Microsoft Word gelecek dunya duzeni I kitab doc
hərəkətlərinin ədalətli və ya da qeyri-ədalətli, qeyri-düzgün
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (cəmiyyətə-vətəndaşlara, sakinlərə qarşı) emosianallıq
116
hərəkətlərinin ədalətli və ya da qeyri-ədalətli, qeyri-düzgün məzmunu da etika ilə (ədalətlə), düzgünlüklə müəyyən edilir. Bu, siyasət psixologiyası və fəlsəfəsində şəxsin- siyasəti icra edənin, fərdi və həyat, eləcə də əmək münasibətlərində olan davranışının nəzəri baxımdan etik məzmununu müəyyənetməni ortaya çıxarır. Dövlət məmuru öz üzərinə düşən vəzifəni layiqincə və yüksək ə dalət prinsipi ilə yerinə yetirirsə, həm əxlaqını əks etdirir, həm də fəaliyyətinin səviyyəsini –siyasəti icra etməsinin səviyyəsini (burada yaxşı və ya da pis formada fəaliyyət başa düşülməlidir) göstərir. Əxlaqlı və ədalətli, bilikli, savadlı, istedadlı və qabiliyyətli məmur (bu şəxsə yetişmiş şəxs də demək olar) və siyasətçi öz hərəkətləri ilə siyasi əxlaqın ə saslarını formalaşdırır. Təbii ki, real şərait, imkan və gerçəkliklər də nəzərə alınmalıdır. Burada siyasi əxlaqı həyat əxlaqından ayrı təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Ə dalətli şəxs istər iş yerində, cəmiyyətdə, istərsə də ailə həyatında ədalətli və əxlaqlı olmalıdır. Bu, onun həyatının bütövlüyüdür, rəngarəngliyi və kamilliyidir. Dövlət məmurunun, siyasətçinin münasibətlərində əks tərəfə qarşı (cəmiyyətə-vətəndaşlara, sakinlərə qarşı) emosianallıq göstərilməməli, onların əməllərində və davranışlarında reallıq və humanizm prinsipləri birləşmiş şəkildə öz əksini tapmalıdır. Təbii ki, yüksək əxlaq məsələsi ideallıqdır. Bu səviyyə hər bir insanın təbiətində tapılmır. Əxalq anadangəlmə bir nemətdir, eyni zamanda ictimai tərbiyə ilə zənginləşir. Lakin siyasətin icrasında, vəzifənin yerinə yetirilməsində təfəkkürdə, baxışlarda idealizm və realizm çulğaşmalıdır; ona görə ki, nizamalama tələbi bundan ibarətdir. Vahid qaydalar bu iki istiqaməti bir-birinə birləşdirir. Nizamlama həm də estetika ilə bağlı olur. Məsələn, ə dalətli qaydada nizamasalma özü elə xoşagələndir, ona görə ki, bundan əks tərəf, məsələn, vətəndaş zövq alır. Ədalətli hərəkət nizamasalan şəxs üçün 117
də zövqverici olur, onun işi rəvan şəkildə həyata keçir. Siyasət rəvan şəkildə nizamlanırsa prosesdə estetika yaranır. Həm də nəzərə almaq lazımdır ki, estetika xaos deyil, məhz nizamdır, kosmosdur, nizamlı aləmdir, harmoniyadır və s.. Yaxşı görünüş yalnız estetik zövq verə bilər. Siyasi proseslərin rəvanlığı və qaneediciliyi özündə mücərrəd estetikanı əks etdirir. Ümumiyyətlə, sabit şə raitdə cərəyan edən və inkişafı şərtləndirən proseslərin özləri elə xoşagələndir. Bu proseslərdən zövq almaq olur. Nizamlama da insanlara estetik zövq bağışlayır və bu, xoşa gəlmək, qane olmaq, ədalət olmaqla bərabər, həm də gözəllikdir). Nizamlama həmçinin fərqli elementlərin eyni və ya müxtəlif trayektoriyalar üzrə sistemli düzülüşünü əks etdirən, təmin edən prosesdir. Nizamlama zamanı bu prosesdə iştirak edən subyektlər arasında təbii bir bağlılıq yaranır. Məsələn, dövlət qurumları öz işlərini əlaqəli şəkildə həyata keçirirlər və bundan da dövlət siyasətinin vahidliyi (bütövlüyü) ortaya çıxır. Bütövlükdən də enerji bolluğu yaranır. Sistem mütləq qaydada enerji mənbəyi rolunu oynayır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, təbii bağlılıq vəhdəti və mexanizmə malik olan kompleksi, sistemi meydana gətirir. Nizamlama zamanı fərqli elementlər vahid trayektoriya üzrə düzüldükdə sistemlilik yaranır və tənzimlənmə meydana gəlir. Məsələn, sosial elementlər birliyindən vahid sosial sistem və struktur ortaya çıxır. Tənzimləmə özü elə idarəetmədir, yəni resursların müəyyən trayektorik xətlərə və mərkəzlərə düzülüşünü şərtləndirən vəziyyətdir. Tənzimləmə zamanı tənzimedici mərkəzlər yaranır ki, bu da proseslərin nizamlanmasını təmin edir. İdarəetmə daima proseslərə mərkəzdən ətraflara və əksinə, ətraflardan mərkəzlərə doğru tənzimləyən bir vasitəyə çevrilir. Nizamlama zamanı seçim meydana gəlir və elementlərin təsnifatı formalaşır. Hər hansı bir iqtisadiyyat və istehsalat strukturunda məhsul istehsalı və ticarəti əsasən fərqli element birləşmələrindən ortaya çıxır. Elementlərin fərqliliyindən,
118
istiqamətlərin fərqliliyindən təbii ki, onları vahid sistemdə birləşdirmək üçün nizamlama prinsipləri meydana gəlir. Nizamlama olmadan maraqlar da əhatəli şəkildə təmin edilə bilmir və cəmiyyətlərdə xaos meydana gəlir. Nizamlama məkan baxımından lokal və qlobal, makro və mikro səviyyədə həyata keçirilir. Bu da subyektlərin maraqlarından irəli gəlir. Nizamlama proses olaraq struktur baxımından trəkiblərə ayrılır. Buradan da proseslərin tərkib etibarilə təsnifatı ortaya çıxır. Proseslərin təsnifatından strukturlar yaranır və hər bir struktur üzrə mexanizm müəyyən edilir. Nizamlama güclü tərəfi üzə çıxardığından, təsnifat məsələsi güclü ilə zəif arasında əlaqələrin xassələrini müəyyənləşdirir. Güclü tərəf mütləq şəkildə birinciliyə, önə çıxmağa diqqət göstərir ki, bu da piramidal əsaslı münasibətləri və əlaqələri meydana gətirir. Nizamlama zamanı əlaqələr, tellər məhz idarə edən və tabe olan
tərəfin mövcudluğunu üzə çıxarır. Nizamlama proseslərində maraqlar zəncirvari qaydada təmin edilir. Nizamlama proseslərində sistemli inkişafa nail olunur və inkişaf prosesləri baza xətt üzərində davam edir. Nizamlama proseslərinin təkmil forması sistemin daxili gücünü artırır. Məsələn, dövlət o zaman güclü olur ki, burada-sistem daxilində- nizamlama prosesləri sürətlə və
qaneedici vəziyyətdə davam edir. Sərbəst şəkildə hüquqların təmin edilməsi və maraqların ödənilməsinə əsaslanan proseslər sistemi daxildən güclü edir. Sabit hərəkət mühitini ortaya çıxarır. Sabit hərəkət mühiti də öz növbəsində sistemin daxildən təbii şəkildə müdafiəsini meydana gətirir. Nizamlama prosesləri eləcə
də impulslardan, ona edilən
çevik reaksiyalardan və cavablardan formalaşır. İdarəçilik ziddiyyətlərdən və
bu ziddiyyətlərin tənzimlənməsi zərurətindən irəli gəlir. Məhz nizam məsələsi bir-birindən piramidal əsaslarla (buna “şam ağacı” forması da demək olar.
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|