Microsoft Word Esas metin 1-82. doc
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
63
– Bu ‘sen’in şalınmış. Dün gece diskoda unutmuşsun. Hüseyin Abi gönderdi. (64) Tomris Uyar, bu sonu, “ona en ufak bir sürçmesinde altından kalkamayacağı bir tuzak hazırlamak boynumun borcuydu” diyerek açıklıyor bir söyleşisinde (“Söyleşi: Aramızdaki Şey” 2). “Yavruağzı” adlı öyküde de menajeri sıfatıyla şarkıcı Alev’in “imajı”nı kendine iş edinmekle kalmayıp onun bütün hayatını yönetmeye kalkan Güngör ile karşılaşıyoruz. Günümüz medyatik ilişkilerine olan göndermesiyle “Yavruağzı”, Niyazi Zorlu’ya göre, “Tahin Pekmez Günleri”yle birlikte aynı mesajı vermektedir. Zorlu, bu iki öyküyü, “artık çeşitli makam ve katlarda büyük bir pervasızlıkla sürdürülen ve erk olmanın vazgeçilmez bir koşulu haline gelen şiddetin, gündelik modellerini” sunmasıyla önemli buluyor. “Tahin Pekmez Günleri”nin Şükran Hanım’ı, Zorlu’ya göre, “hayatı kuşatan şiddetin asıl kaynağının ‘sivil’de aranması gerekliliğini söyler gibi” (2). Şükran Hanım’ın içini bir sevgi dalgası yokladı: belki biraz sabırla, özenle. . . Çağdaş Genç Kız yarışmasının herhangi bir dalında bir ikincilik kazanabilirdi çocuk. Şimdiye kadar tasarladığı Çağdaş Memur, Çağdaş Kapıcı ödüllerini kimse kazanamamıştı. Bu tür yarışmalar gerçekten düşlediği gibi düzenlense de özendirme ödülü verebileceği kişilerin sayısı üçü-beşi geçmiyordu. (“Tahin Pekmez Günleri” 55) Başkalarının işine karışmak insanoğlu için eski bir alışkanlık olmasına rağmen günümüzde bu eğilimin bir çeşit “gösteri”ye dönüştürülmesi düşündürücüdür. “Yavruağzı” adlı öyküdeki “imaj çalışması” tartışması da bunun toplumca alkışlandığını hatırlatması açısından kayda değerdir.
64
Benzer bir “şiddet”, radyo ve televizyon programlarıyla da çağdaş insanı kuşatmaktadır. Üstelik kurbanlar gönüllü olarak bu duruma maruz kalırlar. Tomris Uyar, “Lal” adlı öyküdeki kırmızının “şiddetli bir yalan-kırmızısı” olduğuna dair okuyucuyu uyarıyor (“Yalın ve Duyarlı Bir Evren Kurucusu: Tomris Uyar” 4). Ayrıca “Lal” 1998 yılındaki güncele göndermesi ile de dikkat çekici. “Lal”, Kırmızı Biber takma adıyla radyoda program yapan şahsa yazılmış şahsi mektuplardan ya da faks mesajlarından oluşuyor. Programında dinleyicilerine “uç” diyen ve bu uçuşu herkesin kendince anladığı Kırmızı Biber’e yazılmış bu mektupları, yazar, yazanın olası üslubuyla yansıtmış. Toplumun çeşitli kesimlerinden cins cins insanların dilinden yazılan bu mektuplarda, gittikçe garipleşen bir iletişim ya da iletişimsizlik ortamının izleri sürülebilir. Kırmızı Biber, programıyla öksüzlere moral, gençlere entelektüel ilham, ateşli kadınlara hararet, bıçkın delikanlılara “gıcık”, belediyeye çöp sorununu anlatamayan kibar beylere umut vermesiyle öykülerin geçtiği dönemin “kahraman”ı sıfatıyla toplumsal rengini belirliyor. Terminatör’ün mektubu: ulan
kırmızı biber sen kendini ne sanıyorsun niyetin karı kızı dolduruşa getirmek mi bizimle dalga geçmek mi biz mert türk delikanlıları böyle oyunlara gelmeyiz bilmişol sözlüm nalanın seni dinlemesine şimdilik karışmıyorum bir tatsızlık daha çıkmasın diye ama muhterem sacide teyzenin gizli gizli dinlemesini af etmiyorum boktan programını bir kerecik dinledimse herkesin ağzının payını vermek içindir yoksa benim ağzım iyi laf yapar icabında karı kız gıcıklamak için senin laflarına muhtaç değilim yerinde olsam bizim mahalleye uğramazdım nalanla sacide teyze yetmiyormuş gibi bizim aramızdan da üç beş sütü bozuk çıktığına göre o kara ibne gözlüklerini 65
parçalayıp kıçına sokmam vazifem oldu zaten vatanım uğruna birkaç şerefli cinayet işlemişim allaha şükür bir eksik bir fazla fark etmez bu mektubu yazdırdığım dava arkadaşım tuğhan da aynı fikirde ona göre (74)
Tomris Uyar, böyle “ ‘yarı-mizah’ denemelerin [. . .] bir kitapta öbür öykülerin geçtiği ortamın toplumsal rengini sağlayan ayrıntıları” yerleştirmede işe yaradığını söylüyor (“Söyleşi: Aramızdaki Şey” 3). Bu öyküde olduğu gibi, yazar, bu mizahi etkiyi kendini çok da paralamadan, sadece “gerçeği” göstererek yapabiliyor. Yaşanan günlere gerçek gözlemle yaklaşan, ironiyle karışmış bir mizahı barındıran, özgürce yaşama ve yazma tutkularıyla kendi sınırlarını zorlayan Tomris Uyar öykücülüğü, 1998 yılında yayımlanan bu son öykü derlemesiyle artık sadece kendiyle yarışıyor gibi. Yazar için öyküde “zaman”, parlaklığı ve tehdidi ile yenilik, modernlik ve yaşanan “an”da anlam kazanan güncellik ile değer kazanıyor. 1965’ten bu yana Tomris Uyar, güncelin baskısı altında ezilen modern gündelik hayatlarımıza dair uyarılarını gündemden düşmeden dile getirmeyi sürdürüyor.
66
SONUÇ 1998 yılında onuncu ve sonuncu öykü kitabı yayımlanan Tomris Uyar, artık içerikte ve teknikte ustalığını kanıtlamış bir yazardır. Bu başarısını, 1965’ten bu yana öykücülüğünü devamlı olarak yenilemesine, çağdaş yazını takip ederek kendine göre yorumlayıp yapıtına uyarlamasına ve bütün bu arayışlarında hep “kendisi olarak” kalabilmesine borçludur. Harold Blodget, “unutulmaz” bir öykünün sırrını şöyle açıklıyordu: İşin zanaat yönüyle ilgili hiçbir ustalık, kendi içinde unutulmaz bir öykü yapmaya yeterli değildir. Her şeyden önce, bir öykü “okuru ilgilendirmelidir” ve öykü bu ilgiyi yaşamsal bir anlatım yolu aracılığıyla sağlar. Canlılık, yenilik, özgünlük, bireysellik—tüm bunlar, tamamıyla geleneksel bir teknik aracılığıyla gelebilir ve sık sık gelirler de; aynı zamanda sık sık yerleşmiş bir tekniği ihlal ederler. Öyküler kuraldan daha büyüktür. (82) Yazarın, güncesine not düştüğü üzere, “dünyanın artık ‘som bir bütün’ olarak değil, atomun parçalanmasına koşut giden bir ‘toplamlar toplamı’ olarak görüldüğü çağımızda yeşermiş bir sanat dalı” (Yazılı Günler: [1985-1988] 116) olan “kısa öykü”yle ilişkisi hem kendiyle hem de modern çağla giriştiği bir mücadeleye dönüşmüştür. Yazar, modern dünyanın bir bireyi olarak “bozulan büyüye” öyküyle karşılık vermek ister gibidir. Füsun Akatlı, “onun kendi tuzaklarını kendi kazan, kendi bozan, sınavsa, ancak kendi kendine kurduğu zorlu barajlarla, kendi sınavına giren bir yazar” (“Derine Yazılı Günler” 63) olduğunu belirleyerek Uyar’ın bu Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|