_______________
Milli Kitabxana
________________
427
Yəni İskəndər o zaman abi-həyat tapmaq üçün zülmətə gedərkən
düşünürdu ki, o sudan əbədi həyat tapacaq. Lakin o vaxt axtardığım indi
"Şərəfnamə"nin bulağından tapdı və əbədi həyata yetdi.
_______________
Milli Kitabxana
________________
428
86
Xızr bu süfrəndə olmuş həmsüfrən,
Yetmiş yeddi suda ağzını yu sən.
Bu, Nizaminin özünə xitabıdır. Madam ki, sən sənət bulağının daimi
həyat suyunu içərək Xızr ilə həmsüfrə oldun, o halda daim doğru, təmiz
sözlər söylə. Yetmiş yeddi su - son dərəcə təmizlik və paklığa işarədir.
87
Rum şahı oldu bu bəxşişdən çox şən,
Mumunu qorudu yanar atəşdən.
Yəni İskəndər (Bertelsdə - Dara) bu peşkəşdən sevindi və özünü Daranın
qəhrindən hifz etdi.
88
Ulduz tərəzisi ortaya gəldi,
Taleyi göründü Əsəd bürcündən.
Yəni rəsəd alətləri işə başladı. Onun bəxtinə Əsəd (Şir) bürcü düşdü ki,
bu da şücaət və quvvət əlamətidir.
89
Günəş yaxınlaşdı o gün Həmələ,
Gedirdi elmdən çatsın əmələ.
Yəni bu zaman Günəş də bilik və əmək nişanəsi olan Həməl bürcünə
girmişdi.
Bundan sonra gələn üç beytin mənası belədir: bu zaman tale ulduzları öz
evlərində idilər; Ütarid ulduzu Cövza bürcündə, Ay və Zöhrə Buğa bürcündə,
Mərrix isə öz fərəh evi olan altıncı evdə idi. Səadətə yaxın olan belə bir tale
ilə İskəndər dünyaya gəldi.
Şərq astrologiyasında hər planet üçün iki ev, daha sonra isə bir yoxuş, bir
də eniş evi qeyd edilir. Öz evində və yoxuş evində planetlər müvəffəqiyyəti
göstərir. Astrologiyanın təsvir edilmiş horoskopunda isə (horoskop - orta
əsrlərdə münəccimlərin insan anadan olarkən onun taleyini, gələcəyini
qabaqcadan söyləmək üçün tərtib etdikləri ulduzların düzülüş cədvəlidir)
bütün planetlər ya öz evində və ya yoxuşunda göstərilir. Deməli, bu halət
müvəffəqiyyəti, xoşbəxtliyi xəbər verir.
90
Bəxtini oxudu parlaq alnından,
Verdi oğluna da ondan bir ünvan.
Yəni Nikumaxis İskəndərin taleyini təyin edərkən öz oğlu Ərəstunun da
adını ona bağladı.
91
Tale xidmətində duran zamanda,
Söz qaşı möhrünü vuran zamanda.
Oğlunu tapşırdı gənc şahzadəyə.
Yəni ulduzlar xoşbəxtlik göstərən vəziyyətdə olduqları bir gündə o,
Ərəstunu İskəndərə tapşırdı.
92
Ağacdır - dörd kökü, altı böyrü var,
_______________
Milli Kitabxana
________________
429
Çoxunu boğmuşdur bu qorxulu dar.
_______________
Milli Kitabxana
________________
430
Bu dünya altı cəhəti (önü, arxası, sağı, solu, üstü, altı) və dörd kökü,
dörd ünsürü (su, od, torpaq, hava) olan bir dar ağacıdır ki, çoxlarını çarmıxa
çəkmişdir. Buraya çoxları gəlib-getmişdir.
93
Əlində tərəzi mahir söz ölçən,
Saxta əşrəfini saldı rövnəqdən.
Burada Nizami özünü mahir söz ustası, əsərini də sözün dəyərini, saxta,
ya saf olduğunu təyin edən tərəzi, əyar adlandırır.
94
Hər hərfin üstünə barmaq bassam mən,
Tapılmaz üstündə qələm işlədən.
Yəni mən başqalarının əsərinə toxunmaq istəmirəm: nöqsan axtarmağa
başlasam, tənqidimin qabağında heç kəs dura bilməz,
95
Elə bir dabbaqlıq etdim bu gönə,
Mətanət göstərsin hər ağır günə.
Yəni mən özümə elə tərbiyə vermişəm ki, mənə əziyyət etsələr də,
başqasını incitməyə qalxışmaram.
96
O yaşıl sərv ilə Rumun torpağı
Reyhantək bəzəndi, şənləndi bağı.
Yəni gənc İskəndərlə bütün Rum ölkəsi xoşbəxt oldu və onunla fəxr
etməyə başladı
97
Gəldi qurd ağzından sübhün nəfəsi,
Keşikçi itinin kəsildi səsi.
Qurd ağzı - yalançı səhər,
dan yeri deməkdir; yəni sübh açılmağa
başlayanda, qarovulçunun itinin səsi kəsiləndə, itlər yatanda.
98
Coşdu toppuz, yağdı mancanaq daşı,
Əyildi öküzün, balığın başı.
Yəni elə şiddətli müharibə oldu ki, enən gürzlərin qüvvətindan yerin
altında öküzün və balığın (gav-mahinin) başı əyildi.
99
Ləli yer öküzü udduğu zaman,
Pusqudan sıçradı qapqara aslan.
Dini rəvayətə görə, yer gav-mahinin, o da suyun üzərində durur. Günəş də
gedib haman suda batır. Yəni gövhərə bənzəyən günəşi gav-mahi uddu,
nəticədə qaranlıq çökdü.
100
Mənimlə bu qorxu bilməyən pələng,
Olmasın Rum, zənci kimi iki rəng.
Yəni bu pələng qorxusuz və iki rəngli olan dünya mənimlə ikiüzlülük
etməsin, mənə qalib gəlməsin. Rum - ağ rəngə, gündüzə, zənci - qara rəngə,
gecəyə işarədir.
101
Aldadan yol oldu bu uzaq yollar,