Microsoft Word haluk tezw 1
Yüklə 372,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
29
TARTIŞMA 1906’da kayalık dağlar benekli ateşi tanımlandıktan sonra dünyada pek çok kene kaynaklı bakteriyel enfeksiyon tanımlanmıştır. Kene kaynaklı hastalık etkenlerinden biri olan erlihyalar küçük, gram negatif zorunlu hücre içi bakterilerdir. Hayvan hastalıkları ile ilgili pek çok tür insan hastalıklarından daha önce tanımlanmıştır. İlk 1910’da Theiler tarafından ruminantlarda anaplazmoz yapan A. marginale tanımlanmıştır. Cowdry tarafından 1925’de ruminantlarda kovdriyoz yapan E. ruminantium, Donatien ve Lestoquard tarafından da 1935’de Cezayir’de köpeklerde monositik erlihyoz yapan E. canis tanımlanmıştır. Gordon 1940’da koyun ve ineklerde ateşli hastalık yapan E. phagocytophila’yı inek ve koyunların periferik kanlarında göstermiştir. 1945’de Alman mikrobiyolog Paul Ehrlich riketsiya ve erlihyaların virüsler ve protozoonlardan farklı türler olduğunu ortaya koymuş ve ondan sonra bu bakterilerle ilgili antibiyotik ve elektron mikroskobi çalışmaları hızlanmıştır (18). 1954’de Japonya’da E. sennetsu’nun etkeni olduğu enfeksiyoz mononükleoz benzeri bir hastalık insanlarda tanımlanmıştır (8). 1986’da ABD’de kene tarafından ısırılmış 51 yaşındaki, 5 günden beri ateş, baş ağrısı, kas ağrıları yakınması olan hastada hastaneye başvurduğunda konfüzyon, azotemi, trombositopeni ve periferik kan yaymasında lökositler içinde stoplazmik inklüzyonlar tespit edilmiş ve CDC tarafından elektron mikroskobik inceleme ile inklüzyonların Ehrlichia sp. olduğu gösterilmiştir. Hastaya yapılan serolojik tetkiklerde, ilk kez köpeklerde tespit edilmiş olan E.
tanımlanmıştır. Yapılan prospektif çalışmalarla kene ısırığı öyküsü olan riketsiyoz benekli ateşi tanılı hastalarda E. canis’e karşı antikorlar tespit edilmiş ve hatta bazı bölgelerde kene
30
ısırığı olup da benekli ateş ön tanısı ile yatırılan hastalarda insidansının benekli ateşten daha fazla olduğu gösterilmiştir. Daha sonraki yıllarda yapılan gen sekans çalışmalarıyla bulunan bu bakterinin E. canis olmadığı ancak ona benzeyen E. chaffeensis olduğu anlaşılmıştır (6,18). 1991’de E. chaffeensis ABD’de izole edilmiştir (115). Bu tür insan monositik erlihyoz (HME) etkenidir (2). E. chaffeensis ile HME hastaları ABD’de bildirilirken, ilave olarak kenelerde ve hayvanlarda E. chaffeensis’in varlığı Afrika ve Avrupa’dan da bildirilmişitir (18).
1990’da Bakken tarafından Dulut Minnesota’da ateşli hastalığı olan bir hastanın granülositlerinde stoplazmik inklüzyonların (morula) görülmesi ile granülositik erlihyoz ilk kez insanlarda fark edilmiş ve 1990 ile 1993 yılları arasında Chen ve arkadaşları Minnesota ve Wisconsin’de stoplazmik inklüzyonları olan hastalarda kültür ve PCR ile araştırmalar yapmıştır. Yapılan deneylerde kültürler negatif bulunmuş ancak PCR ile E. phagocytophila ve
(HGE) etkenidir. Daha önce atlarda ve köpeklerde granülositik erlihyoza sebep olduğu bilinen E. equi ve E. phagocytophila’nın ve insanlarda tespit edilen bu yeni türün tek bir tür olabileceği düşünülüp çalışmalar yapılmıştır. İsveç ve Minnesota’daki köpeklerde ve atlarda HGE etkeni gösterilmiş ve bu etkenin E. equi’den farklı olduğu bulunmuştur ancak HGE ile enfekte insan kanı atlara verilirse atlarda HGE etkeni ile enfeksiyon geliştiği ve E. equi’ye karşı bağışıklık oluştuğu görülmüştür. (116-118). Goodman ve ark. (105) tarafından 1996’da HGE etkeni izole edilmiştir. 2001’de Dumler ve ark. (7) HGE ajanını ve yakın ilişkili E. equi ve E. phagocytophila’yı tek tür olarak düşünüp A. phagocytophilum adını vermişler ve hastalık tekrar isimlendirilerek insan granülositik anaplasmozu (HGA) olarak belirlenmiştir. Köpeklerde granülositik erlihyoz yapan E. ewingii’nin sebep olduğu ikinci insan granülositik erlihyozu (ewingii erlihyozu) 1999’da tanımlanmıştır (85). Yukarıdaki bilgilerden anlaşılacağı gibi dünyada son yüzyılda erlihyalarla ilgili çok sayıda çalışma yapılmışken ülkemizde bu hastalıklarla ve etkenlerle ilgili çalışmalar 2000 yılından sonra başlamıştır. Bu çalışmalarda (21,30,32-36) hayvanlarda ve kenelerde etkenlerin varlıkları serolojik veya moleküler yöntemlerle gösterilmiş ve bir seroprevalans çalışmasında (15) da insanların da bundan etkilendikleri belirlenmiştir. Avkan ve ark. (119) 73 yaşında evinde köpek besleyen, öksürük, ateş, uykuya eğilim, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı, bulantı, kusma, tüm vücutta makülopapüler ve yer yer peteşial döküntülerle başvuran hastada kene ile bulaşan hastalıklardan diğer kene kaynaklı
31
enfeksiyonların yanında erlihyozu da düşünmüşlerdir. Spesifik olmayan klinik belirtiler, akciğer tutulumu ve kenenin saptanmasıyla pulmoner tutulumlu kene kaynaklı enfeksiyon olduğu göz önüne alınarak olgu doksisiklin ile tedavi edilmiştir. Ancak bu olguda serolojik veya başka bir incelemeyle hastalığın erlihyoza bağlı olduğu kanıtlanamamıştır. Türkiye’de bizim bilgilerimize göre insanlarda erlihyoz varlığının gösterildiği ilk ve tek yayın Ongut ve ark. (15)’nın çalışması olarak kabul edilebilir. Şen (30) bölgemizdeki kenelerde Anaplasma varlığını moleküler yöntemlerle göstermiş olması, Trakya Bölgesi’nde orman arazilerinin geniş olması, halkın büyük bir kısmının tarım ve hayvancılıkla uğraşması ve kene kaynaklı enfeksiyonlardan riketsiyozun Türkiye’de en çok bölgemizden bildirilmiş olması (120) erlihyozun da bölgemizde insanları etkileyebileceği ve hastalıklara neden olabileceği yönünde kanılara sahip olmamıza neden olmuştur. Yapılan bu çalışma ile bölgemizdeki kene ısırma öyküsü olan insanların Anaplasma türleriyle karşılaşma oranlarını dolayısıyla oluşan seropozitifliği belirlemeyi amaçladık. Çalışmamızda %25 oranında seropozitiflik saptanması, bölgemizden ve Türkiye’den bu güne kadar hiçbir erlihyoz olgusunun bildirilmediği göz önüne alınarak bazı olguların yanlış tanı aldıklarını düşündürmekte ve ayırıcı tanılarda daha fazla düşünülmesi ve tanı için laboratuvar tetkiklerinin yaygınlaştırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. A. phagocytophilum tarafından meydana getirilen HGA’nın insidansı son 20 yılda giderek artmış ve bu hastalık bazı ölümlerin nedeni olmuştur. Antibiyotik kullanmadan HGA’dan iyileşen immünitesi sağlam hastalar varken, pek çok hastaya antibiyotik tedavisi gerekmektedir. HGA’nın erken dönem belirtileri spesifik değildir, hatta viral hastalıkları taklit eder. Spesifik teşhis erken dönemde yapılamayabilir ancak antibiyotik tedavisi başarılıdır (12). Ülkemizde bu güne kadar herhangi bir erlihyoz/anaplazmoz olgusunun bildirilmemiş olması hiç olgu olmamasına mı yoksa ayırıcı tanıda düşünülmemesine mi bağlı olup olmadığı bilinmemektedir. Bu çalışma ile insanların bu hastalıklardan etkilendiğinin bir kanıtı olarak yüksek oranda seropozitiflik tespit edilmesi, Ongut ve ark. (15)’nın Akdeniz Bölgesi’nde de seropozitiflik saptamaları, Türkiye’deki tanı laboratuarlarının bu hastalığın tanısını koymaya yardım edecek tetkik olanaklarını da portföylerinde bulundurma gerekliliklerini vurgulanmıştır. HGA etkeninin hayat döngüsü; sert keneler, insan olmayan vertabralılar ve insan şeklindedir. HGA etkeni ABD’nin kuzeyinde I. scapularis türü kenelerde ve kuzeydoğu ve üst-orta batı bölgelerinde I. pacificus türü sert kenelerde gösterilmiştir (12). Avrupa’daki kene vektörü I. ricinus’tur (14). Rusya’nın Baltık ve Perm Bölgesi’nde ve Kuzeydoğu Çin’de I. Yüklə 372,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|