VAQÌF SÄMÄDOÕLU
111
Oõul mäzarí
Ana oğlunun qäbri üstä ancaq balasının qırxı çı-
xandan sonra ayaq açdı. Ävvälcä arvadlarla birgä
gälib, Ayıdağın ätäyindäki kändin nä qädär dil de-
yän, diz döyän ağbirçäyi, gälini varsa säsini onların
säsinä qatdı. Başına kül qoydu, qäbir qumu säpdi,
oğul mäzarı üstä durub, Ayıdağa ağladı. Sonra täk
gäldi oğul mäzarına.
– Ölüm-ölüm, ay oğul! – dedi ana.
– Säsinä qurban olum, ana, – dedi mäzardan
oğul.
– Män sänä qurban, a bala! – bağırdı ana.
– Yanıram, ana, yanıram, – dedi oğul.
– Niyä yanırsan, a bala? – soruşdu ana.
– Qanım yerdä qaldı, ana, – cavab verdi oğul.
– Tapammadılar säni vuran namärdi, bala! Ta-
pammadılar, sänä qurban olum, – dedi ana.
– Mäni Seyfäddinin oğlu Qulam vurdu, ana, o
çaxmaqlı tüfängiylä, – dedi oğul.
Ana ağlaya-ağlaya kändä qayıtdı. Häyätdän üç
toyuq tutub käsdi, yonub ütüdü. Üstünä älli-altmış
Gürzəçöl yazıları
112
yuxa, bir qab qaymaq, bir vedrä dä may gilası qo-
yub pay düzältdi. Poçt yoluna çıxıb “Tbilisi-Bakı” av-
tobusunu äylädi.
Gäldi rayon märkäzindäki milis idaräsinä. Ayın-
oyunu gäldiyi ocağa halal eläyib, sinäsini açdı.
– Mänim oğlumu Ovçu Qulam öldürüb, – dedi
ana.
– Narahat olma, ana, yoxlayarıq. Qoymarıq oğ-
lunun qanı yerdä qala. Biz dä ana südü ämmişik, –
dedilär anaya milis idaräsindä.
Vä Ovçu Qulamı çağırdılar. Ovçu Qulam milis
idaräsinin qapısından içäri ayaq basan kimi tüfängi-
ni ortalığa qoyub här şeyi boynuna aldı.
– Arvadıma sataşmışdı, – dedi Ovçu Qulam.
Vä mähkämä Ovçu Qulama güllälänmä käsdi.
Adam öldürdüyünä görä.
Ovçu Qulamın evindä ölüm kağızı oxunub, Ayı-
dağın ätäyindäki kändä yenä ağlaşma düşändä, ana
oğlunun üstünä gäldi. Vä ağladı.
– Ölüm-ölüm, ay oğul! – dedi ana.
– Sänä qurban olum, ana, – dedi oğul mäzardan.
– Qoymadım qanın qara yerdä qalsın, bala. Ov-
çu Qulamı güllälädi hökümät, – dedi ana.
– Ana, sänä qurban olum, sataşmamışdım män
onun arvadına! Sataşmamışdım! – dedi oğul.
– Bäs nä olmuşdu aranızda, a bala? – soruşdu
ana.
VAQÌF SÄMÄDOÕLU
113
– Qızıl tapmışdıq, ana. Sınıq Qalanın altından.
Bir küp qızıl onluq, ana! Mäni Qulam öldürdü, Qu-
lamı hökümät. Qızıllar däli Alının oğlu Kamala qal-
dı, ana. Yanıram, ana, yanıram, – dedi oğul.
Ana ağlaya-ağlaya kändä qayıtdı. Ayın-oyun dü-
zäldib, bir xurcun payla poçt yoluna çıxdı. Avtobusu
äyläyib, rayon märkäzinä gäldi.
– Qızıl üstä öldürübmüş balamı Ovçu Qulam.
Kamalın evindädi bir küp qızıl, – dedi ana milis ida-
räsindä.
Milis işçiläri maşınlara minib kändä şığıdılar. Däli
Alının oğlu Kamalın evini araya alıb, içäri soxuldu-
lar. Tövlädä yerä basdırılmış bir küp qızılı tapıb, Ka-
malı mähkämäyä verdilär. Mähkämä ona dövlätä
böyük zärär vurduğu üçün ölüm cäzası käsdi.
Kamalın güllälänmä kağızı kändä gäldi. Vä onun
da evindä araya vay düşdü. Ana ağlaya-ağlaya oğ-
lunun üstünä getdi...
Vä neçä ildir älindä ayın-oyunla poçt yoluna çı-
xan ana “Tiflis-Bakı” avtobusuna äl qaldırır, äylämä-
yä macal tapmır. Çünkü şofer onu görän kimi özü
avtobusu yolun qırağına verir. Vä bu ağır avtobusun
tormozunun ätkäsän säsi Ayıdağın qarışıq meşälä-
rindä dä eşidilir.
Gürzəçöl yazıları
114
Muõamat konserti
Yataqdan poçt yoluna qädär var-yox ikicä kilo-
metr ancaq olardı. Ähmädin dä pavilyonu elä bu
yolun o täräfindäydi. Televizor da hämin yol qıra-
ğındakı Ähmädin pavilyonunun içindä. Bu pavilyon
alüminlä şüşädän tikilmişdi. Şüşälär qışda tärläyär-
di, yayda tozlanardı. İlin bütün fäsillärindä isä şüşä-
lärdän tütün qoxusu gälirdi. Elä hämin bu pavilyon-
da srağagün dimdikburun Tapdığa Ähmäd demiş-
di:
– Ä, birigün axşam säkkizdä muğamat konserti-
di. Gäl bax, gözün qoyundan savayı da başqa şey
dä görsün.
– Bu gün dä elä Ähmäd deyän hämin birigün
idi. Saat da säkkizin yarısı idi. Muğamat konsertinä
düz yarım saat qalırdı.
Vä dimdikburun Tapdıq yataqdan eşiyä çıxıb şo-
ran düzün üstäki qırmızımtul göyä baxdı, sonra ar-
xasında qıpqırmızı qızarıb batan nähäng günäşä
qanrıldı, sonra da üzünü poçt yolundan keçän ma-
şınların uzaq säsi gälän täräfä tutub, burnuyla yov-
şan iyi çäkdi.
VAQÌF SÄMÄDOÕLU
115
– Ya Allah! – dedi dimdikburun Tapdıq.
Sonra saatına baxdı. Säkkizin yarısı idi. Vä dim-
dikburun Tapdıq yataqla televizor arasındakı yolu
getmäyä başladı. Gedä-gedä ävvälcä Allaha dua elä-
di ki, işığı perekaçkada kaş käsmäsinlär. Pavilyonda
elektriksiz neft lampasının işığında oturub yeyib-iç-
mäk olur, amma televizora baxmaq mümkün deyil.
Sonra fikirläşdi ki, perekaçkada olan köpäkuşağı da
hökmän muğamat konsertini gözläyirlär. Odur işıq-
dan xatircam olub, keçän il bu qışlağa gälmäklärini
yadına saldı. Vä yadına düşdü ki, bax elä o yastı tä-
pänin üstündä läzgi çobanlarıyla davaları düşmüşdü.
Heç näyin üstündä. Läzgilärin bir neçä qoyunu onun
sürüsünä qarışmışdı. Läzgi çobanı Osman köpäkoğ-
lu da at belindä gälib dava salmışdı, qoyunlarını qa-
bağına salıb sakitcä getmäkdänsä. Çünkü Dağısta-
nın qoyunları itquyruq merinos cinsiydi, bizimkilär
xalis müsälman qoyunları. Ayırmağa nä vardı ki? An-
caq Osman dava saldı. Çünkü läzgi köpäkoğlu bü-
tün Şorabat düzünä ağzından qıcqırmış araq qoxu-
yurdu. Bir yandan bizim çobanlar töküldü, bir yan-
dan läzgi çobanları. Vurhavur başlandı... Sähärisi
gün läzgilärin başından araq havası getdi, başları
açıldı. Fikirläşdilär ki, yad yerdädilär, gämidä oturub,
gämiçiylä dava elämäk olmaz. Odur, üç qoç käsib,
qonaqlıq verdilär. Barışdılar.
Elä bu barışıqda dediyi, läzgilärin dä, bizimkilärin
dä xoşuna gälän tostunun sözlärini xatırlamaq istä-
Dostları ilə paylaş: |