Microsoft Word içindekiler doc

Suat Ünlü 
151 
Hekimoğlu KT: Taķı anuķ ķılu birdük YaǾķūb oġlanlarınġa, Śāliĥ orun. (8) Taķı rūzį ķılduķ anlarġa 
arıġlardın.  Ħilāf  ķılışmadılar, ançaġa tegrü kim keldi anlarġa (9) Ǿilm  Ĥaķįķat üze 
İđing  ĥükm  ķılur aralarında,  ķıyāmet kün, ol nirse içinde kim irdiler (211a/1) anıñ 
içinde ħilāf ķılışurlar. (210b/7=010/093) 
Manisa KT:  
(151b) Taĥķįķ menzil virdük Beni İsrāǿįl’e yaħşı marażı ki Şām iķlįmi Mıśr iķlįmidür. 
Rızķ virdük anlara yaħşı niǾmetlerden (2) çekişmediler dįnde  ĥattā ki özlerine Ǿilm 
geldükden  śoñra ki Tevrįt  Ǿilmdür. Taĥķįķ Tañrı taǾālā  ĥükm anlar ortasında, (3) 
ķıyāmet güninde ol nesnede ki çekişürler ĥaķķı bāŧıldan ayırur. (151b/1=010/093) 
TİEM 40:  
Dakı bayık yir virdük Benį İsrāyil’e, girçeklik yiri; dakı rūzį virdük (5) arulardan. Pes 
tartışmadılar yaǾnį Peygambar hakkında tā geldi anlara bilmek yaǾnį andan girü 
dartışdılar; yaǾnį Kur’ān’ı, yā Muhammed’i, kitablarında ilerüden bilürler-idi. Bayık 
Çalabun hükm eyler aralarında, kıyamet güni, (6) anun içinde kim, oldılar anun içinde 
dartışurlar. (102b/4=010/093) 
Kur’an: Andolsun, 
biz 
İsrailoğullarını çok güzel bir yurda yerleştirdik ve onlara temiz rızıklar 
verdik. Kendilerine bilgi gelinceye kadar ayrılığa düşmediler.  Şüphesiz ki, ayrılığa 
düşmüş oldukları  şeyler hakkında Rabbin kıyamet günü aralarında hükmünü 
verecektir.(010/093) 
İyi güzel yer anlamına gelen “Mübevvee Sıdk”, İsrailoğullarının Mısır’dan çıktıktan sonra gelip 
yerleştikleri Filistin bölgesindeki Ürdün; Şam, Beyt-i Makdis, Mısır Medîne arasında kalan yesrib 
toprağıdır. (Akpınar 2002:175) 
Türkçe ilk Kur’an çevirilerinde TİEM 73 KT’de çın köni orun; Hekimoğlu KT’de śalįĥ orun ; 
Manisa KT’de yaħşı menzil marażı ki Şām iķlįmi Mıśr iķlįmidür  ; TİEM 40 KT’de girçeklik yir 
sözcükleriyle karşılanmıştır. Türkçe ilk Kur’an çevirlerinde Ar. “قْﺪِﺻ  َأﱠﻮَﺒُﻡ  “ karşılığı kullanılan 
sözcüklerden çın köni orun; girçeklik yir (T.), śalįĥ orun (Ar.+T.), yaħşı menzil marażı ki Şām iķlįmi Mıśr 
iķlįmidür (F.+T.) sözcüklerden meydana gelmiştir. 
1.1.9..el-Mü’tefike (َﺔَﻜِﻔَﺕْﺆُﻤْﻝا) 
Ar. “َﺔَﻜِﻔَﺕْﺆُﻤْﻝا “yerle bir olmuş şehir” 
Tü. “güzel yerleşim yeri”, yäŋdürmiş känd; ewrülgen ķonumları şehir 
, 
köy
 
Ar.
 “
َﺔَﻜِﻔَﺕْﺆُﻤْﻝا
 
“ Tü.
 “
yerle bir olmuş şehir”, Türkçe erken Kur’an çevirilerinde; TİEM 73 KT’de yäŋdürmiş 
känd; Hekimoğlu KT ‘de ewrülgen ķonumlar; Manisa KT’de şehir; TİEM 40’de köy 
TİEM 73:  
(7) 
yäŋdürmiş kändni
.( 389v/7=053/053) 
Hekimoğlu KT: Taķı 
ewrülgen ķonumlarnı (
6) tüşürdi. (505a/5=053/053) 
Manisa KT: Daħı lūŧ ķavmi helāk eyledi şehirler ehli bile, müntaķil olmaķ bile. (387b/6=053/053) 
TİEM 40:  
Dakı Lūt kavmı 
köyin
 bırakdı. (252a/3=053/053) 
Kur’an: Altı üstüne getirilen kentleri (Lut kavminin oturduğu bölgeleri) devirip yaktı. (053/053) 
Mü’tefikât kelimesi, sözlükte, altüst, tersyüz olmuş anlamındadır. Hz. Lut’un kavminin helak 
edildiği yerler için kullanılmıştır. Sa’be, Sa’de, Umra, Dûmâ ve Sedûm adlı beş yerleşim merkezine 

---

İlk Türkçe Kur’an Tercümelerinde Geçen Bazı Özel Adlar Üzerine 
152 
verilen addır. Bu şhirlerin en büyüğü sedum şehri idi. Sedum, Şam ile Medîne arasında bir 
yerdir.(Akpınar 2002: 175) 
Rivayete göre Hz. İbrahim Filistin bölgesine; Hz. Lut ise Mütefike bölgesine peygamber olarak 
gönderilmişlerdir.
2
 
 
Türkçe ilk Kur’an çevirilerinde TİEM 73 KT’de yäŋdürmiş känd; Hekimoğlu KT’de ewrülgen 
ķonumları; Manisa KT’de  şehir;  TİEM 40 ‘de köy sözcükleriyle karşılanmıştır. Türkçe ilk Kur’an 
çevirlerinde  Ar. “َﺔَﻜِﻔَﺕْﺆُﻤْﻝا  “ karşılığı kullanılan sözcüklerden yäŋdürmiş känd, ewrülgen ķonumları (T.), 
şehir (Ar.); köy(F.)sözcüklerden meydana gelmiştir. 
1.1.10 İrem (َمَرِإ)  
Ar. “َمَرِإ “görkemli saray” 
Tü. “görkemli saray” üstün iđisi, mengzeşiki yaratılmadı iller içinde ; irem bostānı; İrem adlu direkler issi 
Ar. “
َمَرِإ
 “ Tü.
 
KT’de 
“görkemli saray”, Türkçe erken Kur’an çevirilerinde; TİEM 73 KT’de üstün iđisi; 
Hekimoğlu KT’de mengzeşiki yaratılmadı iller içinde ; Manisa KT’de irem bostānı; TİEM 40 KT’de İrem 
adlu direkler issi 
TİEM 73: 
ol kim yaratılmadı anıŋ 
mäŋizlig kändlär
 içindä
 üstün iđisi
 (442v/4=089/008) 
Hekimoğlu KT: Ol kim 
yaratılmadı mengzeşiki
 (2) iller içinde. (573a/1=089/008) 
Manisa KT:  
(9) Ol 
irem bostānı
 gibi yaradılmadı hįç bir iķlįmde (441b/9=089/008) 
TİEM 40:  
İrem adlu direkler issi ? yaǾnį  İrem  şarı, yā  Şeddād uçmaġı, yā direk gibi yaplular 
İrem’de 284b/8=089/008) 
Kur’an: 
Ki, ülkeler arasında onun eşi yaratılmamıştı. (089/008) 
Taş anlamına gelen irem kelimesi, İsrailoğullarının Tîh çölü ile Doğu Ürdün dağlarından Hımsâ 
sıradağlarından birinin adıdır. İrem, Şeddat’ın Allah’ın mümin kulları için hazırladığı cennete özenerek 
yaptırdığı görkemli sarayın adı, yahut da bir kabile adıdır. Adını Ad kavminin babalarından Âd b. Avs b. 
İrem b. Sâm b. Nuh’dan almıştır. Tefsircilerin çoğu  İrem’in Ad kavminin büyük şehirlerinden biri 
olduğunu, İskenderiye yahut Dımeşk olabileceğini söylemişlerdir
 
(Akpınar 2002:150) 
Türkçe ilk Kur’an çevirilerinde TİEM 73 KT’de üstün iđisi ; Hekimoğlu KT’de mengzeşiki 
yaratılmadı iller içinde; Manisa KT’de irem bostānı; TİEM 40 KT’de İrem adlu direkler issi sözcükleriyle 
karşılanmıştır. Türkçe ilk Kur’an çevirlerinde Ar. “َمَرِإ  “ karşılığı kullanılan sözcüklerden üstün iđisi, 
mengzeşiki yaratılmadı iller içinde (T.), irem bostānı (Ar.+T.) İrem adlu direkler issi (Ar.+T.) sözcüklerden 
meydana gelmiştir. 
1.1.11 er Raķîm (ﻢﻴِﻗﱠﺮﻝا) 
Ar. “ﻢﻴِﻗﱠﺮﻝا “ Ashabı Kehf Mağarasındakilerin isimlerin yazılı olduğu kitab” 
                                                 
2
  Bugün bu bölgede “Ölü Deniz” (Dead Sea) de denilen lût gölü bulunmaktadır. Rivayetlere göre pis kokulu ve deniz 
seviyesinden dört yüz metre daha aşağıda bulunan bu göl, daha önceleri yoktu. Ancak bölgenin altını üsütüne getirebilecek 
büyük sarsıntılarla böyle bir gölün oluşmuş olması muhtemeldir. 1965 te bölgede yapılan araştırma ve kazılar, gölün güney 
kısmında yirmi binden fazla mezar tesbit edilmiştir. Bu da, bir zamanlar buralarda, büyük şehirlerin varolduğunu ve bunların 
yere batarak yok olduklarını doğrulamaktadır. .(Akpınar 2002: 175) 

---