Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Müvafiq olaraq bu halda xarici birbaşa investisiya anlayışı xidmət və idarəçilik müqavilələrini, lisenziya, hasilatın pay bölgüsü sazişlərini əhatə edir MIGA tərəfindən investora təminatın verilməsi üçün qəbul edən dövlətin investisiyaya razılıq verməsi məcburi tələblərdən biridir. Belə bir qayda MIGA ilə qəbul edən dövlət arasında anlaşma yaratmağa xidmət edir. MIGA-nın təminatının subyekti aşağıdakılar ola bilər: - bir neçə vətəndaşlığı olduğu halda qəbul edən dövlətin vətəndaşı olmayan dıgər üzv-dövlətlərin vətəndaşları; - hüquqi şəxs və ya onun əsas müəssisəsi üzv-dövlətin əraisində yerləşməli və ya formalaşdırılmalı və yaxud da həmin hüquqi şəxsin kapitalının əsas hissəsi üzv- dövlətlə və ya onun vətəndaşlarına məxsus olmalıdır, bir şərtlə ki, həmin üzv-dövlət qəbul edən dövlət olmasın. MIGA investisiya layihələrinin keyfiyyət xarakteristikasını, inkişaf üçün zərurətini yoxladıqdan sonra qəbul edən dövlətin razılığı olduğu halda onlara təminat verir. Yoxlama zamanı investisiya layihələri iqdisadi baxımdan əsaslandırılmalı və investisiyanı qəbul edən dövlətin bəyan etdiyi qaydalara, həmçinin qəbul edən dövlətin bəyan etdiyi inkişaf prioritetlərinə və məqsədlərinə uyğunluğu müəyyən edilməlidir. nvestisiya layihəsini qəbul edən dövlətin iqtisadi inkişafı aspektindən qiymətləndirilməsi zamanı qəbul edən dövlətə çatacaq vergi və yığımların miqdarı, ixrac gəlirlərinin həcmi, yeni iş yerlərin açılması, sosial mədəni proqramların mövcudluğu və s. nəzərə alınır. Konvensiyada MIGA tərəfindən sığortalanan 4 növ qeyri-kommersiya riski qeyd olunur. Qeyri-kommersiya risklərinin növləri kimi - ekspropriasiya və ya anoloji tədbirlərdən; - hərbi və vətəndaş itaətsizliyindən; - valyutanın xaricə köçürülməsinin qeyri-mümkünlüyündən; - qəbul edən dövlətin özünün kontrakt öhdəliyini pozmasından təminat verilir. Konvensiyada investorun mülkiyyətinin götürülməsi (milliləşdirilməsi), həm də onun kapital qoyluşundan əldə etdiyi gəlirlərdən məhrum edilməsi başa düşülür. Tədricən və yaxud da sürünən ekspropriasiya qismində verilmiş lisenziyanın müddətinin uzadılmasından imtina edilməsi, sərbəst idxal-ixrac əməliyyatlarının keçirilməsinin qarşısının müxtəlif vasitələrlə alınması, eyni zamanda dolayası ilə iqtisadi maneələrin yaradılması qəbul edilir. MIGA-ya pozulmuş hüquqların ödənilməsi ilə bağlı müraciət etmək üçün iki şərtin olması vacibdir: - iddia üçün müəyyən vaxtın keçməsi; - investorla təminatçının (MIGA) arasında üçüncü şəxsin, investorun, kreditçinin təminatçıya müraciəti vacibdir. Kreditorun təminatçıya müraciəti sonuncunun dövlətə qarşı tələb hüququ ilə çıxış etməsinə zəmin verir. kinci kateqoriya risklərə siyasi məqsədə çatmaq üçün istənilən hərbi fəaliyyət (inqılablar, vətəndaş müharibəsi, dövlət çevrilişi və s. analoji tədbirlər) aid edilir. Bu hərəkətlər bilavasitə investora qarşı yönəlməlidir. Növbəti kateqoriya risk əldə edilən gəlirin, valyutanın xaricə köçürülməsinin qeyri- mümkünlüyü ilə bağlıdır. Qeyri-mümkünlük bu halda qəbul edən dövlət tərəfindən valyutanın xaricə çıxarılmasının məhdudlaşdırılması və ya qarşısının alınması həmçinin valyutanın dəyişmə kursunun diskriminasiya qaydasında passiv həyata keçirilməsi başa düşülür. Konvensiyada qeyri-kommersiya risklərinin dördüncü kateqoriyası dövlətin özünün müqavilə (kontrakt) öhdəliyini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdır. Bu zaman investor məhkəmə və müvafiq arbitraj proseduruna müraciət etməli, müvafiq instansiyada sığorta müqaviləsindı nəzərdə tutulan müddətdə qərar qəbul edilmədiyi və nəhayət qəbul edilmiş qərarın təmin edilməsi mümkün olmadığı halda investor təminatçıya müraciət edir. Sonuncu risk investora məhkəmə-arbitraj proseduruna çıxış hüququnun təmin edilməsi ilə bağlıdır. Digər risklərdən fərqli olaraq müqavilə öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi üzrə tələb hüququndan istifadə etmək müəyyən çətinliklər yaradır. lk öncə qəbul edən dövlətin investorla münasibətdə hansı funksiyada-de juri qestionis, yoxsa de juri imperii qismində çıxış etməsi müəyyən etdilməlidir. Birinci halda, siyasi risk problemi aradan qalxır və qəbul edən dövlət xarici investora qarşı onun qeyri-qanuni və ya müqaviləyə uyğun olmayan hərəkətinə qarşı cavab tədbiri kimi müqavilə öhdəliyini yerinə yetirməyə bilər. Məhz sığorta edən bu halı müəyyən edilməlidir. Məsələ ondadır ki, qeyd olunan halda tərəflərin, xüsusən də, investorun arbitraj baxışına müraciət hüququ istisna edilmədiyinnən problem qeyri-kommersiya, siyasi risk aspekti kəsb etmir. Əgər investorun arbitraja müraciət hüquq pozularsa, həmçinin bu hüquq təmin edilərsə, məhkəmə süründürməçiliyi baş verərsə, eləcə də sonuncu da təmin edilərsə lakin qəbul edilmiş qərar yerinə yetirilməssə bu halda siyasi risk yaranmış olacaq. Bu anda MIGA-nın sığorta- təminat sistemi ilə düşür. Ümumiyyətlə, qeyd etdiyimiz sistemin işə düşməsi üçün tərəflərin, qəbul edən dövlətlə xarici investorun qeyri-bərabər hüquqi vəziyyətdə olması zəruridir. MIGA özünün öhdəliklərinin sığortalamaq praktikası ilə yanaşı, investora birgə və yenidən sığorta xidmətlərini də təklif etməklə bütünlükdə verdiyi təminatları istənilən fors- major halından qorunmaq siyasəti yürüdür. Yenidən sığorta institutu bir tərəfdən, dəymiş zərərin ödənilməsinə xidmət edirsə digər tərəfdən isə, hər bir halda investoraların hərtərəfli təminatına yönəldiyindən, onların xarici kapital qoyuluşunda marağını artırır ki, bu da son nəticədə inkişafda olan ölkələrə investisiya axınını sürətləndirməyə kömək edir. MIGA-nın sığortada iştirak etməsi xüsusi sığortaçıların həmin layihələrdə iştirakını genişləndirir. Konvensiya MIGA-ya mübahisələrin həllində vasitəçilik etmək səlahiyyəti də verir. MIGA-nın vasitəçilik fəaliyyəti əsasən Təşkilat tərəfindən sığortalanmış investisiyalarla bağlı olur. Üzv-dövlətlərlə investorlar arasında bübahisələrin həllində MIGA xüsusi aftoritetə malikdir. nvestisiya mübahisələrinin həllində MIGA-nın vasitəçilik funksiyası mühüm ə həmiyyət kəsb edir. Agentlik fəaliyyət göstərdiyi dövrdə yalnız bir dəfə, 2002-ci ildə ndoneziyada investorun fəaliyyəti dayandırıldığı zaman konpensasiya ödəyib. Lakin indoneziya hökuməti sonradan MIGA-ya dəymiş zərəri ödəməli olmuşdur. Digər hallarda MIGA həmişə mübahisələrin konstruktiv həllinə nail olub ki, bu da ona yüksək aftoritet qazandırıb. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|