40
istehsalından yaxud tədiyyə balansında defisitlə müşayət olunan ABŞ dollarından
asılı olsun. XHH də bu dövrdə əlavə ehtiyyat aktivi kimi yaradıldı və BVF bununla
üzv ölkələrlə hesablaşmalar aparmağa başladı. XHH bəzən “Kağız qızıl” kimi də
tanınır. Lakin onun fiziki forması yoxdur.
Cədvəl 2.1.1
Azərbaycanın BVF-də maliyyə mövqeyi
1
1. Üzvlük statusu: 1992-ci il sentyabrın 18-dən təşkilata üzvdür
2. Ümumi resurslar hesabı
Milyon SDR
Kvota %
Kvota
160.90
100.00
Fondun kapital qoyuluşları
160.80 99.4
Ehtiyat mövqeyi
0.13
0.08
3. SDR Departamenti
Milyon SDR
Bölgü %
Kapital qoyuluşları
153.58
100
Şirkətlər 158.13
102.96
4. Verilmiş
borclar və
kreditlə
r
Milyon SDR
Kvota %
ECF mexanizm
9.01
5.60
5.Maliyyə
ayırmaları
Tipi
Təsdiq tarixi
Başa çatma tarixi
Ayrılmış məbləğ
(milyon SDR)
Verilmiş məbləğ
(milyon SDR)
PRGF
06.07.2001
04.07.2005
67.58
54.71
EFF
20.12.1996
19.03.2000
58.50
53.24
PRGF
20.12.1996
19.03.2000
93.60
81.90
6. Fonda nəzərdə tutulan ödəmələr, milyon SDR
Gələcək ödəmələr
2013
2014
2015
2016
2017
Ə
sas
məbləğdən
ödəmələr
5.15
2.57
1.29
Faiz ödəmələri
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
Cə
mi
5.15
2.58
1.29
0.00
0.00
1
Beynəlxalq Valyuta Fondunun internet saytı – www.imf.org
41
BVF-nin Azərbaycanda həyata keçirdiyi proqramlardan ən birincisi 1995-ci il
proqramıdır. Belə ki, BVF 19 aprel 1995-ci ildə Azərbaycana 29.75 milyon XHH (46
milyon dollara yaxın) vəsait ayırdı və bu SKV mexanizmi üzrə yəni, sistem
transformasiyası üzrə ayrılmışdır. SKV müəyyən müddət üçün nəzərdə tutulmuş
maliyyələşdirmədir ki, əsasən ənənəvi ticarət əlaqələrinin pozulmasından yaranan
iqtisadi çətinliklər zamanı verilir. Keçid dövrünü yaşayan ölkələrə daha çox şamil
edilir. Makroiqtisadi stabillik əldə etmək və sistemli islahatlar aparmaq üçün bu
Azərbaycanın götürdüyü ilk kredit idi.
SKV tərəfindən dəstəklənən 1995-ci il proqramının əsas məqsədləri ilk növbədə
qiymətləri təcili sabitləşdirmək, yenidən iqtisadi inkişafa yol aça biləcək aşağı
inflasiyalı mühit yaratmaq və əsaslı struktur islahatların başlanğıcını qoymaq idi.
Bunun üçün isə proqram daha öncə aşağıdakıları nəzərdə tuturdu: ÜDM-də azalmanı
6 faizədək endirmək ; ilin sonunadək aylıq inflasiyanı təxminən 2 faiz həddinə qədər
aşağı salmaq; xarici hesablardakı defisiti ÜDM-in 10 faizindən az səviyyədə tutmaq
və xarici ehtiyyatları bərpa etmək.
Nəticədə dövlət bütün fiskal defisitləri 1994-cü ildəki ÜDM-in 13.2% həddindən
1995-ci ildə 4.8% -ə endirmək qərarına gəldi. Proqramın məqsədləri də özünə daxil
edən maliyyə və kredit siyasəti həyata keçirilməyə başlandı. Beləki, bank sistemindən
hökümətə xalis kreditlər ÜDM-in 2%-i qədər məhdudlaşdırıldı və faiz dərəcələri isə
nisbətən yüksək səviyyədə saxlanıldı.
Lakin 1995-ci il proqramı bununla məhdudlaşmırdı. Beləki, qeyd etdiyimiz kimi
bu dövrün struktur islahatları da başlandı. Bunun üçün Azərbaycan dövləti bazarın
fəaliyyətini artırmaq məqsədilə tədbirlər görməyə başladı. Beləki , valyuta dəyişmə
rejimi vahidləşdirildi və liberallaşdırıldı , dövlət sifariş sistemi ləğv olunda , ticarət
liberallaşdırıldı və yanacaq məhsullarının qiymətləri beynəlxalq səviyyəyə
yaxınlaşdırıldı. Proqram çərçivəsində qiymətlərin liberallaşdırılmasının başa
çatdırılması nəzərdə tutulurdu. Həmçinin dövlət orta və iri müəssisələrin səhmdar
müəssisələrə çevrilməsi tədbirinə başladı ki, bu da səhmlərin yerli və xarici