_______________
Milli Kitabxana
________________
439
Yəni baş kəsilmiş olduğu üçün danışa bilməyən bir dil başı ağılsız,
biliksiz olanın dilindən yaxşıdır. Demək, yersiz danışmaq lal olmaqdan
pisdir.
136
Məclis qur, ulduzlar nur verdi yerə,
Firiştə qapını açmış göylərə.
Böyüklərlə məsləhətləş, müharibə və sülh məsələsini müzakirə və həll et.
Tale ulduzları göydən baxır, qədər mələkləri asimanda qapıları açıb gözləyir.
137
Çəmşid tarixini oxu bir daha,
O ayı gör necə uddu əjdaha.
İran mifologiyasında deyilir ki, çiyinlərində iki ilan bitmiş Zöhhak
Cəmşidin taxtını əlindən almışdı. Burada əjdaha - Zöhhak, ay isə -
Cəmşiddir.
138
Haman əjdahaya
sonra Firidun,
Əjdaha gücüylə açdı nə oyun?
Yəni sonra Cəmşidin nəvəsi Firidun böyük bir qüvvətlə hücuma keçib,
Zöhhakı məğlub etdi.
139
Öz mülkümdən mənə iqta göstərmə,
Süheylə baratı Yəməndən vermə.
Burada İskəndər Daraya cavab verir ki, öz ölkəmdən mənə pay vermə.
Süheyl ulduzu özü Yəməndədir, yəni Yəmənə məxsusdur, ona Yəməndən
barat verilməz.
140
Divlərlə oturub dursa Süleyman,
Qalmaz barmağında üzüyü, İnan!
Ehtiras və tamah divi ilə dostluq etmə, yoxsa Süleyman kimi padşahlıq
üzüyünü itirmiş olarsan.
Şərq mifologiyasından məlumdur ki, Suleyman Bilqeysə aşiq olmuşdu və
ona sonsuz dövlət və sərvət verməyə hazır idi. Bilqeys də Süleymandan
yalnız üzüyünü istəmiş (Süleymanın üzüyü "Möhri-Süleymani" adı ilə
məşhurdur; güya o, bütün aləmə həmin üzüyün vasitəsi və gücü ilə hökm
edirmiş), o da üzüyü vermiş, Bilqeys isə onu alıb yanından keçən arxın içinə
atmışdı.
141
Çıxarkən
bir sənlik, mənlik ortaya,
Ah, necə doymasın cana bu dünya?!
Yəni dünyanın işləri ona görə düzəlmir, insanlar ona görə cana gəlmişdir
ki, mən və sən bir zamanda yaşayırıq, heç birimiz bir-birimizi bəyənmirik,
xudbinlikdən əl çəkmirik.
142
Bilirəm, bax, budur, fikrinin canı:
_______________
Milli Kitabxana
________________
440
Tutmaz bir tərəzi iki batmanı.
Yəni iki düşmən iki batmanlıq
daş kimidir ki, hərəsi tərəzinin bir gözündə
bir-birinə qarşı durmuş, biri o birisindən aşağı və ya yuxarı olmur.
143
Məni öz daşınla gəl çəkmə daha,
Bəhməni bununçün vurdu əjdaha.
_______________
Milli Kitabxana
________________
441
Yəni sən özünü mənimlə müqayisə etmə, sən mənə bərabər deyilsən; mən
sənin
nəzərində kiçiyəmsə də, sən belə imtahana girmə, çünki Bəhmən belə
imtahanda əjdaha tərəfindən uduldu. Bu, ehtimal ki, Bəhmən Ərdəşir ilə
yeznəsi və sərkərdəsi Mekabizin əhvalatına işarədir. Qüdrət və əzəmətinə
güvənən Bəhmən ona qarşı üsyan edən Mekabizin əlində aciz qalmışdı.
144
Cavabda daş,
dəniz atsan ortaya,
Dağ kimi daşımı ataram suya.
Yəni əgər özünü dağ və dəniz kimi əzəmətli sayaraq mənə meydan
oxusan, mən də daşdan olan kökümü dənizdə yerləşdirib, dağ kimi sənə qarşı
duraram.
145
Çin şahı şəhərə nəfəs verərkən,
Ulduzu Günəşə dəyişdi Ədən.
Yəni səhər açılıb Günəş çıxınca, Ədən dənizinə bənzəyən göy ulduzlarını
verib, onun əvəzinə Günəşi aldı.
146
Yollara töküldü dəmirdən tikan.
Qədim Şərqdə (hətta orta əsrlərdə Avropada da) müharibə zamanı
düşmənin dəvələrini, atlarını zəif salmaq üçün onların keçdiyi yollarda
ayaqları altına üçkünc dəmir tikanlar tökərdilər.
147
Davullar gurlarkən dəhşət verərək,
Təbilin dodağından öpürdü fələk.
Yəni təbillərin gurultusu göylərə qalxmışdı, fitnəkar fələk fitnə
qoparmaqda öz havadarı olan davulların, təbillərin ağzından öpürdü.
148
O qədər toz qonmuş tərkə, yəhərə,
Yer göyə dönmüşdü, göy isə yerə.
Yəni döyüş zamanı heyvanların ayaqları altından göyə o qədər toz
qalxmışdı ki, göy yer kimi tozlu idi. Atlıların parıldayan əsləhə və yaraqları
isə yeri ulduzlu göyə bənzədirdi.
149
Zənci öz tacına düzüncə gövhər,
Çin şahı taxtından düşdü dərbədər.
Bu beytdə zənci - axşam, gecə; tac - göy, səma; gövhər - ulduz; Çin şahı
- Günəş; taxt (orijinalda: ağ taxt) - gündüz, yaxud gündüzün işıqlı səması;
düşdü dərbədər - (Günəş) batdı deməkdir. Yəni
gündüz keçdi, axşam oldu.
150
Günəş yaqutunu oğru çalınca,
Bu dünya düşmüşdü yaqut dalınca,
Məhtabı tutaraq dedilər: "Oğru,
Günəşdən gövhəri oğurlamış bu!"
Yəni Günəş batdı, insanlar onun işığını Aydan almağa başladılar. Ayın
Günəşdən gövhər oğurlaması - işığı Günəşdən almasına işarədir.