VAQÌF SÄMÄDOÕLU
59
– Harada? – soruşmuşdu sädr.
– Äşşi, taxıl yerindä. Yerä düşän buğdaları yığır-
mış.
Sädrin fikri-zikri ancaq mirvarilärindä idi.Özünü
itirmişdi.
– Bu saat maşın göndäriräm onun dalınca, – de-
mişdi sädr.
– Göndärmä, qoca yatır, – demişdi katib.
– Necä yatır? – soruşmuşdu sädr.
– Can verir, – demişdi katib.
– Bir şey yeyirmi? – soruşmuşdu sädr.
– Nä biläk yediyi nädir? – demişdi katib.
Vä ertäsi gün qonşu rayonun rayon märkäzindä,
rayon partiya komitäsinin ikimärtäbäli binasının qa-
bağında toza batmış bir Qaz-69 maşını gälib dayan-
mışdı. Maşından sädrin baldızı, adamaoxşamaz Sä-
kinä düşmüşdü. Älindä gül dibçäyi.
– O qocaya qulluq eläyän mänäm, – demişdi
Säkinä aşağı düşän katibä.
– Aparın bunu qocanın yanına, – demişdi katib
öz maşınına minä-minä.
Adamaoxşamaz Säkinä gül dibçäyini älindän ye-
rä qoymayıb, qocanı yedirdändän sonra eşiyä çıxan-
da, qonşu rayonun camaatı ondan soruşmuşdu:
– Qoca bir şey yedimi, bacı?
– Yedi, şükür Allaha, – demişdi Säkinä.
Gürzəçöl yazıları
60
– Savab iş görürsän, bacı, Allah ölänlärinä räh-
mät eläsin! – demişdi qonşu rayonun camaatı vä
dağılmışdı. Adamaoxşamaz Säkinä täk qalıb, täläsik
qocanın yanına atmışdı özünü.
– Ay qoca, niyä yerdän buğda yığırdın? Ay qoca,
dillän, nä olub, nä olub ki, buğda yığırdın? – soruş-
muşdu näfäsi töyşüyä-töyşüyä.
Vä ancaq qocanın sinäsindän çıxan xırıltını eşit-
mişdi adamaoxşamaz Säkinä, gül dibçäyini öz sinä-
sinä sıxa-sıxa. Sonra qocadan aralanıb qapıya sarı
getmişdi. Sonra qapının aşırımında dayanıb, fikrä
getmişdi. Sonra birdän älindäki dibçäyi yerä vurub,
döşämäyä dağılmış näcislä sarımtıl äräb mirvariläri-
ni tapdıya-tapdıya qocanın üstünä şığıyıb yaxasın-
dan yapışmışdı. Vä bağırmışdı:
– Yığdığın buğda hardadı, qoca! Buğdanı hara
qoymusan, qoca!
Vä yenä dä ancaq ölüm ayağında yatan qocanın
xırıltısını eşitmişdi adamaoxşamaz Säkinä.
VAQÌF SÄMÄDOÕLU
61
Qara qoç
Mähällänin iyirmi yaşlı oğlanları, qızları gözlärini
dünyaya açan gündän bäri elä bu kişini doqqazın
qabağında oturub süd, qatıq, bäzän dä kärä yağı
satan görmüşdülär. Satdığı saf mal idi, qazancı ha-
lal idi. Bir dä kişi köhnä qayda ilä alver eläyirdi. Sä-
här bazarının bir qiymäti, günortasının bir haqqı var
idi. Axşam bazarı da ki, axşam bazarı idi. Bu günün
ağartısını sabaha qoymurdu qalsın. Günün axırını
qiymäti aşağı salıb, malını xırıd eläyir, älini boşaldır-
dı. Ancaq bu kişi bircä inäyini (cins mal idi) äzab-
äziyyätlä saxlayırdı. Kolxozdan bir maşın nädi, bir
ovuc da yem ala bilmirdi. Jmıx, kombikorm zad
cins inäyin yuxusuna da girmirdi. Heyvanın yaz,
yay, payız başı yemi poçt yolunun qırağında çıxan
qarışıq ot idi. Qış yemi dä elä bu ot idi. Bu yerlärdä
naxırın säsi dä, kökü dä käsilmişdi. Kişi pişpişä çıx-
mamış älinä käränti alıb gedib yolun här iki qırağın-
dakı otu biçib ipä yığıb häyätinä gätirirdi. Öz belinä
yükläyib. Yaxşıdı ki, sonsuz arvadının üstünä aldığı
ikinci arvadı iki oğul doğmuşdu. Son iki ili inäyi yo-
lun qırağında böyük oğlu otarırdı. Heyvanı başlı ba-
Gürzəçöl yazıları
62
şına buraxa bilmirdi kişi. Çünkü yolun bir qırağı
“Ayud kätämäni” kolxozunun pambığı idi, o birisi
“Yeni Dırmıx” sovxozunun üzümü. İkisi dä çäpärsiz.
İnäk pambığa, üzümä girsäydi, kişini ya mähkämä-
yä veräcäkdilär, ya da başqa yolla dolaşdıracaqdı-
lar.
Kişi dolanışından razı idi. Doğulduğu gündän bu
günä kimi dilinä än çox gätirdiyi söz “şükür” sözü
idi. Kişinin ikicä şeydän narazılığı var idi bu dünya-
da. Biri sonsuz arvadı. Ancaq onun üstünä ikinci ar-
vad alıb, iki uşaq äkändän sonra bu narazılığından
yaxasını qurtarmışdı. İkinci narazılığı inäkdän idi.
Çünkü Zoykası dünyaya ancaq buzov gätirirdi. Kişi
isä dana arzusu ilä yaşayırdı. Odur, buzov, cöngä
olan kimi mähällädä ya toy olurdu, ya kiminsä ölü-
sü düşürdü. Kişi dä malını xeyirä, şärä satırdı. Bir-
iki däfä istämişdi Zoykanın özünü satıb gedib Rusi-
yadan bir başqa damazlıq cins inäk gätirsin. Ancaq
fikrinin särfäsizliyini görüb vaz keçmişdi. Çünkü
Azärbaycan inäklärinin uzaqdan, adla tanınan bir
dövrünü yaşayırdı yer üzündä. Odur, kişi här axşam
evinä qayıdıb, hovuzun qırağında oturanda vä birin-
ci arvadı onun ayaqlarını yuyanda otaqdan gälän vä
körpä oğlunu yatırdan nänninin säsinä qulaq asa-
asa deyirdi:
– Şükür. Allaha min şükür.
– Allah deyän dilinä nänäm qurban, a kişi, – de-
yirdi birinci arvadı.
VAQÌF SÄMÄDOÕLU
63
– Uşaq necädi, az? – soruşurdu kişi.
– Gözünä döndüyüm, balta parçasıdır, ayä, –
deyirdi birinci arvadı.
Uşaqları ikinci arvad doğsa da, kişi onları birinci
arvadına tapşırmışdı. Çünkü birinci arvadını evinä
qız gätirmişdi, ikinci arvadı isä dul gälmişdi. Odur,
birincinin qabağında ikinci dillänä bilmirdi.
Bir däfä ikinci arvad birinci arvada demişdi:
– A bacı, istäyirsän inäyi män sağım, sän dincini
al.
Vä o an ağzının üstündän bir tärs sillä yemişdi.
– Älin var olsun, – demişdi kişi gendän birinci
arvadına.
Vä bu evin bäräkäti, xeyri qurtarmamışdı mähäl-
läyä çalpapaq kişi gälänä qädär.
– Bizim mähläyä çalpapaq kişi köçüb. Şofer Hü-
sünün evini alıb yurd salıb özünä, – demişdilär kişiyä.
– Xoş gälän günü olsun, – demişdi kişi.
– Bir damazlıq inäk dä gätirib özüylä, – demişdilär.
Vä kişi barmağını dişläyib öz evinä keçmişdi. Pa-
pağını qabağına qoyub, xeyli fikirläşändän sonra
ayağa qalxıb:
– Allah ona da, mana da bazar versin, – demişdi
hovuzun üstä Karvansara gäväsi yuyan yüz üç yaşlı
anasına.
– Täki o sänin şäkärinä zähär qatmaya, – demiş-
di anası.
Dostları ilə paylaş: |