Microsoft Word gelecek dunya duzeni I kitab doc
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (Qeyd: yarımstruktur
- Yarımstruktur böyük strukturların ümumi fəaliyyətində müəyyən bir yetkin-bütöv
- Qeyd olunduğu kimi, yarımstruktur da bütöv olur və böyük strukturun ümumi fəaliyyətinin müəyyən bir lokal və regional
137
Sahələr üzərində maraqlar formalaşır. Seçim həm müxtəlifliyi, həm də rəngarəngliyi meydana gətirir. Eləcə də məkan üzərində elementlərin fərq amili baxımından fərqli məkanları formalaşdırır. Seçim sayəsində hər bir vəzifənin funksiyası, bundan irəli gələrək vəzifə təlimatları müəyyən edilir. Seçim əsasən insanların istək və iradələrinə müvafiq olaraq həyata keçirilir. Təbii olaraq da, insanların gözləmədiyi hallarda və şəraitlərdə və gerçəkliklər, reallıqlar ortaya çıxa bilir. Seçim həyatın gedişatında fərqli prosesə çevrilir. Fərqli proseslər də fərqli maraq nümayiş etdirən subyektin, elementin fərqli iştirak xüsusiyyətlərindən irəli gəlir. Seçim sayəsində güclü və zəif tərəflər müəyyən edilir və iki tərəf arasında baş verən əlaqələr və bağlılıq da öz növbəsində pilləli tabeçiliyi meydana gətirir. Seçim fərqləri, rəngarəngliyi formalaşdırmaqla onlar arasında vəhdəti və kompleksi meydana gətirir. Məhz seçim proseslərinin özləri də nizamlama prosesidir və nizamlama sayəsində fərqli xüsusiyyətləri özündə əks etdirən tərəflər meydana gəlir. Tərəflərin məsuliyyət məsələləri və öhdəlikləri də eləcə də seçim sayəsində formalaşır. Onlar arasında münasibətlərin və əlaqələrin tərzindən, kəmiyyət və keyfiyyətindən də idarə edən və idarə olunan tərəflər formalaşır. Nizamlama da seçilənləri və fərqli keyfiyyətlərə malik olanları ortaya çıxarır. Əvvəlcə qeyd edildiyi kimi, cəmiyyətin üzvləri olan insanlar, ölkə anlayışında və beynəlxalq səviyyədə xalqlar (xalqları beynəlxalq ictimaiyyətin, beynəlxalq cəmiyyətlər birliyinin tərkib elementi, element birləşməsi adlandırmaq olar) özünəməxsus qaydada maraq nümayiş etdirirlər. Maraqların müxtəlif məkanlarda və məqamlarda fərdi və kollektiv şəkildə təmin edilməsi əsas məqsədə çevrilir. Subyektlər öz maraqlarını təmin etmək üçün vasitələrə, əşyalara təsirlər edirlər. Təsirlər edərkən onları forma və məzmun dəyişmələrinə, eləcə də kəmiyyət dəyişmələrinə məruz qoyurlar, öz iradə və istəklərinə tabe edirlər. İnsanlar öz
138
maraqları üçün əşyaları özlərinin maraqlarına müvafiq forma və məzmuna salırlar. Təsir fərqlərindən də proses fərqləri aşkara çıxır. Bu addımla, hərəkətlərlə elementləri təsirə və qarşılıqlı əlaqələr vəziyyətlərinə məruz qoyurlar. Həmin elementləri müvafiq məkanlara cəlb etmiş olurlar və məkanlar arasında fərqli fəaliyyət xüsusiyyətləri də
təsnifatı formalaşıdırır və piramidal struktura tabe olan siyasi sistemin tərkib elementlərinə, element birləşmələri olan yarım strukturlara və strukturlara çevrilirlər. (Qeyd: yarımstruktur dedikdə, əslində, bu anlayışın əks olunduğu varlığa da bütöv şə klində baxmaq lazımdır. Əslində, struktur elə bütöv bir sistemdir, fəaliyyət nəticələri vardır. Bu, elə bir sistemdir ki, fəaliyyətində digər strukturla sıx əlaqə mövcuddur və onsuz böyük struktur ola bilməz. Bu baxımdan da yarımstruktur dedikdə, struktur birləşmələrindən ibarət olan böyük bir strukturun tərkib hissəsi kimi qəbul etmək lazımdır. Yarımstruktur böyük strukturların ümumi fəaliyyətində müəyyən bir yetkin-bütöv fəaliyyəti həyata keçirir. Yarımstrukturun fəaliyyətində sistemli nəticələr əldə edilir. Qeyd olunduğu kimi, yarımstruktur da bütöv olur və böyük strukturun ümumi fəaliyyətinin müəyyən bir lokal və regional funksiyasını yerinə yetirir. Məsələn, hər hansısa bir nazirlik və komitənin idarəsi, nisbətən müstəqil fəaliyyət göstərən qurumu olur. Lakin bu idarənin fəaliyyəti ümumi nazirlik fəaliyyətinin tərkib hissəsidir. Eləcə də regional idarəetmə qurumları da tam fəaliyyətin tərkibində olan yerli tamdır (bütövdür). Bu baxımdan da yarımstrukturu əslində bütöv və böyük olan struktur tərkibində axtarmaq məqsədəmüvafiqdir). Cəmiyyətdə insanların ümumi maraqları (bütün insanlar bioloji varlıqlar olaraq ümumi maraq göstərirlər. Burada universal məzmun kəsb edən ehtiyac və tələbat var. Bu tələbat hər kəsi vahid maraq mərkəzində birləşdirir) və hər bir şəxsin fərdi marağı mövcud olur. (Qeyd: əslində universal maraq fərdi maraqların zənginləşməsinə 139
xidmət edir). Maraq müxtəlifliyində bir tərəfdən bioloji fərq amili əsas rol oynayır, digər tərəfdən də əmək sahələri (peşə maraqları) əhəmiyyət kəsb edir. Əmək sahələrinin müxtəlifliyi və fərqliliyi, həmçinin vəhdəti insanların ümumi maraqlarının, onun daxilində də fərdi maraqlarının təmin edilməsinə yönəlir. Əmək sahələri üzrə maraqlar insanların bioloji və sosial, ictimai və siyasi maraqlarını böyüdən vasitəyə və sahəyə çevrilir. Məsələn, yüksək dövlət postu tutan şəxsin marağına həm də siyasi maraq aid ola bilir. Bu onun fəaliyyəti ilə, əmək peşəsi ilə bağlıdır. Dövlət rəhbəri öz fəaliyyətinin məzmunu baxımından siyasi maraq nümayiş etdirən tərəfə çevrilir. Əmək peşəsi bu baxımdan insanları sosial varlığa çevirən əsas vasitələrdən biri hesab edilməlidir. Cəmiyyətdə öz düşüncə potensialına görə fərqlənən-seçilən və bu qabiliyyətinə görə cəmiyyətə təsir göstərən və bununla da şəxsiyyətə çevrilən fərdin, məsələn, tanınmış elm və ictimaiyyət xadiminin, incəsənəti təmsil edən şəxsin və s. ictimai məsuliyyəti və öhdəliyi onun ictimai mövqeyinə görə daha böyük olur və geniş məna kəsb edir. (Qeyd: insanların özlərini sosial varlıq
aləmdə təbii olaraq qruplaşmanı, ixtisaslaşmanı və sahələrə bölünməni zəruri edir. Bununla yanaşı, qeyd etmək olar ki, bir və ya bir neçə sahənin əlaqəli olaraq inkişafı məqsədilə mütləq şəkildə başqa, təkanverici sahələrin də təşkil edilməsi zərurətə çevrilir. Baza mərkəzlərdən köməkçi, alt mərkəzlərdən üst mərkəzlər ortaya çıxır. Bunlar müxtəlif və eyni zaman və şəraitlərdə bir-birilərinə xidmət edir. Sahələr çoxluğu və vəhdəti bir tərəfdən ziddiyyət və fərqlilik əsasında inkişafı və rəqabəti meydana gətirir, digər tərəfdən də sabitlik və ictimai- Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|