Microsoft Word Insan huquqlari II kitab doc
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (Əlavə üçün 1 saylı qrafikə baxmaq olar)). Fəaliyyətin genişliyi ilə yanaşı, liberal –yumşaq münasibətlər də hüququn inkişafına şərait yaradır.
- (Qeyd: təbiət, kainat daima hərəkətdədir, yeni formalar meydana gəlir. Hərəkətlər yeni formaları
- Günəş sistemindəki gələcək dəyişikliklərin olması ehtimalını meydana gətirir. Bu, o halda tam baş verə bilər ki, enerjinin
- (Əlavə üçün 2 saylı qrafikə baxmaq olar).
- Qeyd olunduğu kimi, insan hüquqları özü bilikdir. Bilik
49 hərəkətlərin (fəaliyyətin) nəticəsi olaraq artmaqda olan sahələrdən meydana gəlir. Bu iki istiqamət arasında isə vəhdət mövcuddur. Əslində bu iki istiqamət vahidin tərkibdir. Hüquqlar genişləndikcə, fəaliyyət sahələri artdıqca hüquq dəyərləri də artır. Çünki resurs çatışmazlığı və fəaliyyət kasadlığı əslində hüququn realizə imkanlarını məhdudlaşdırır. İnsan hüquqlarına dair fikirlər insanların yaşayış tərzinə, yaşayış prinsiplərinə və qanunauyğunluqlarına söykənərək nəzəri baxımdan bilikləri yaradan, eləcə də də biliklərdən meydana gələn ontoloji-qnoseoloji bir idrak bütövüdür. Deməli, insan hüquqları analyışlarda nəzəri baxımdan həm də metafizikanın tərkib hissələri olan bir mücərrəd bütövdür. (Qeyd: insan hüquqları zəngindir və müəyyən olunan və qeyri-müəyyən olunan olmaqla iki baza əsasa bölünə bilir. Əsas hissə-mənbə hissə qeyri-müəyyən olan hüquqdur, “ehtiyatda olan” hüquqdur. Bir daha qeyd etmək lazımdır ki, hüququn inkişafı və müəyyənliyə çevrilməsi əsasən insan fəaliyyətinin genişliyi ilə əlaqədar olur. Fəaliyyətin genişliyi sərhədlər prinsipləri ilə (hər bir şəxsin hərəkətinin öz həddinin olması prinsipləri) hüququn genişlənməsinə səbəb olur. (Əlavə üçün 1 saylı qrafikə baxmaq olar)). Fəaliyyətin genişliyi ilə yanaşı, liberal –yumşaq münasibətlər də hüququn inkişafına şərait yaradır. Hüquqda bütövlük ona görə mövcuddur ki, biliklər həm hüququn obyektini öyrənərkən meydana gəlir, həm də müvafiq biliklər subyektinin (bilikləri özlərində daşıyan insanların) təbii xassəsindən, təbii xarakter və fəaliyyət mövcudluğundan ortaya çıxır. İnsan hüquqlarının fəlsəfi əhəmiyyəti təbii xarakterə və məzmuna malik olur, yəni insanların təbii quruluşları onların fəalliyyətinin təbii əsaslarını ortaya çıxarır. İnsanların təbiiliyi onların təbiətin daxili ünsürü olması ilə şərtlənir Yəni, təbiətin əksi, kainatın əksi, cəmi elə insanlarda mövcuddur. Bu baxımdan hüquq insanların hərəkətlərini ifadə edən və onları həm təbiətə, həm də cəmiyyətə və dövlətə bağlı edən bir dəyər rolunu oynayır. 50 Hüquq insanların maddi-mənəvi statuslarını müəyyən edən səbəbverici amil rolunu oynayır. İnsan hüquqları təbii olduğuna görə ontoloji-qnoseoloji yanaşmalar da təbii xüsusiyyətlərə malikdir. Bu yanaşmaları insanlar öz daxillərinə bağlayaraq edirlər. Deməli, ontoloji-qnoseoloji metod birləşmələri də təbiilikdən irəli gələn idrak metodlarıdır. İnsanların bütün təhlilləri, onların bütün yanaşmaları təbiidir. Qeyri-təbii isə ümumiyyətlə təbiinin paralelidir, həm də onun davamıdır. Qeyri-təbii təbii olanın insanlar tərəfindən qismən dəyişməsidir. Qeyri-təbii mövcud təbii olanın yaradıcılıq və quruculuq ilə qismən mövcud vəziyyətdən yeni vəziyyətlərin əldə olunmasıdır. (Qeyd: təbiət, kainat daima hərəkətdədir, yeni formalar meydana gəlir. Hərəkətlər yeni formaları yarada bilir. Bu prinsipdən irəli gələrək hesab etmək olar ki, Günəş sistemi də dəyişikliyə, evalyusiyaya uğrayır. Bu da Günəş sistemindəki gələcək dəyişikliklərin olması ehtimalını meydana gətirir. Bu, o halda tam baş verə bilər ki, enerjinin təkrar olaraq öz bütövünə qayıtması baş verməsin. Enerji paylaşması olmasın. Əgər enerji paylaşması öz miqdarında qalırsa, onda belə qənaətə gəlmək olar ki, Yer kürəsi və Günəş sisteminin digər tərkib hissələrində təkamül baş verməyib. Gələcəkdə də baş verməyəcəkdir). Hüquq hərəkətlərdən meydana gələrək böyüyür, inkişaf edir, deməli, törəmə xassələrini özündə cəmləşdirir. İnsan hüquqları törəmədir, bu, insanların təbiətə olan yeni əlaqələrindən, baxışlarından ortaya çıxır. İnsan fəaliyyəti böyüdükcə onun hüquqlarında da müəyyən zaman anlayışı ortaya çıxır. Burada resurslara və bundan irəli gələn zamanlara müvafiq olaraq hüquqlar da böyüyür. İnsan fəaliyyəti böyüyürsə, deməli, insanın daxili və xarici siqnallar sistemi mübadilələri böyüyür. Bu baş verəndə hüquqlar da mücərrəd müstəvi üzrə şaquli və üfiqi vəziyyətdə genişlənir. Bu genişlənmə də enerjini yaradır. Enerji təkrar olaraq yeni hüquqlar üçün fəaliyyətin əsaslarını meydana gətirir. Deməli, 51 insan hüquqlarının inkişafı enerjinin artması sayəsində meydana gəlir. İnsan hüquqlarının təbii xassələri (təbii forması və məzmunundan ibarət olan tərkibi) onların nəzəri inkişaf xətti boyunca genişlənməsinə (hüquqi fikirlərin artmasına) xidmət edir. İnsan fəaliyyəti genişləndikcə fəaliyyətə yanaşmalara əsaslanan fikirləri də genişlənir. (Əlavə üçün 2 saylı qrafikə baxmaq olar). İnsan hüquqları bütün sahələrdə törəyir və bu, nəzəri cəhətdən mənimsəmək və öyrənmək baxımından, bilikləri meydana gətirmək nöqteyi-nəzərdən təbii şəkildə artan prosesləri özündə cəmləşdirir. İnsan hüquqları insanların fəaliyyətinin böyüməsi ilə pozitiv mənada daima genişlənir. İnsan hüquqlarının obyektiv və subyektiv məzmunu da onun təbii xassələrinə malik olur və hər iki halda fəlsəfi məzmun kəsb edir, düşüncələrin fərdi və universal prinsiplərinə əsaslanır. Hüquqların genişlənməsi həm ümumi (burada cəm halda şəxslər, insanlar), həm də məxsusi əsasları özündə əks etdirir. İnsan hüquqlarının böyüməsi və onun dərk olunma proseslərində artması və ifadələrinin genişlənməsi hüquqi biliklərin meydana gəlməsinə səbəb olur. Hüquqi biliklər də faktlar (istinad faktları, həm də böyüdücü faktlar) rolunda çıxış edir. Hüquq insan hərəkətlərini təcəssüm etdirir və onu müşayiət edir. Subyektivliklər burada rastlaşır. Məsələn, insanların hüquqları bir məsələdə rastlaşır. Rastlaşma anında obyektivliklər meydana gəlir. Subyektiv hüquqların rastlaşması sayəsində müəyyən məkanlarda qarşılıqlı nizamlama prosesləri həyata keçirilir. Qarşılıqlı nizamlama prosesləri isə obyektivliyi meydana gətirir. Qeyd olunduğu kimi, insan hüquqları özü bilikdir. Bilik hər şeydən öncə hərəkətdə olan və nisbi hərəkətsiz vəziyyətində (sükunətdə) olan mövcudluğun (varlığın) forma və məzmununun (xassələrinin) siqnallar vasitəsilə ötürülməklə insan təfəkküründə (beyin reseptorları ilə qəbul edilmə) özünə yer almasıdır. Biliklər varlığın əlamətlərinin kiçik zərrəciklər Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|