Microsoft Word isk?ND?Rnam?-iqbalnam?-nizami doc

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
158 
 
Ondan öpüş ola, səndən qəzəllər, 
Biri innab kimi, digəri şəkər... 
Tutiyə dönübsən, ey şad könül, sən, 
Yadına Hindistan düşüb deyəsən!..
212
 
Dağların döşünü bəzədi reyhan, 
Otlar yamyaşıldır, güllər al-əlvan. 
Marallar gül-çiçək içinə batdı, 
Səsləri dağ-daşı, çölü oyatdı. 
Tikanlar yerini verdi güllərə, 
Qarışdı bənövşə müşkə, ənbərə. 
Ənbər almaq üçün o xumar nərgiz 
Başını qaldırdı yerdən çarəsiz... 
Rum ilə Iranın böyük sərdarı 
Abad bir ölkəyə saldı güzarı. 
Hindistan mülkünə yetişdi yenə. 
Elə bil xoş nəsim əsdi gülşənə. 
Ordan da Məşriqə qaldırdı bayraq, 
Bir ay dağdan, daşdan aşdı çaparaq. 
Yolları cəhənnəm istisi sardı, 
Gündən balığın da beli qızardı
213
. 
Yaşıllıq içində gördü bir şəhər, 
Ona Fərruxbehişt deyirlər türklər 
Gördü orda gözəl bir bütxana var, 
Qoymuşlar adını onun Qəndəhar. 
Yığılıb bütüzlü gözəl sənəmlər, 
Hərəsi bir bütə sitayiş eylər. 
Qızıldan bütlərdir baxsan hər yana, 
Xəznəyə çevrilib sanki bütxana. 
Nəzər sal heykəlin başında taca, 
Ucalıb sarayın tağı boyunca. 
Gövhərdir bütlərin parlaq gözləri. 
Şamtək şölələnib yanır hər biri. 
O qədər gövhərlə bəzənib bu bağ, 
Sanki yanır orda gecə min çıraq. 
Şah dedi: "Heykəlin tozu tökülsün, 
Qızılı, gövhəri, nə var sökülsün." 
Bütə bu fərmandan gəlsə də ziyan, 

---

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
159 
 
Xalqın xeyrinəydi, əlbəttə, fərman. 
Orda bir canlı büt vardı, gözəldi, 
İşvəylə o şahın yanına gəldi. 
Əyilib süpürdü saçıyla yeri 
Şahı alqışlayıb düzdü sözləri: 
"Ey Şərqdən Qərbədək bütün dünyanı 
Fəth edən ən adil dünya sultanı! 
Dünyaya nur saçar, ucadır tacın, 
Qızıla, gövhərə yox ehtiyacın. 
Belə nəql edirlər düzdanışanlar: 
Bu bütün qəribə bir dastanı var. 
Şah əgər icazə versə, könüldən 
O köhnə dastanı danışaram mən." 
Padişah buyurdu: o gözəl dilbər 
Yaqut sandığından saçsın saf gövhər
214
. 
Qaraxal gözəlin dodağı qaçdı, 
Sanki büllur çeşmə sərin su saçdı, 
Dualar söyləyib eylədi bəyan: 
"Bu yaşıl budaqlı, bu zərli eyvan 
Bir zaman deyildi hələ bütxana, 
Bir günbəzi vardı yarımvirana. 
Səhradan buraya uçdu iki quş, 
Hərə dimdiyində bir gövhər tutmuş, 
Səadət gətirən humay quşutək 
Qondular üstünə günbəzi görcək. 
Şəhər əhli buna təəccüb etdi. 
Quşları tədbirlə tutmağa getdi. 
Tədbir baş tutmadı, keçdi bir qədər, 
Quşlar gövhərləri atıb getdilər. 
Şəhər böyükləri düşdülər işə, 
Gövhərlər onları saldı təşvişə. 
Fikir, mübahisə artdı, çoxaldı, 
Ağıllı məsləhət qələbə çaldı. 
Qət etdi şəhərin başbilənləri: 
Məbədə versinlər o cüt gövhəri. 
Bir büt düzəltdilər, bədəni zərdən, 
Hər iki gözü də parlaq gövhərdən. 

---

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
160 
 
Quşların bəxşişi - o gövhərləri 
Gərək şah da bizdən almasın geri! 
Nur alır gözümüz gündən, gündüzdən, 
Rəvamı gözləri gün ala bizdən?
215
 
Korları şad edən bir şamı əbəs 
Gözü işıqlılar əsla söndürməz. 
Qəlbinə dağ çəkmə dul qadınların, 
Söndürmə şamını sən də onların." 
O şirin dilli büt belə söylədi. 
Şah da dilsiz bütü azad eylədi. 
Yazıldı o bütün üstə bu sözlər: 
"Bura öz möhrünü vurmuş İskəndər." 
Qız gördü qoruyur padşah bütləri, 
Bundan xoşhal olub o gözəl pəri, 
Şaha bir xəzinə göstərdi pünhan. 
Onu kim görsəydi qalardı heyran. 
Xəznə açarını şah ondan aldı, 
Bir qədər payladı. bir qədər qaldı. 
Sonra o cənnətdən çıxıb İskəndər 
Yenə qoşunuyla eylədi səfər. 
Keçərək şoranlıq, daşlıq yerlərdən 
Çöllərdə, dağlarda salırdı məskən. 
Yollarda təsadüf etdikcə insan, 
Başlardı söhbətə o hər bir yandan. 
Danışıb onlara allahdan, dindən, 
Tutiya verərdi din hikmətindən. 
Getmişdi bütün Şərq ölkələrinə, 
Yenidən bir daha yönəldi Çinə. 
Onun gəlişini eşidən zaman 
Layiqli bir büsat bəzədi xaqan. 
Şahı dəbdəbəylə etdi istiqbal, 
Bürüdü dünyanı dövlət, cah-cəlal. 
Təzimlə çıxdı o, şah hüzuruna, 
Şah da mehribanlıq göstərdi ona. 
Göy küpdə batan gün, sapsarı ipək 
Rəngini dəyişib, alanda göy rəng. 
Üz-üzə əyləşib iki hökmüdar 

---

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
161 
 
Hər yerdən, hər şeydən söhbət açdılar. 
Xeyli uzun çəkdi xoş söhbətləri, 
Onlar təzələdi köhnə əhdləri. 
Padşahın dinini bəyəndi xaqan. 
Qanunlar, qaydalar öyrəndi ondan. 
Sabah öz möhrünü göstərən zaman 
Atəşpərəst oldu hindli Qaraxan
216
. 
Burdan köç edəydi gərək İskəndər, 
Bunu o xaqana elədi xəbər: 
Burda xoş keçsə də mənimçün, yenə 
Böyük həvəsim var dəniz seyrinə. 
Səyahət eləyib yenə dəryanı, 
Görüm orda olan yaxşı-yamanı. 
Dərin dənizlərdə bir görüm nə var, 
Nə sirlər söyləyir qorxunc dalğalar? 
Səfərdə yoldaş ol, dayaq ol mənə, 
Yoluma nur saçan çıraq ol mənə". 
Xaqan bu təklifi qəbul elədi: 
"Belə səyahətə çox şadam!" dedi. 
Sonra qərar verdi iki hökmüdar: 
Əvvəl bir bələdçi yola salsınlar. 
Uğurlu talelə üfüq gülüncə 
Səhərin başına tac qoydu gecə. 
Belə qərar verdi böyük tacidar, 
Dostlarla bir yerdə yola çıxsınlar. 
Seçdi ordusundan düz on min nəfər 
Hər biri şahlığa layiq bir əsgər. 
Sonra ehtiyaca nəzər yetirdi, 
Nə qədər lazımsa sursat götürdü. 
Qoşundan, xəznədən bir hissə qaldı, 
Özüsə dəstəylə köç təbli çaldı. 
O xanlar xanı da bir bələdçitək 
Şaha xidmət etmək, yoldaşlıq etmək 
Fikriylə, azuqə alıb bir qədər 
Götürdü ox, qılınc və başqa şeylər. 
Yanında on min də əsgəri vardı, 
Onlar həm ağıllı, həm işgüzardı. 

---