Microsoft Word isk?ND?Rnam?-iqbalnam?-nizami doc

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
190 
 
Dünyanı mənimtək seyr edə bilməz. 
Hökmüdar Daraya qarşı çıxıb mən 
Başını torpağa sərdim bəxtimdən. 
Mən o qatil Furun boynunu vurdum, 
Çipalın yerində Çində oturdum, 
Qabildən, Habildən alıb intiqam, 
Nasikdən Mənsəkə yollar açmışam. 
Yudum məcusluğu dünya üzündən, 
Rus dənizində də od qaladım mən
237
. 
Cəmşidtək təxtlərə çıxdım - ucaldım, 
Firidun xəzinə yığdı, mən aldım. 
Yıxdım daxmasını - evini Adın, 
Qəsrini hünərlə açdım Şəddadın. 
Hətta Sərəndibə gedib çıxaraq, 
Adəmin izinə basdım mən ayaq
238
. 
Rüstəmin bəxtindən mən soraq verdim, 
Keyxosrov təxtindən xəbər gətirdim. 
Məşriqdən Məğribə at səyirdərək 
Yəcuclar səddini ucaltdım dağtək. 
Adəmtək Qüdsüdə elədim məskən, 
Kəbə həlqəsinə əl yetirdim mən. 
Bir məşəl ucaltdım qatı zülmətdən. 
Zülmün qapısını taxtalatdım mən! 
Aldığım adları nahaq almadım, 
Atmadım qəflətdə tək bircə addım. 
Mən hansı bir yerə etdimsə səfər 
Ədalətlə bilik qazandı ellər. 
Sarp daşı əridən isti havalar 
Sağlam bədənimlə etdi xoş rəftar. 
Indisə bu pərqu yataqda bitab 
Yatıram, xəstəlik verir min əzab. 
Balınca baş qoydum zəifliyimdən, 
Yatağa düşərmi sağlam bir bədən? 
Dünyanı qapqara gördüm gəzərək - 
Qara qumdan tutmuş qara suyadək.  

---

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
191 
 
"Nə gördün?" deyərək sorsalar əgər, 
Deyərəm: sanki heç etmədim səfər. 
Dünyanı görmədən torpağa girən 
Birgünlük körpəyə bənzəyirəm mən. 
Dünyanı başabaş gəzmişəm özüm, 
Hələ ki, dünyadan doymayıb gözüm... 
Otuz altı deyil, lap otuz min il 
Yaşasam, cavabım bu olardı, bil! 
Mənə sirlərini açdı asiman, 
Çox şeylər söylədim Günəşdən, Aydan. 
Qədr-qiymət qoydum müdrik insana, 
Şükürlər eylədim mən yaradana. 
Ömrümü qəflətlə vurmadım başa, 
Ağılla, hünərlə mən doldum yaşa. 
Bütün biliklərdən dərsimi aldım, 
Ölümün əlində, heyf aciz qaldım. 
Çox azğın zalimi çəksəm də dara, 
Bu namərd ölümə tapmadım çara. 
Bir ölümdən başqa hər bir müşkülə 
Mümkündür birtəhər çarə edilə. 
Hanı yollarına qızıl səpdiyim 
Dərin düşüncəli yüzlərcə həkim? 
Torpağı qızıla çevirin yenə, 
Gəlin, əlac edin şahın dərdinə. 
Hardadır Ərəstu - tapa bir dərman, 
Məni biliyilə qurtara dardan? 
Hanı əfsun bilən həkim Bəlinas? 
Gəlib İskəndəri eləyə xilas. 
Hanı bəs Əflatun, o təmiz insan? 
Mənim bu dərdimə eləyə dərman. 
Hardadır o böyük bilici Valis? 
Desin bu mərəzə nə oldu bais. 
Çağırın Sokratı, bəlkə əql ilə 
Bu bağlı qapını o aça bilə. 
Hürmüzə göndərin durmadan xəbər. 

---

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
192 
 
Bəlkə ürək verə şaha birtəhər. 
Gedin, Fərfuryusu edin xəbərdar,  
Bəlkə bu dərdimə o əlac tapar. 
Bu sözü bir daha eylədi təkrar: 
"Etsə, əlac edər tək pərvərdigar! 
Bəlkə rəhm eləyib qurtara məni, 
Qurtara bu dərdli, yazıq bədəni. 
Əlimdən tutan yox, yox salan yada, 
Heç kəs tək qalmasın məntək dünyada! 
Mənə belə cəza verərkən fələk, 
Nə lazım səs salıb fəryad eləmək? 
Içindən çıxdığım torpağın yenə 
Axtarıb baş qoyum pak sinəsinə. 
Ölüm girdabına düşməmiş, gərək 
Suya qalxan tutam ləngiməyərək
239
. 
Çılpaq doğulmuşam çünki anadan, 
Məni soyundurun dəfn edən zaman. 
Yüküm yüngül idi doğulanda mən, 
Yenə yüngül gedim burdan gedərkən. 
Bir quş dağa qonub qalxarsa əgər, 
Dağa nə artırıb-əksildə bilər? 
Mən də bir quş idim, ölkəmsə - bir dağ. 
Gedərsəm, bu dünya yasa batacaq? 
Məntək çoxun doğub öldürmüş dünya. 
Nifrətə layiqdir bu qozbel dayə
240
. 
Çoxuna mərhəmət, lütf eyləmişəm, 
Görən də olubdur əlimdən sitəm. 
Zalim olmuşamsa, əfv edin məni, 
Mən də öldürmüşəm çox zülm edəni! 
Tabutum torpağa olanda təslim, 
Pak ruhum paklara qovuşar mənim. 
Başa kül sovurmaq əvəzində siz 
Mənimçün allaha dua ediniz!.." 
Bunları söyləyib, almadı cavab, 
Yenə yatağına sərildi bitab... 
 
 

---

               _______________  
Milli Kitabxana
  ________________ 
193 
 
İSKƏNDƏRİN ANASINA 
    MƏKTUB YAZMASI 
 
Müğənni, rudunu bir dindir barı, 
Yada sal nəğmənlə o yatmışları! 
Mənim dərdimə qal, sazımı sazla, 
Bəlkə rahat yatım o xoş avazla!.. 
 
Gülə hücum etsə payız ruzgarı 
Körpəykən quruyar tər budaqları. 
Ölüm bir bəladır, çarə edilməz, 
Onun çarəsini tapmayıb heç kəs. 
Əcəl qızdırması yetişən zaman 
Qalar həkimdən də əlacı pünhan. 
Gecə köçüb getdi, ağladı şəbnəm, 
Günəş şəfəq saçıb güləndə aləm 
Artdı İskəndərin ahü naləsi, 
Ucaldı çalınan zənglərin səsi. 
Hər dərdə yüz çarə bilən Ərəstu 
Bu dərdin önündə çarəsiz durdu. 
Şahın sağaltmağa tapmayıb əlac, 
Özünü görərək əlaca möhtac, 
Şaha söylədi ki: "Ey şəfəqli şam, 
Şahlar nur alıbdır şöləndən müdam! 
Qalıbdır dərdinə həkimlər naçar, 
Üzünü allaha çevirib yalvar. 
Hələ haqlamamış coşğun sel bizi, 
Niyə dəyişmədik öz yerimizi? 
Bu şərab qədəhdən aşıb daşmadan, 
Nə üçün ölmədim, çıxmadı bu can? 
Dilərəm: bir tükün əsməsin sənin, 
Bir tükün əskilsə ölərəm, yəqin! 
Ancaq bir şərbətdir bu ölüm, gərək 
Qoca da, cavan da, - hamımız içək! 
Nə deyə bilərəm: iç bu badəni! 
Çünki bihuş edər içəndə səni;  
Nə də almaq olar qədəhi səndən, 

---