Microsoft Word Insan huquqlari II kitab doc
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- График-7 Инсан щцгуглары анлайышынын тяк, хцсуси вя цмуми категорийаларла дярк олунмасынын ясасларыны якс етдирян схем
- Дярк олунма Айры-айры сащяляр цзря олан щцгуглар Обйектя мцнасибятдя Субйектя
- График-8 Инсан щцгуглары анлайышынын тяркиб вя бцтюв фялсяфи категорийасы иля дярк олунмасынын ясаслары
- Дярк олунма Инсан щцгуглары системи Айры-айры сащяляри ящатя едян бцтюв систем
- Субйектя мцнасибятдя Бцтювц тяшкил едян универсал системляр Айры-айры сащялярин ящатя олундуьу
- Универсаллыг вя мяхсусилик
144 График-7 Инсан щцгуглары анлайышынын тяк, хцсуси вя цмуми категорийаларла дярк олунмасынын ясасларыны якс етдирян схем Дярк олунма Айры-айры сащяляр цзря олан щцгуглар Обйектя мцнасибятдя Субйектя мцнасибятдя Айры-айры фярдлярин щцгуглары Мяхсуси категорийайа малик шяхслярин щцгуглары Цмуми щцгуглар Универсал щцгуглар Щцгуг – аиддир щяр кяся Пенсийа щцгугу- аиддир тягацд йашында оланлара Хцсуси тягацд щцгугу аиддир- хцсуси шяхсляря Универсал щцгуглар Мяхсуси щцгуглар Елм щцгугу аиддир-елмля мяшьул оланлара Айырыжы факторлар: заман, имкан, йаш, габилиййят, истедад вя с. критерийалары 145 График-8 Инсан щцгуглары анлайышынын тяркиб вя бцтюв фялсяфи категорийасы иля дярк олунмасынын ясаслары Дярк олунма Инсан щцгуглары системи Айры-айры сащяляри ящатя едян бцтюв систем Инсан щцгуглары- тяркиб кими щцгуг системинин компоненти Обйектя мцнасибятдя Субйектя мцнасибятдя Бцтювц тяшкил едян универсал системляр Айры-айры сащялярин ящатя олундуьу тяркибляри тяшкил едян шяхслярин щцгуглары –тяркиб цнсцрц кими Фяалиййят сащяляри цзря конкрет системляр вя щцгуглар шябякяси Универсаллыг вя мяхсусилик Шяхслярин фярди вя универсал щцгугларынын ясаслары Щцгугун бир систем кими тяркибини тяшкил едян мадди-мяняви критерийалар Щцгугун бюлэц цнсцрцнц мейдана эятирян тяркиблярдян ибарят олан универсал вя мяхсуси системляр Субйект лярин тяркиб вя бюлэц систем ляриндя олан мащиййяти 146 NƏTİCƏ: İnsan hüquqları insanların fəaliyyət göstərdikləri və yaşadıqları bütün məkanlarda onların özləri ilə vəhdətdə olduğundan, bu hüquqların dərk olunması elə insan təfəkkürünün başlıca xassəsidir, funksiyasıdır. İnsan hüquqları insan təfəkkürünün maddi-mənəvi, bu baxımdan ictimai qavrayış obyektidir. İnsan hüquqları insan təfəkkürünün başlıca zəruri dərketmə obyektidir. İnsan hüquqları obyekt və predmet olaraq həm universal qaydada, həm də fərdi olaraq, yəni fərdi qavrama xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq dərk olunur. Bu kimi xüsusiyyətlər də insanların kompleks xarakterli fəaliyyətindən meydana gəlir. İnsanlar öz hüquqlarını hər bir məsələdə, hər bir obyekt üzərində və hər bir məqamda dərk etməyə cəhd göstərir. Xüsusilə, problemlərin qarşıya çıxdığı məsələlərdə insan hüquqları daha da geniş əsaslarla və dərindən dərk olunur, çünki buna zərurət yaranır. Hüquq insanlar üçün dəyər vasitəsi olduğundan hər bir addımda insanlar bu dəyəri özləri üçün haqq kimi qavramağa çalışırlar. Hər bir insan problemləri maneəsiz dəf etməyə çalışır və rəvan addımlar elə insan hüquqlarının bazasında dayanır. Hüquqlardan insanlar bir vasitə kimi bütün ictimai-siyasi münasibətlərdə (imkanlara müvafiq olaraq) istifadə etməyə can atırlar. Hüquq insanların məkanlar üzərində imkanlarını böyüdür və yeni imkanların əldə edilməsi üçün dəyərli bir istiqamətverici, haqq müəyyənedici vasitəyə çevrilir. Burada dərketmə obyekti elə fəlsəfənin və elmin (dərk edə- edə öyrənmək) obyektidir. Elm və məntiq vəhdət halında obyekt üzərində məzmunu meydana gətirir. Yəni fəlsəfə əslində məntiqi yollarla elmi yaradır. Elmin funksiyası aşkarlamaqdan, problemləri həll etməkdən ibarətdirsə, fəlsəfənin funksiyası obyekti dərindən dərk etməkdən ibarətdir. Fəlsəfə nəticədir, ümumiləşdirilmiş və xüsusi olan bütövdür. Dərketmə elə fəlsəfədir və məntiqdir. Elm isə dərketmədən və 147 aşkarlamaqdan meydana gələn hissədir, həmçinin nəticədir. Elmin aşkar etdiyi obyektlər üzərində də dərketmə meydana gəlir. Bu baxımdan da elm obyektlərin şaxəli qaydada dərk olunmasından ortaya çıxır. İnsan hüquqlarının tərkibinin öyrənilməsi istiqamətlərinin çoxalması prosesləri elə elmin inkişaf proseslərinin əsaslarını təşkil edir. İnsan hüquqları həm tərkib baxımından, həm də sahələr etibarilə zəngindir, çoxistiqamətlidir. Bu zənginlik və çoxtərkiblilik, çoxsahəlilik elə insan hüquqlarının elmi və fəlsəfi mahiyyətini meydana gətirir. İnsan hüquqları fəlsəfi kateqoriyalarla geniş anlamda dərk olunur. Fəlsəfi kateqoriyalar bölücü, ayırıcı, aşkarlayıcı funksiyanı yerinə yetirir. Fəlsəfi kateqoriyalar həm dialektik, həm də formal məntiqin formalaşmasının əsasında dayanır. Formal məntiq də dialektikanın tərkibidir. Məntiq dialektikada və klassikada insan hüquqlarının baza və üst tərkiblərinin dərk olunmasının əsasında durur. Dialektika olmadan fikirlərdən nəticələrin çıxarılması qeyri-mümkündür. İnsan hüquqları üzrə nəzəri fikirlər elə dialektik vəhdətdən meydana gəlir. İnsan hüquqlarının fəlsəfi kateqoriyalarla dərk olunması insan hüquqları anlayışının müxtəlif aspektlərdən dərk olunmasına gətirib çıxarır. İnsan hüquqlarının elmi məzmunu məntiqi üsullarla aşkar olunur və burada dialektik metod sintezlərin meydana gəlməsinin əsasında dayanır. Bu kitabda insan hüquqlarının fəlsəfi –məntiqi ə saslarla dərk olunması məsələsində aşağıdakı nəticələrə gəlinir: -insan hüquqları obyektiv və subyektiv əsaslarla dərk olunur. Obyektivlik universallığın əsaslarını yaradır. Obyektivlik sayəsində “hüququn tərəflər arasında bölünməsi” ilə xassələnir. Bu da cəmiyyətdə hüququn tarazlı maraqlara Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|