Microsoft Word II cild musiqi tarixi son 2017. doc
Yüklə 3,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
457
kar bir mərkəzdə sufi Yunis İmrəyə həsr olunmuş əsərin səslən- məsi məkana uyğun bir mövzu kimi görünürdü, digər tərəfdən isə buradakı dinləyici auditoriyası müasir, çoxsəsli, Avropa tər- zində yazılmış musiqi əsərinin ifasına o vaxt hələ alışmamışdı ki, bu da gərginlik yaradırdı. Niyazi hər zaman olduğu kimi bu konsertə də böyük məsuliyyət hissi ilə hazırlaşır, Sayqunla bəra- bər əsərin dramaturji yozumunu dəqiqləşdirirdi. İmrənin müasiri XIII əsr sufi Mövləvi təriqətinin banisi, böyük filosof və şair Cə- laləddin Ruminin məqbərəsinin ziyarəti dirijora Yunis İmrənin yaşadığı dövrə daha dərindən nüfuz etməyə kömək etdi. Konya- da “Yunis İmrə” oratoriyasının dinləyicilər tərəfindən hərarətlə alqışlanması Sayqun-Niyazi sənətinin böyük uğuru idi. Niyazinin Türkiyə musiqi xadimləriylə uğurlu yaradıcılıq əlaqələri çox vaxt aralarında yaranan şəxsi dostluq, ailəvi müna- sibətləri ilə möhkəmlənirdi. Bir çox bəstəkarlar, sənətçilər dahi dirijorun və onun mehriban, sadiq həyat yoldaşı Həcər xanımın səmimiliyinin, qonaqpərvərliyinin şahidi idilər. Bunların arasın- da A.Sayqunla dostluğu xüsusilə seçilirdi. Niyazi Sayqunu bir bəstəkar və insan olaraq yüksək qiymətləndirirdi. O, hətta hesab edirdi ki, Sayqun öz xidmətlərinə uyğun, yetərli dərəcədə dəyər- ləndirilmir 1 . 1977-ci ildə İstanbulda A.Sayqunun 70 illik yubileyi qeyd olundu. Şəxsən iştirak edə bilmədiyi bu tədbirdə Niyazi Sayquna təbrik teleqramı göndərmişdi. Bu teleqramın mətni Sayqunun yubiley konsertinin proqramında dərc olunmuşdu: 2
Kim deyir ki, “yetmişdir”? Mən deyirəm: “yetməmişdir”! Bir dörd simfoniya daha yaz, çünki sənin hər bir simfoniyan Anado- lunun bir parçasıdır: onun tarixi, onun qəhrəmanlığı, onun həya-
1 Гаджибекова Х. Воспоминания о моём муже // Маэстро Ниязи. Вос- поминания, статьи, письма / Составители: Х.Гаджибекова, А.Гусейнов. Баку, 1987, с. 36. 2 Bu mətni mənə 2007-ci ilin mart ayında Bursa şəhərində A.Sayqunun 100 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransda vaxtı ilə Türkiyədə Niyazi- nin orkestrində çalışan skripka və viola (alt) ifaçısı, hal-hazırda İstanbul Kül- tür Üniversitesinin professoru Özər Sezgin təqdim etmişdir.
458
tı, onun mənəvi xəzinəsidir. Bu musiqi xəzinəsini musiqisevən- lərə geniş ürəyinlə bağışla, insanlara sevinc gətir. Onu bil ki, sə- nin partituralarına dağılmış incilər dünyanın qabaqcıl musiqiçi- lərinə yeni bir musiqi səhifəsini açır. Səni candan təbrik edirəm və sevgimi “Koroğlu”nda göstərərəm. Yenə də “Hey, hey!” Qeyd edək ki, Niyazinin Türkiyə səfərləri onun yalnız diri- jorluq fəaliyyəti ilə deyil, eyni zamanda orada verdiyi müsahibə- lərilə, müxtəlif rəsmi və qeyri-rəsmi görüşlərdə, toplantılarda iş- tirakı və çıxışları ilə diqqəti cəlb edir. Dirijorun həmin çıxışlarında toxunduğu mövzular – Azər- baycan və Türkiyənin musiqi mədəniyyətinin keçdiyi inkişaf yolları və ortaq tarixi mərhələləri, xalq musiqisinin bəstəkarların yaradıcılığında tutduğu mövqe, xalq mahnılarının əsərlərdə iş- lənməsi, bəzi çağdaş cərəyanların tənqidi və tövsiyyələri, musiqi tədrisi sistemi, dirijorluq sənətinin xüsusiyyətləri və digər aktual məsələlər idi. Bu çıxışlar əsasən qısa olsa da öz dərinliyi ilə se- çılir və bir musiqişünas məruzəsi qədər əhəmiyyət daşıyırdı. Niyazinin arzu etdiyi, amma təəssüf ki, həyata keçirə bilmə- diyi işlərdən biri A.Sayqunun “Koroğlu” operasını (təkrarən) və Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan” operettasını Türkiyənin səhnə- sində tamaşaya qoymaq və “Ankara – İstanbul – Ankara” adlı kitabını tamamlamaq idi. SSRİ Xalq artisti dirijor Veronika Dudarova Niyazi haqqın- da xatirələrində belə yazırdı: “Türkiyədə olduğum zaman türk həmkarlarım biləndə ki, mən əslən bakılıyam, mütləq Niyazidən söz açırdılar, onun böyük maestro, Türkiyədə çox sevilən dirijor və gözəl bir insan olduğunu qeyd edirdilər”. 1
Türk jurnalisti və teatr tənqidçisi Hayati Asılyazıcı, ruscadan türk dilinə tərcümə olunmuş “Olağanüstü Yetenekli Bir Büyük Sanatçı” adlı kitabın girişində Azərbaycan dirijoru haqqında bu sözləri yazmışdır: “Sovet sənətkarı Azərbaycanlı Niyazi müasir orkestr dirijorları arasında bir çox özəllikləriylə öndə yer tutan dirijorlardandır. Bir psixoloqdur. Bir pedaqoqdur. Bir böyük us-
1 Дударова В. Талант – это главное в Ниязи. “Маэстро Ниязи”. Вос- поминания, статьи, письма. Составители: Х.Гаджибекова, А.Гусейнов. Баку, 1987, с. 68-69. 459
taddır. Böyük istedadı var. Klassik və modern bəstəkarların əsərlərini müasir yozumlarla ifa edən böyük virtuozdur. Elə dü- şünürəm ki, Şərq və Qərb musiqisini ən yaxşi bilən dirijordur.” Son olaraq bir daha vurğulayaq ki, bu gün “bir millət – iki dövlət” adlandırdığımız Azərbaycan və Türkiyə münasibətləri- nin belə yüksək səviyyədə qurulmasında Niyazinin rolu müstəs- nadır. Türkiyədə böyük uğurla çalışan ilk Azərbaycan dirijoru və bəstəkarı məhz Niyazi olmuşdur. O, xüsusən 1963-73-cü il- lərdə, Türkiyədə çalışdığı dövrdə dost ölkənin musiqi mədəniy- yətinin zənginləşməsində, inkişafında, eləcə də əlaqələrimizin möhkəmlənməsində böyük xidmətlər göstərmişdir. Bir sözlə, Niyazi yalnız dahi dirijor deyil, həm də böyük bir insan kimi ta- rixin yaddaşında əbədi yer tutan Azərbaycan və dünya musiqi mədəniyyətinin elçisi olmuşdur.
***
Azərbaycan simfonik orkestrinin “mayestro”su Niyazidən sonra, xalq çalğı alətləri orkestrinin “mayestro”su Səid Rüstə- movun həyat və yaradıcılığının xasiyyətnaməsinə keçid alırıq.
Yüklə 3,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|