Microsoft Word Insan huquqlari II kitab doc
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- . Sistemli məlumatlar isə elmin formalaşmasının əsasında dayanır.
52 axını ilə beyində əks olunmasıdır. Bu proses qavrama ilə həyata keçirilir. Biliklər iki materiya arasında (insan və onun qarşılaşdığı digər material –maddi aləm arasında) ötürülmələrlə körpülər yaradan əsas vasitələrdir. Biliklər zəncirvari olaraq qəbul, emal və ötürülmə ilə daima təzələnir. Material aləmə insan təsirləri məhz biliklərin qəbul edilməsi, emal olunması və ötürülməsi sayəsində həyata keçirilir. Material aləm öz siqnalları ilə bu siqnalları qəbul edən insanların təsirlərinə məruz qalır. İnsanlar ətraf aləmin resurslarından öz maraqları üçün nizamla istifadəyə üstünlük verirlər. Deməli, insanlar təbiətə təsir edən əsas məxluqlardır. İnsanlar varlığı olduğu şəkildə qəbul edirlər-bu, bir proses istiqamətidir; təbiətə təsirlər edirlər-bu, digər təsirlər istiqamətidir. Bu iki prosesin zəncirvari qaydada davam etməsi isə öz növbəsində insan yaradıcılığının və quruculuğunun inkişafına və təbiətə təsirlərinin daha da artmasına gətirib çıxarır. Bütün bu proseslərdə insanların haqlı olmaları amili mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İnsan öz hüquqlarını ifadə etməklə haqlı olmasını sübuta yetirir. Bütün məlumatlar (varlıq və hadisələr haqqında, proseslərlə əlaqəli olaraq) biliklər hesab edilməlidir. Sistemli məlumatlar isə elmin formalaşmasının əsasında dayanır. Deməli, elm ardıcıl təsirdən meydana gələn və ardıcıl təsirləri yaradan sistemli biliklərin əsasıdır. Fəlsəfi-məntiqi metodlar hüquqlarla bağlı elmi-nəzəri biliklərin meydana gəlməsini təmin edir. Bu baxımdan da şəbəkələşmə özü elə hüquq elminin meydana gəlməsini təmin edir. Qəbul edilən siqnallar beyinlə obyekt arasında əlaqələrin yaranmasını təmin edir. İnsanlarla obyektlər arasında siqnal mübadilələri sferaları yaşanır. Bu sferalar insanların mövcud olduqları bütün məkanlarda meydana gəlir. Bu baxımdan da hesab etmək olar ki, siqnallar axınlardır, zərrəciklərin cərəyanıdır, dalğalarıdır. Bu dalğaların kütləsi (axın həcmi) mövcud olur və bu axın həcmi də dalğaların qəbul edilməsi 53 imkanlarını çoxaldır. İnsanların beyin tutumu da siqnalların axın şəkilində (yəni, çox miqdarda) qəbulunun əsaslarını meydana gətirir. Belə qəbul etmək olar ki, obyekt uzaqlaşdıqca siqnal da itir. Hər bir obyektin siqnal əhatəsi olur, zərrəciklərin yayılma arealı mövcud olur. Bu arealdan çox uzaqlaşdıqda mövcud obyektlə onu qəbul edən subyekt arasında mübadilələr də zəifləyir. Obyektlərin zərrəcikəri bir-birinə qarışır və bir- birini itələyir, cəzb edir. Beyin obyekt siqnallarını (dalğaları) özünə cəzb edir. Yaxınlaşdıqca bu, daha da güclənir. Beyin imkanları geniş olan şəxslər isə daha uzaqda olan obyektlərin axınlarını özlərinə nisbətən yaxın edə bilirlər. Bu baxımdan da hesab etmək olar ki, kainatda nə varsa, elə hamısı hərəkətdədir, enerjiyə məxsusdur, canlanır və zərrəcikləri ətraflara yayır. İnsanlar kainatın mikrokosmik ünsürləri olaraq daima mübadilələr şəraitində biliklər qazanırlar. Biliklər dərk etməklə özlərinə məzmun əldə edirlər. Təbiətin aşkarlanması elə təbiət hadisələrinin məzmunlarının dərk olunması prosesidir. Proseslərin siqnalları beyində olan qaranlıq hissələri işıqlandırır. Buradan da belə bir məntiqi nəticəyə gəlmək olur ki, siqnallar beyinə qəbul edilir, beyinin öz enerjisini yaradır. Qəbul olunan siqnallar beyində oyadıcı effektə malik olur. Kainat mübadilələr sistemindən və elementlərin vahidliyindən asılıdır və kainat bu sistemin “bütövlüyünün” (burada bütövlük nisbdidir, çünki kainat sonsuzdur) təcəssümüdür. Qəbul edilən siqnallar hərəkətlərin əsaslarını təşkil edir. İnsanlar qəbul edilən siqnallar vasitəsilə dərk edərək hüquqlarını ifadə etməyə çalışırlar. Bu dərk etmək prosesləri fəlsəfi-məntiqi metodlarla müəyyən olunur. Dərk etmənin özü tərkibləri meydana gətirir, səbəbləri və nəticələri, bu baxımdan başlanğıcları və sonluqları müəyyən edir. Həmçinin bölücü, ayırıcı kriteriyaları əks etdirir. Elementlərin müəyyən axınlar üzrə hərəkətdə olması onun ardıcıl əlamətlərinin meydana gəlməsini (aşkarlanmasını) yaradır. Hərəkətin çoxluğu əlamətin çoxluğunun şərtləndiricisi kimi çıxış edir. Əlamətlər həm də mütləq və nisbi olaraq itir. 54 Yeniləri əvvəlkiləri inkar edir. Hərəkətin çoxluğu hadisələrin çoxluğu kimi xassələnir və hadisələrin çoxluğu da öz növbəsində proseslərin ardıcıllığının əsasında dayanır. Hər bir proses öz-özlüyündə cəmləşmiş halda əlamətləri birləşdirir və bu baxımdan da bilik mənbəyi kimi çıxış edir. Proseslərin sistemli qaydada beyində əks olunması elə elmi biliklərin formalaşmasını şərtləndirir. Məlumatlar arasında olan bağlılıq elə sistemli bağlılığın, sahələrarası struktur bağlılığının əsaslarını meydana gətirmiş olur. Məsələn, hüquq normaları sənədlərində - məcəllələrdə struktur bağlılığı görünür və dialektik vəhdət mövcud olur. İnsan hüquqları və bu hüquqların insanların fəaliyyətindən asılı olaraq müxtəlif sahələrdə cəmləşməsi elə insan hüquqlarının insanların hərəkət əlamətlərinin (fəaliyyət və maraq xüsusiyyətlərinin) xassələndiricisi kimi böyük məna kəsb edir. Fərdin öz hüquqları və başqasının hüquqları fərdi hərəkətlərin istiqamətlərini müəyyən edir. İnsan hüquqları da öz-özlüyündə hadisələr məcmuəsindən ibarətdir və bu hadisələr elə hüquqların təmin olunmasına əsaslanır. İnsan hüquqlarının təmin olunması vəziyyəti və imkanları hadisələr cəmini özündə əks etdirən proseslərin məcmuəsindən asılı olur. İnsan hüquqlarının ardıcıl təminatı və bu baxımdan qəbul edilən normativ-hüquqi aktların yerinə yetirilməsi elə insan hüquqlarının prosesli qaydada yerinə yetirilməsinə əsaslanır. İnsan hüquqları hadisələr və aktlar cəmindən ibarət olduğundan xassələnir, bölgüyə aid olur, tərkib hissə kimi ünsürlərə xas olur. İnsan fəaliyyətinin tərkibi rəngarəng olduğundan hüquqların da tərkibi çoxçalarlıdır. Bütün hallarda və vəziyyətlərdə isə insanların baza hüquqlarının təmin olunmasına xidmət amili dayanır. Bütün hüquqi hadisələr (aktlar) məhz insanların hüquqlarının normativ qaydalarla təminatına hesablanır və hüquqların təmin olunmasını əsas məqsəd kimi qarşıya qoyur. Bütün universal və məxsusi hüquqi normalar insanların universal və fərdi maraqlarının Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|