Microsoft Word haluk tezw 1
Yüklə 372,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
2
erlihyoz etkeni E. ewingii’nin immün yetmezlikli insanlarda da erlihyoz yaptığı gösterilmiştir (2,3,10). ABD’nin güney-orta, güneydoğu ve orta-Atlantik kıyılarındaki bölgelerinden insidansı eyaletlere göre değişmekle birlikte 1986’dan 2007’ye 2396 HME vakası bildirilmiştir (11). ABD’nin kuzeydoğu, orta-Atlantik, üst-orta batı ve kuzeybatısı A. phagocytophilum için endemik bölgelerdir. 1994’den 2008’e kadar 4137 HGA olgusu bildirilmiştir (12). New York’taki kene ile ısırılmış değişik popülasyonlardaki kişilerde A. phagocytophilum seroprevalansı %8.9-36 arasında bulunmuştur (13). Avrupa ve Asya (Çin, Sibirya, Kore) A. phagocytophilum için endemik bölgelerdir (11). Avrupa’da seroprevalans oranı %0-28 arasındadır (14). Ülkemizde yapılan seroprevalans çalışmasında Ongut ve ark. (15) Antalya’da kene ile ısırılmış 201 kişinin 16’sında (%8) A. phagocytophilum’a karşı antikorları pozitif bulmuştur. Kırsal kesimde yaşayan bireyler kene ısırığına maruz kalır. Bu popülasyonda erlihyoz saptanması Avrupa’da %28’e kadar varabilmekte hatta ABD’de bu rakam %36’lara çıkmaktadır. Ülkemizin büyük kesiminin kırsal alanlarda yaşadığı düşünülürse ülkemizde nasıl bir erlihyoz potansiyel tehlike riski bulunduğu açıkça anlaşılmaktadır. Erlihyozlarda, grip gibi hafif enfeksiyon tablolarından ölüme kadar varabilen ağır tablolar izlenmektedir. Etkenlerin saptanmasındaki ve enfeksiyonun kontrol edilmesindeki zorluklar sorunu ciddileştirmektedir. Ülkelerin bölgelerindeki erlihyoz dağılımını bilmeleri, ulusal kontrol önleme stratejilerini belirlemek ve prevalansı izlemek için önemlidir. Bu çalışmayla Trakya Bölgesi’nin kırsal alanlarında yaşayan, kene ile ısırılmış insanlarda erlihyoz seropozitifliğini serolojik yöntemlerle ortaya çıkarmayı amaçladık. Ayrıca bu çalışmayla, ülkemizdeki olguların yakalanmasında kullanılan tanı ve ayırıcı tanı yöntemlerinin verimliliği ve tetkiklerin yaygınlaştırılmasının gerekliliği anlaşılacaktır. .
3
GENEL BİLGİLER
Keneler, insanlar için vektör olarak sivrisineklerden sonra ikinci sırada gelir ve coğrafi dağılım gösterip kene kaynaklı hastalıklar için risk bölgeleri oluştururlar. Hastalıklar, patojenler için vektör veya rezervuar oldukları durumda ortaya çıkar. 1982 yılında Borrelia
bakteriyel patojen tanımlanmıştır (10). 2005’e gelindiğinde kene kaynaklı Rickettsia sayısı 11’e çıkmıştır (16). Keneler kan emen canlılar olup, tüm omurgalılar için parazittirler. Yaklaşık olarak 879 tür ve alt türü bildirilmiştir. Dört büyük kene ailesi vardır. Bunlar, Ixodidae (sert kene),
Sert ve yumuşak keneler anatomik yapı ve yaşam döngüleri bakımından farklılıklar gösterirler. Sert kenelerin ağız kısımları üstten bakılınca görülür, sklerozan sırt yapıları vardır, cinsiyet ayırımı belirgindir. Yumuşak kenelerde ise bükülebilir kitin tabakası vücuda homojen dağılmıştır, ağız kısımları üstten bakılınca görülmez ve koksal organları vardır. Sert kenelerin ısırıkları ağrısız olup, konak tarafından uzun süre fark edilmezler. Yaşamlarının her evresinde bir kez, yavaş olarak, pek çok farklı tür omurgalıdan beslenirler ve açık alanlarda bulunurlar. Mevsimsel olarak konak aralar. Yumuşak keneler ise daha sık olarak beslenir, genellikle de aynı türden birçok konağı kullanırlar. Konaklarının yakınına sığınırlar, evlerin içi ve mağaraları tercih ederler. Kenelerin, larva, nimf ve erişkin olmak üzere yaşamlarında üç evre vardır (10).
4
Ondokuzuncu yüzyılın sonlarında kenelerde ilk mikroorganizma soyutlanmıştır. Smith ve Kilbourne protozoon Babesia bigemina’yı Boophilus annulatus türü sert kenede göstermişlerdir. 1910 yılında Conor ve Bruch, Akdeniz benekli ateşini tanımlamış ve 1930 yılında hastalığın bulaşmasında Rhipicephalus türü sert kenelerin rolü bildirilmiştir. 1929’da Francis tarafından tularemi epidemiyolojisi ve kenelerin rolü gösterilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra hayvanlar ve insanlardaki viral, protozal ve bakteriyel kene kaynaklı hastalıklar tanımlanmıştır. B. burgdorferi etkenli lyme hastalığının tanımlanmasından sonra da Rickettsia ve Ehrlichia türleri kene kaynaklı patojenler olarak tanınmıştır (10). Keneler, Arachnida sınıfının en geniş alt gurubu olan akarlar alt gurubu içindedirler. Aralarındaki filogenetik ilişkiyi belirlemek için; mitokondriyal ya da nükleer rDNA gen sekans analizi yapılmaktadır. Ancak bu çalışmalar tüm türler için yetersiz olup ek gen çalışmaları lazımdır. Kene geçişli hastalıklar; keneleri, insanları, vahşi ya da evcil hayvanları kapsayan, doğada bulunan zoonozlardır. Bu hastalıklar için bir veya birden fazla kene vektörü ve bir veya birden fazla rezervuarı bulunur. Rezervuar konakların enfektivitesi, kene enfestasyon hızı, konak yoğunluğu, kene geçişli hastalıklar için major değişkenlerdir. Bunlar çevresel koşullar, konağın bakteriye karşı direnci, kenelerin ve konağın mevsimsel aktivitesi, biyolojik ve ekolojik faktörlerden etkilenir (10). Keneler birden fazla mikroorganizma ile enfekte olabilir. Bu durum, kenelerin etkenleri aktardığı canlılarda atipik kliniklere neden olabilir. Lyme hastalığında olduğu gibi aynı kene türünden geçen A. phagocytophilum ve diğer ajanların (B. burgdorferi, Babbesia sp., ensefalit virüsü) koenfeksiyonu ABD ve Avrupa’da yayınlanmıştır (2,4,10,18). Bakterilerin insanlara geçişi kenelerin beslenme sırasındaki enfekte tükrük salgıları (benekli ateş grubu riketsiyoz, dönek ateş grubu borrelyoz, tularemi, erlihyoz, Q ateşi ve lyme borrelyoz), dışkıları (Q ateşi, tularemi) veya yumuşak kenelerde koksal sıvı ile (dönek ateş grubu borrelyoz) olmaktadır. Kenelerin parmaklarla ezilmesini takiben cildin ve gözün kontaminasyonu gibi indirekt (Q ateşi ve tularemi etkenleri, Brucella türleri, Salmonella türleri, Yersinia türleri) bulaşma da olasıdır (10). Keneler sadece vektör değildir. Aynı zamanda tularemi, dönek ateş ve benekli ateş etkenleri için rezervuardır. Kenelerin rezervuar olduğu bakterilerin kenelerde geçişi yaşam evrelerinin birinden diğerine larvadan, nimfe ve erişkine (transstadyal) ve aynı zamanda bir nesilden diğerine yumurtaları yoluyla (transovaryal) olur (10,19). Ancak erlihyoz etkenlerinde transovaryal geçiş gösterilmemiştir. Yüklə 372,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|