindən edilmiş misallardan ibarətdir. Eyni zamanda burada müəllifin fikirləri də öz əksini tapmışdır. Həcmi:511 kiçik səhifə. “Lətaif”-1300-cü (1882-1883) ildə çap olunan bu kitab 436 parçadan ibarət hikmətamiz və ib- rətamiz lətifələrdir. Həcmi:224 kiçik səhifə. “Yenə İnsan”- Bu əsər 1296-cı ildə “İnsan” başlığı altında çap olunan əsərin ikinci hissəsidir. Burada insanların irqindən, cinsiyyətindən asılı olmayaraqYer kürəsində yaşayan bütün bəşəriyyət haqqında ümumi məlumat var. Bu əsər antropoloji məlumat daşıyır. Əsər 1303-cü (1885-1886) ildə nəşr edilib. Həcmi:144 kiçik səhifə. “Lisan”( ərəbcə “dil” deməkdir.) – Dil anlayışı ilə bağlı məsələlərə həsr olunmuş əsərdir. XIX əsrin sonu Türk ədəbiyyatı üçün bu mövzu yeni idi və Sami bu mövzuda yazan ilk müəllif olmuşdur.(6;416)Kitabda aşağıdaki mövzular ardıcıl sürətdə şərh edilir: Lisan məfhumu nədir, dil haqqında alimlərin dəyərli fikirləri, insanlarla heyvanlar aləminin fərqində dilin rolu, dilin meydana gəlmə zərurəti, dillərin ömrü, tərəqqisi, asan və mürəkkəb dillər, Afrika dilləri və bu kimi digər məsələlər öz əksini tapmışdır. Kitab 1303-cü(1885-1886) ildə nəşr edilmişdir. Həcmi:128 kiçik səhifə.
“Üsuli tənqid və tərtib”-əsərdə türk dilində işlənən durğu işarələrdən geniş söhbət açan müəl- lif hətta hər bir işarəni fasilə, müfriz, qatıa, şariha kimi adlandıraraq onların işlənmə qaydalarını da açıqlamışdı. Mövzu etibarı ilə bu əsər də Türk dilçilik tarixində ilk müstəqil əsər sayılır. Kitabın 125-ci səhifəsində müəllif əsərin beş il öncə yazılmasını deyir və son illərdə bu tip kitabların çox sayda nəşr olunduğunu qeyd edir. Kitabın sonunda Sami əsərdə gətirilən misalların hamısı məhz son illər ərzində qrammatikaya aid nəşr olunan əsərlərdən götürüldüyünü yazır. Kitab 1303-cü (1885-1886) ildə çap olunmuşdur. Həcmi:130 kiçik səhifə. Şəmsəddin Sami bunlardan savayı İslamiyyətin təbliğatına xidmət edən “Himmat al-himam fi naşr al-İslam”adlı daha bir kitab qələmə almışdır. Əsər ərəb dilində yazılmış kiçik bir kitabdır.1302- ci ildə (1884-1885) yazılan bu əsər Giridli Mustafa Nuri tərəfindən türk dilinə tərcümə olunaraq 1305-ci (1887-1888) ildə Hanyada çap olunmuşdur.
ƏLYAZMALAR YANMIR 71
№ 1, 2016
1. Bilgin Azmi.Şemseddin Saminin edebiyatla ilgili eserleri ve görüşleri.Türk Araştırmaları Dergisi.PDF 2. Doğramacıoglu Hüseyin. Şemseddin Saminin kaleminden dil ve edebiyat meseleleri. Uluslararası Sosial Araştırmalar Dergisi.III hissə.2010 3. Florida Kulla.Şemsettin Sami.Hayatını Türk ile Arnavut Dil ve edebiyatına adamış şahsiyet olaraq.PDF 4. Görkəmli şərqşünas alim, filologiya elmləri doktoru, professor Aida İmanquliyevanın anadan olmasının 75 illiyinə həsr olunmuş “Şərq xalqları ədəbiyyatı: ənənə və müasirlik” mövzusunda Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları”. Bakı, “Elm” nəşriyyatı, 2014, səh.722; Tədqiqatçı-alim Şəmsəddin Sami və onun iki tərcümə nüsxəsi haqqında məlumat. Səh.545-549 5. Halid Ziya. Qırx Yıl.İstanbul 1936. 3-cü cild. 6. İslam Ansiklopedisi. İslam alemi tarih, cografya, etnoqrafya ve biyoqrafiya lügati.c.11, İstanbul Milli Egitim Basımevi-1970 7. Levend Agah Sirri.Şemsettin Sami. Ankara Universiteti Basımevi-1969 8. Türkiye Diyanet Vaqfı. İslam Ansiklopedisi. 38-ci cild. İstanbul-2010 Рена Искендерли Переводы и научно-популярные произведения Шемседдина Сами РЕЗЮМЕ
Шемседдин Сами выдающийся деятель Турецкой литературы. Он является автором очень известных научных и литературных произведений. Данная статья посвящена литера- турным, научно - популярным произведениям и переводам Шемседдина Сами. Rana Iskenderli Shamseddin Sami’s translates and popular scientific works SUMMARY
Shamseddin Sami was an important figure of Turkish literature. He is the author or well- known scientific - popular and literary works. This article deals with Sh. Samy’s leterary works and translations.
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|