31
Uzanımı boyunca birçok sıcak ve soğuk su kaynaklarına, traverten çökellerine,
kükürtlü
su çıkışlarına ev sahipliği yapan Salanda Fay Kuşağı Bayramhacılı sıcak ve mineralli su
kaynaklarının oluşumunda da etkin rol oynamaktadır (Koçyiğit 1984, Afşin
et al. 2005).
4.3. Eklemler
İnceleme alanında yapılan eklem ölçümleri 2 farklı bölgede gerçekleştirilmiştir. Her bir
bölgede 150 süreksizlik ölçümü yapılmıştır. Süreksizlik ölçümlerinin stereonet
üzerindeki izdüşümleri geniş bir alanda yayılım göstermelerine rağmen belli başlı
yoğunlaşmalarla genel süreksizlik sisteminin çıkarılmasını sağlamıştır.
Elde edilen
bulguların bölgesel tektonizmayı kontrol eden genel rejim ile uygunluğu da ortaya
konulmuştur.
Eklem ölçümlerinin yapıldığı her iki bölgedeki veriler genel olarak birbirleriyle uyum
içindedirler ve genel olarak KB-GD yönlü bir sıkışma ve bundan dolayı KD-GB yönlü
bir çekmenin varlığını göstermektedirler. Ancak böyle bir sonuca ulaşırken göz önünde
bulundurulması gereken en önemli husus birimlerin jeolojik zaman içerisinde farklı
tektonik rejimlerden etkilenmiş olabileceğidir. Dolayısıyla stres altında
enerjiyi şekil
değiştirmeden süreksizlik gelişimleri ile karşılayan kayaçlar karşılaştıkları tektonik
rejimden dolayı yeni sıkışma ve çekme eklemleri oluşturarak günümüze kadar
gelebilmektedir. Bu tip durumlar altında elde edilen ölçümlerden kesin yargılara varmak
zorlaşmaktadır. Ancak inceleme alanından elde edilen ölçümlerde yoğunluk görülen
alanlar esas alınarak bölgeyi genel olarak etkileyen tektonik rejimle ilgili bilgilere
ulaşılmıştır.
İki ayrı bölgeden toplanan 300 adet süreksizlik ölçümü üzerinden
elde edilen stereonet
görüntülerinden, özellikle birinci bölgede bir çok ayrı tektonik mekanizmanın etkisi
gözlenmektedir.
Çalışma kapsamında alınan ölçümlerle elde edilen, genel tektonizma ile uyumlu
yoğunlaşmalar
sunan stereonet görüntülerine, ulaşılması ile iki ayrı bölgeden çıkan
sonuçların da birbirlerine benzerlik sunduklarını görülmektedir.
32
Her iki bölgeden elde edilen eklem takımlarına ait süreksizlik ölçümleri yukarıda da
belirtildiği gibi genel olarak KB-GD yönlü bir sıkışma ekseni ve buna dik/dike yakın bir
çekme ekseni görüntüsü sunmaktadır. Baskın stres yönlerine ait bu bilgi ise bölgesel
tektoniğin parmak izi niteliğindedir. Nitekim, Orta-Geç Miyosen’de Arap levhası ile
Anadolu levhası arasındaki yakınlaşma ve ardından gelen kıtasal çarpışmadan ötürü
Bitlis Kenet Kuşağı boyunca ve hemen bu kuşağın arkasındaki bu kenet kuşağının
geometrisine uygun bir alan boyunca sıkışmalı tektonik rejimin etkisi gözlenmektedir.
Bu çalışma kapsamında incelenen bölgede, Bitlis Kenet Kuşağı’nın KKB’sında
bulunmaktadır. Dolayısıyla Türkiye’de neotektonik dönemin başlamasına kaynak olan
bu rejimin geometrisiyle uygun gerilme yönleri sunan süreksizlik ölçümlerine
ulaşılmıştır (Şekiller 4.3.a, b-4.4.a, b). Buradan elde edilen
sonuçlara göre mermerlerde
2 farklı çatlak sistemi gelişmiş ve ikincil geçirimliliğin yüksek olduğu bu bölümlerin
süzülme ve yeraltı suyu dolaşımı için uygun ortam oluşmuştur.
(a)
(b)
Şekil 4.3 Mermerlerden alınan süreksizlik ölçümleri ile elde edilmiş gül diyagramları
34
5. HİDROLOJİ
5.1 Akarsular
Çalışma alanının en önemli akarsuyu yaklaşık 1150 km uzunluğuyla,
Türkiye
topraklarından Karadeniz’e dökülen Kızılırmak’tır. Bayramhacılı, Tekgöz ve Çiftgöz
sıcak su kaynaklarının güneyinden geçen Kızılırmak nehri, KD-GB doğrultusunda
Doğudan Batıya doğru akmaktadır. İnceleme alanında Kızılırmak’ın irili ufaklı kolları
yer almaktadır. Bunlardan Çiftgöz kaynağının Arapçukuru ve Bayramhacılı köyünün
batısında yeralan Şiyes dereler mevsimsel olarak akmakta iken, Gözüyağlı, Baklakaya,
Kovuk, Dedeyol, Gaziçavuş dereleri kuru derelerdir (EK 1).
Bayramhacılı sıcak su kaynağının güneyinde sıcak ya da soğuk su kaynaklarıyla
ilişkisi
hakkında fikir edinebilmek için Kızılırmak’tan da hidrokimyasal amaçlı örnekleme
yapılmıştır.
5.2 Su Noktaları
Çalışma alanındaki su noktaları, Bayramhacılı, Yalı, Tekgöz ve Çiftgöz kaplıca suları
ve kaplıcalar dolayındaki soğuk su kaynaklarından seçilmiştir.
5.2.1 Soğuk su noktaları
Bayramhacılı köyü civarında saptanan soğuk su kaynakları, kaynak noktasında yapılmış
çeşme veya kaynaktan belirli mesafelerde taşınarak yapılan çeşmelerden oluşmaktadır
(Şekil 5.1.a, b). Bayramhacılı köyünün güneybatı ve batısında Karasırt ve Kova tepe
eteklerinde 4, Bayramhacılı köyü içerisinde 1 adet su noktası tesbit edilmiş ve bu
noktalarda yerinde pH, EC, TDS ölçümleri yapılmış ve
belirli hacim yöntemiyle
debileri saptanmış, ayrıca hidrokimyasal analizlerde kullanılmak üzere örnekleme
yapılmıştır.