Microsoft Word fm idar?Etm? M?Diniyy?Ti 2013. doc

4.  Hüquq normaları necə təsnif edilir?

5.  Dövlət idarəçiliyini təmin edən srtuktur və hüquq mexanizmləri.

6.  İdarəçilik orqanlarının fəaliyyətinə ümumi və xüsusi nəzarətin  ma- 

hiyyəti.  Əsas intizam qaydaları və növlərini sadalayın.

7.  İdarəçinin informasiya mədəniyyəti nədir?

8.  Müasir informasiya sisteminin əsas komponentləri hansılardır?

9.  İdarəçilik  informasiyasına olan tələblər hansılardır?

10.  İdarəçilik informasiyasının  təşkil edilməsinin  təkmilləşdirilməsi ne- 

cə həyata keçirilir?

11.  “Biliklər cəmiyyətində ” idarəçilik qərarları informasiyasının lazımi 

səviyyəsinin hansı şərtlərlə təmin edildiyini açıqlayın.

17-ci mühazirə. Bir sıra demokratik Qərb ölkələrinin dövlətçilik

mədəniyyəti

Böyük  Britaniya  dövlətçilik  mədəniyyətinin  xüsusiyyətləri.  ABŞ 

dövlətçilik  mədəniyyətinin  xüsusiyyətləri.  Fransa  dövlətçilik  mədəniyyəti- 

nin xüsusiyyətləri.  İtaliya dövlətçilik mədəniyyətinin xüsusiyyətləri.  Yuna- 

nıstan dövlətçilik mədəniyyətinin xüsusiyyətləri.

Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:

1.  Böyük Britaniya  dövlətçilik mədəniyyətində  ənənələrin  və  novator- 

luğun xarakteristikasını verin.

2.  ABŞ dövlətçilik mədəniyyətində konstitusiyanın rolu.

3.  Amerika respublikaçılığı və liberalizmi nədir?

4.  Fransa dövlətçilik modelinin xüsusiyyətləri.

5.  Dövlətçilik mədəniyyəti  kontekstində İtaliya və  Yunanıstan  haqqın- 

da nə deyə bilərsiniz?

18-ci m ühazirə. Unitar və federal idarəetm ə sistemləri:  strukturu, 

funksiyaları, xüsusiyyətləri və modelləri

Unitar  və  federal  idarəetm ə  sistem ləri. 

Unitar sistemin mahiyyə- 

ti, üstünlükləri  və  çatışmazlıqları.  Federal  sistemin  seçilməsi  səbəbləri.  Fe- 

deral  sistemdə  idarəçiliyin  üç  səviyyəsi,  inzibati  funksiyaların  bölünməsi- 

nin hüquqi  və  faktik  əhəmiyyəti.  Federal  sistemin  üstünlükləri  və  çatışma- 

mazlıqları.

Dövlət  idarəçiliyinin  səviyyələri. 

İdarəçiliyin üç  səviyyəsi:  milli  (federal), 

regional və yerli.  İdarəçiliyin milli  səviyyəsi.  Yeni nazirliklərin yaradılması

İdarəetmə mədəniyyəti

649

---

məqsədləri.  İdarəçiliyin regional  səviyyəsi.  Federal qanunların həyata keçi- 

rilməsinin  iki  səviyyəsi.  Yerli  idarəetmə  səviyyəsinin  altı  əsas  funksiyası. 

İnzibati orqanların təsnifatları.  Qərargah, köməkçi və operativ xidmətlər.

İnzibati  idarəçilik orqanlarının  funksiyaları. 

Müasir bürokratiya - 

təsirli  siyasi  qüvvə  kimi.  Qərarların  icrası.  Xidmət göstərmə.  Tənzimləmə. 

Lisenziyalaşdırma.  İnformasiya  toplanması.  Kommunal  təsərrüfat.  Eksper- 

tiza. Diskresion fəaliyyət.

Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:

1.  Dövlət  idarəçiliyinin  uunitar  sisteminin  mahiyyəti,  xüsusiyyətləri, 

zə if və güclü cəhətləri nədədir?

2.  Federal sistemin üstünlükləri və çatışmamazlıqları hansılardır?

3.  Dövlət  idarəçiliyinin  milli  və  regional  səviyyəsinin  xüsusiyyətləri 

haqqında danışın.

4.  Yerli idarəetmə səviyyəsinin əsas funksiyası hansılardır?

5.  İnzibati orqanların təsnifatını və xidmətlərin xarakteristikasını verin.

6.  İnzibati  idarəçilik orqanlarının  əsas funksiyaları  və xüsusiyyətləri- 

ni xarakterizə edin.

19-cu  mühazirə. Unitar tipli  dövlət idarəçiliyi  olan  ölkələrdə dövlət 

qulluğu m ədəniyyəti

Birləşm iş  Krallıq. 

Daimi  mülki  qulluq  institutunun  yaradılması. 

Norkkot-Trevelyan  islahatı.  İnzibati-dövlət  idarəçiliyinin  mərkəzi  və  yerli 

səviyyələri.  İdarəçiliyin  siyasi  və  inzibati  sahələrinin  ayrılması  səbəbləri. 

Fulton islahatı. Mülki qulluğun menecer modeli.  Siyasi və inzibati rəhbərlər 

qrupu.  Administrasiya qrupu.  Elmi-professional  işçilər və texniki  mütəxəs- 

sislər  qrupu.  “Ceneralistlərin”  hazırlanmasının  üstünlükləri.  D.Stilin  dörd 

arqumenti.  İnzibati-dövlət idarəçiliyi  sisteminə tarixən yaranmış dörd nəza- 

rət forması.  Mülki xidmətə  qəbul edilmə və xidmətdə irəliləmə.Məmurların 

yenidən hazırlanması sistemi.

Fransa. 

XVIII  əsrdə  dövlət aparatının mərkəzləşdirilməsi və xüsu- 

siləşməsinə  doğru  sərt istiqamət.  Napoleon tərəfindən tətbiq edilən institut- 

laşdırma və  mərkəzləşdirmə  prinsipləri.  Fransada XIX əsrin  əvvəlində  mə- 

murların  işə  qəbulunun  müsabiqə  sisteminin  tətbiqi.  Namizədlərin  ümumi 

mədəniyyətinə  və  sosial  mənşəyinə  verilən  əhəmiyyət.  XIX  əsrdə  Fransa 

bürokratiyasının ilk böhranının səbəbləri.  “Meritokratik” sistemin prinsiplə- 

ri.  “Məmurun  ümumi  statusu  haqqında”  1946-  cı  il  Qanunu”.  Məmurlar 

sinfində dörd iyerarxiya səviyyəsi.  1981-ci ildən sonra Fransada dövlət ida-

Fuad Məmmədov

650

---

İdarəetmə mədəniyyəti

rəçiliyinin desentralizasiya olunmas

ı

.  İddiaç

ı

lar

ı

n qiymətləndirilməsi və və- 

zifəyə  seçilməsi meyarlar

ı

.  Pillələrlə  irəliləmə  və  rütbədə  yüksəlmə.  Siyasi 

məmurlar institutu. Nəzarət sistemi:  inzibati ədliyyə və vasitəçilik institutu.

Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:

1.  Norkkot-Trevelyan islahatının mahiyyəti nədir?

2.  Fulton  islahatı dövlət idarəçiliyi sistemində hansı dəyişikliklərə gə- 

tirib çıxardı?

3.  Mülki qulluğun menecer modelinin mahiyyəti nədir?

4.  “Ceneralistlər”,  Birləşmiş  Krallığın  dövlət  idarəçiliyi  sistemində 

onların yeri və rolu.

5.  Böyük Britaniyanın  inzibati-dövlət  idarəçiliyi  sistemi  üzərində  nə- 

zarət formaları.

6.  Birləşmiş Krallıqda məmurların  mülki xidmətə qəbul edilməsi,  xid- 

mətdə irəliləməsi və hazırlığı necə həyata keçirilir?

7.  Fransada  məmurların  işə  qəbulunun  müsabiqə  sistemi  ilk  dəfə  nə 

vaxt və kim tərəfindən  tətbiq edilmişdir?

8.  Fransada  dövlət qulluğuna seçimin  xüsusiyyətləri  və  məmurlar si- 

nifləri.

9.  “Məmurun ümumi statusu haqqında” 1946- cı il Qanunu”.

10.  Fransada dövlət idarəçiliyi sistemində pillələrlə irəliləmə və rütbə- 

də yüksəlmə.

11.  Siyasi məmurların Fransa İnstitutu nədir?

12.  Fransa dövlət idarəçiliyində nəzarət sistemi necə qurulmuşdur?

20-ci mühazirə. Federal tipli  dövlət idarəçiliyi  olan  ölkələrdə dövlət 

qulluğu  m ədəniyyəti

ABŞ. 

XIX əsrdə Amerika federativ sisteminin təşəkkül tapmas

ı 

xü- 

susiyyətləri.  ABŞ-da  dövlət  idarəçiliyinin  mərkəzləşdirilməsi  prosesini  sti- 

mullaşd

ı

ran əsas  amillər.  ABŞ-da hakimiyyətin “balkanlaşd

ı

nlmas

ı

”  Ame- 

rikada  dövlət  idarəçiliyinin  strukturu  və  funksiyalar

ı

.  ABŞ-da  federal  bü- 

rokratiya  təşkilat

ı

n

ı

n  milli  xüsusiyyətləri.  Federal  agentliklər,  federal  kor- 

porasiyalar  və  müstəqil  daimi  agentliklər.  Karter  administrasiyas

ı 

tərəfin- 

dən işlənib haz

ı

rlanm

ı

ş  Dövlət qulluğunun islahat

ı 

haqq

ı

nda  1978-ci  il Qa- 

nunu.  Personal

ı 

idarə  etmə  Bürosu  və  xidmətlər  sisteminin  müdafiəsi  üzrə 

Şuran

ı

n prinsipləri.  Baş vəzifələr sxeminin  18  kateqoriyas

ı

.  “İstisna xidmə- 

tin” mahiyyəti.  “Patronaj  sistemi və ya mənfəət sistemi”.  Xidməti fəaliyyət

651

---