Microsoft Word fitopatogen sooon docx
Yüklə 268,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təcrübə üçün bitkilərin hazırlanması
- Peyvəndin hazırlanması.
19
yoxlanılması üçün, hərdən müvafiq bitkini lazımi göbələk ilə peyvənd etməklə təcrübə qoymaq olar. Bunun üçün nəyinki sahib bitkinin və peyvəndin düzgün qaydada hazırlanması həm də, bitki- lərin peyvənd prosesinin texniki cəhətdən diqqətlə həyata keçiril- məsi vacibdir. Açıq sahələrdə aparılan müşahidələrin nəticələrinə nəzərən təcrübə burada ikinci dərəcəli rol oynayır.
Peyvənd zamanı bitki üçün ilk tələb, onun infeksiyalardan azad olaraq tam sağlam olmasıdır. Bunun üçün, təcrübə aparılan bitkiləri yaxşı olar ki, oranjeriyalarda ya da vegetasiya evciklə- rində içərisi infeksiyadan azad edilmiş torpaqla doldurulmuş gül qablarında sağlam toxumlardan yetişdirilsin. Əgər torpağın ya da toxumların öyrənilən göbələkdən azad olduğu barədə əminlik yoxdursa, o halda, birincini avtoklavda 1-2 atm təzyiq altında sterilizə etmək, toxumları isə adi dərmanlama ilə dezinfeksiya etmək olar. Belə bitkilərin yetişdirilməsi zamanı həşəratlar yaxud hava vasitəsi ilə gətirilən və bitkilərə damcı-maye şəklində hopan kənar yaxud da təsadüfi infeksiyanın qarşısını almaq üçün onlar, yarpaqları və gövdəni islatmamaq şərti ilə sulanır. Əgər təcrübə aparılan bitkiləri oranjeriyalarda toxumlardan əldə etmək mümkün deyilsə, o halda onlar təbii şəraitdə olan qablara köçürdülür, bundan sonra sahib bitki 10-15 gün müddətin- də istixanada saxlanılır. Şəraitə uyğunlaşıb normal inkişaf edən bitki inakulyasiya üçün istifadə edilə bilər. Açıq sahədə olan bitkilərin peyvənd edilməsi zamanı nişanlan- mış bitkiləri və ya onların ayrı-ayrı orqanlarını əvvəlcədən ətraf mühitdən (şüşələnmiş taxta çərçivələrlə, kağız örtüklərlə, polietilen bağlamalarla, lampa şüşələri ilə) təcrid etmək lazımdır. Bir üsul daha var – bu, bütün bitki ilə deyil, kəsilmiş sonluqları ilə xüsusi qidalı qarışıqlara ya da sadəcə su ilə doldur- ulmuş qaba yerləşdirilmiş ayrı – ayrı çubuq və tumurcuqlar ilə təcrübə aparmaq metodudur. Bu qidalı qarışıqlarda kəsilmiş çu- buqlar təkcə peyvənd təcrübəsi aparmaq üçün deyil, həm də
20
onların sağlamlığından əmin olmaq və uzun müddət kəsilmiş hissənin təravətini qorumaq üçün istifadə edilir. Belə qarışıqlardan biri E.Abeleninə əsasən hazırlanlır: AgSO 4 – 64 q, Ca(NO 3 ) 2 – 124 q, K
2 PO 4 – 46 q, KNO 3 – 90 q və (NH 4 ) 2 SO 4 – 40 q maddələri 1 l suda həll edirlər. Alınmış qarışıqdan 40 ml 10 l suda qarışdırılır və 0,8 l suda həll olunmuş aşağıdakı mikroelementlər bura əlavə edilir: H 3 Bo 3 – 1,6 q, ZnSO 4 – 0,2 q, FeC 6 H 5 O 6 – 14,0 q, Fe 2 (SO 4 ) 3 – 12,6 q, FeCl 3 – 12,2 q, MnSO 4 – 1,2 q, (NH 4 )
Mo 7 O 24
– 0,2 q, Co(NO 3 ) 2 – 0,2 q və CuSO 4 – 0,2 q. Alınmış qarışığdan 0,5 ml 1 litrə əlavə edilir və istifadə edilir. Qarışığı hər 3-4 gündən bir dəyişirlər. Və nəhayət, adi rütubətli kameraya yerləşdirilmiş bitkidən ayrılmış yarpaqları ya da yarpaq hissəciklərini peyvənd etmək olar. N.F.Kartoşkina taxıllardakı unlu şeh və düyüdəki pirikulya- rioz xəstəliyinin potogeninin ixtisaslaşdırılmış formalarını öyrən- diyi zaman, bütöv bitkilərin peyvənd edilməsi ilə yanaşı həm də, rütubətli kamerada yerləşdirilmiş ayrılmış yarpaqları da peyvənd edirdi. C.İzard (1960) bitkilərin canlı yarpaqlarının kiçik dairəciklər şəklində obliqat parazit göbələklərlə peyvənd etdirilməsinin mümkünlüyü barəsində məlumat vermişdir. Bu məqsəd üçün o, halqa formasında diametri 12 – 14 mm olan mantar ştamplayanla kəsilmiş tütün bitkisinin yarpağından istifadə edərək, onları Peronospora tabacina Adam. göbələyi ilə yoluxdurur. Halqalar, dibinə 3 qatlı filtirli kağız sərilmiş Petri nimçələrinə yerləşdirilir və onların içərisində aşağıdakı tərkibdə olan doymuş qida qarışığı əlavə olunur. 100 ml suya: ( KOCO-CHOH-CHOH-COONa) - 0,500 K 2 HPO 4 - 0,100 KNO 3
Co(NO 3 ) 2 - 0,006 KCL - 0,030 MnO
4 - 0,001 MgO
21
Kamerada rütubəti yüksək saxlamaq üçün Petr nimçəsinin qapağının iç hissəsinə suda isladılmış 2 qatlı filtirli kağız qoymaq lazımdır. Üzü yuxarıya istiqamətlənmiş halqaların aşağı səthinə göbələk konidisinin suspenziyasından 3 damcı çəkərək peyvənd- ləmə həyata keçirilir. Nimçələri gündüz 20 0 , axşam isə 10-15 0
temperaturda saxlanılır. 24 ya da 48 saat keçdikdən sonra suspen- ziyanın damcıları filtirli kağızdan hazırlanan borucuqla silinir və halqalar üzü nimçənin dibinə sərilmiş filtirli kağıza çevrilərək yerləşdirilir. 4-6 gündən sonra peyvəndlənmiş halqaları mikraskopla müşahidə edirlər. Belə, yalnız mitselinin inkişaf edərək halqadan kənara çıxdığını deyil, həm də, həm halqanın kənarlarına çıxan həm də, ağızcıqlardan çıxan konidilərlə birlikdə konididaşıyı- cılarını da müşahidə etmək mümkündür. Halqaların əvvəlcədən boyanmasına ehtiyac qalmır və təcrübə aparılan halqaları sonradan təkrarən rütubətli kameraya yerləşdirmək olar. 7-ci gündən etiba- rən halqalar ölməyə başlayırlar. Yoluxmanın 9-cu günündə formalaşmış oosporları müşahidə etmək olar. Peyvəndin hazırlanması. Peyvənd adı altında adətən, bitki- lərin süni yoluxdurulması üçün infeksion başlanğıc nəzərdə tutulur. Peyvənd kimi, göbələk sporları, sklerositlər və mitselilər hətta yoluxmuş bitki qalıqları istifadə oluna bilər. Göbələklərin ixtisaslaşmasını müəyyən etmək üçün aparılan təcrübələrin nəticələrinin təbii şəraitdəkinə daha yaxın olmaları üçün, onları bütün şərtlərə uyğun həyata keçirmək və peyvənd kimi təmiz göbələk mühitlərindən deyil, birbaşa təbiətdən götü- rülmüş yoluxmuş materialdan istifadə etmək lazımdır. Təmiz mü- hit şəraitində təkrar əkinlərdə yetişdirilmiş parazit göbələk öz ilkin zərərini qismən itirir və onunla peyvəndlənən bitkiləridə xəstəlik əmələgəlmənin nəticəsi birbaşa bitkidən götürülmüş göbələkdən alınan peyvəndlərin nəticəsindən fərqlənir. Bundan əlavə, təbii peyvəndin istifadəsi təcrübəçini patogeni qidalı mühitlərdə müəy- yən etməkdən, onun təmizlənməsindən, təkrar əkinindən, çoxaldıl- masından və s. azad edir. Təbii peyvəndin istifadəsi, həm iqtisadi həm də, metodik cəhətdən daha doğru və səmərəlidir.
Yüklə 268,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|