Microsoft Word kapak doc Ankara üNİversitesi

 
61
mg/l’den yüksek olan suların bazı endüstri kollarında kullanılması da sakıncalıdır 
(McNeely et al. 1979). 
 
Tez kapsamında örneklenen sulardan Bayramhacılı kaynak alanına ait numunelerde 
yapılan analizler sonucu elde edilen sülfat derişimleri 82 (YKK)-126 mg/l arasında 
değişmektedir. Aynı bölge Bulut Motel işletmecilerine ait sondajdan elde edilen su 
numunesi (BMS) için sülfat derişimi ise 60 mg/l’dir. 
 
Tekgöz ve Çiftgöz kaplıcalarına ait örneklerde 14-21 mg/l arasında sülfat derişimleri 
saptanmıştır. Bayramhacılı köyü civarında bulunan soğuk su noktalarından elde edilen 
sülfat derişimleri ise 65-175 mg/l arasındadır. Kızılırmak numunelerinde ise bu değer 
390-400 mg/l’ye kadar çıkmaktadır.  
 
7.3.1.7 Alkalinite (HCO
3
-
 ve CO
3
-2
) 
 
Suların alkalinitesi, içerdikleri çözünmüş maddelerin asitlerle reaksiyona girme ve 
nötralize etme kapasiteleri olarak tanımlanmaktadır ve karbonat (CO
3
-2
), bikarbonat 
(HCO
3
-
) ve hidroksit (OH) iyonlarından dolayı ortaya çıkmaktadır. Doğal suların 
alkalinitesi genel olarak 500 mg/l’nin altında değerler almaktadır (Hem, 1985).  
 
Alkalinitenin yükselmesi suyun sertliğini de arttıracağından içme suyu amaçlı 
kullanılacak sularda alkalinite değerlerinin yüksek olması tercih edilmemektedir. Ancak 
Dünya Sağlık Örgütü ve Türk Standartları Enstitüsü tarafından alkalinite için herhangi 
bir öneride bulunulmamıştır. 
 
Çalışma alanında örneklenen sularda Bayramhacılı kaynak alanı için 646,6 (YKK)-
829,6 mg/l, Bulut Motel sondajı için 927,2 mg/l alkalinite değerleri elde edilmiştir. 
Tekgöz ve Çiftgöz kaplıcalarında alınan örneklerin alkaliniteleri ise 305-329,4 mg/l 
civarındadır. 
 
Bayramhacılı köyü civarında örneklenen soğuk su numunelerinin analiz sonuçları, bu 
suların alkalinite değerlerinin 268,4-512,4 (BSK-4) mg/l arasında değiştiklerini 

---

 
62
göstermektedir. Kızılırmak nehrine ait numunelerde ise alkalinite değerleri 170,8 mg/l 
olarak saptanmıştır. 
 
7.3.2 Kirlilik analizleri 
 
Tez kapsamında örneklenen su numuneleri üzerinde kirlilik parametrelerinin tespitine 
yönelik çalışmalar yapılmış, bu kapsamda B, NO
3
 ve PO
4
 analizleri yapılmış, elde 
edilen sonuçlar Çizelge 7.4’de sunulmuştur.  
 
Çizelge 7.4 İnceleme alanındaki örneklere ait kirlilik analizi sonuçları (mg/l) 
Su Noktaları  Bor (B)  Nitrat(NO
3
) Fosfat(PO
4
) 
BMS 
0.6 0  0.13 
BKK-1 
2.1 0.03  0.22 
BKK-2 
1.8 0  0.23 
BKK-3 
0 0.36  0.02 
BKK-4 
0.05 0.22  0.08 
YKK 
1.9 0  0.2 
TGK-1 
1.7 0  0.15 
TGK-2 
1.9 0.01  0.13 
CGK-1 
0.15 0.75  0.04 
CGK-2 
0.2 0.11  0.04 
BSK-1 
0.4 0.15  0.47 
BSK-2 
0.25 0.07  0.45 
BSK-3 
0.3 0.09  0.5 
BSK-4 
2 0.01  0.17 
BSK-5 
0.35 0.18  0.53 
KIZIL-1 
0.4 0.22  0.43 
KIZIL-2 
0.35 0.16  0.66 
 
7.3.2.1 Bor (B) 
 
Mağmatik kayaçlarda bulunan biyotit, amfibol ve özellikle turmalinin bileşiminde 
yeralan bor, kapalı havzalarda oluşan evaporitlerin bünyesine de girebilmektedir (Hem 
1985). Borun diğer kaynakları evsel ve endüstriyel atık sular olabildiği gibi volkanik 
gazlardan da suyun bileşime bor geçebilmektedir, bu nedenele Hem (1985) volkanik 
kayaçlarla ilişkide olan özellikle sıcak sularda önemli miktarda bor derişimine 
rastlanılabileceğini belirtmiştir. Türk Standartları Enstitüsünün içme sularındaki bor 
derişimleri için 1000 µg/l’lik derişimi önerirken ancak 2000 µg/l’ye kadar müsaade 
etmektedir (TSE 266, 1997).  

---

 
63
Çalışma alanında örneklenen sularda yapılan analizler sonucu Bayramhacılı kaynak 
alanından boşalan sularda bor derişiminin 1,7-2,1 mg/l arasında olduğu, Bulut Motel 
sondajından elde edilen örnek için ise bu değerin 0,6 mg/l olduğu belirlenmiştir. Tekgöz 
ve Çiftgöz kaplıcalarından alınan örneklerde ise ancak 0,20-0,05 mg/l bor derişimlerine 
rastlanmıştır.  
 
Tez kapsamında örneklenen soğuk su noktalarına ait analizler sonucunda bu soğuk su 
kaynaklarının 0,25-2 (BSK-4) mg/l bor derişimlerine sahip oldukları belirlenmiştir. 
Kızılırmak numunelerinin bor derişimleri ise 0,35-0,4 mg/l’dir.  
 
7.3.2.2 Nitrat (NO
3
) 
 
Suda bulunan bağlı azot bileşiklerinin en önemlisi olan nitratın ana kaynağı tarımda 
kullanılan gübreler, evsel ve endüstriyel atık suları iken volkanik faaliyetler sonucu 
oluşan buhar ve gazlar da nitrat kaynağı olabilmektedir (Hem, 1985).   
    
İçme suyundaki nitratın 500 mg/l’nin üzerindeki derişimlerinin sindirim ve boşaltım 
sistemlerinde problemlere neden oldukları belirtilmiştir (Uslu ve Türkman, 1987). Türk 
Standartları Enstitüsü ve Dünya Sağlık Örgütünce içme suları için belirlenen nitrat üst 
sınırı 45 mg/l’dir. 
 
Bayramhacılı kaynak alanından alınan numunelerde Bulut Motel sondaj numunesi dahil 
yalnızca BKK-3 nolu örnekte ancak 0,03 mg/l nitrata rastlanmıştır. Tekgöz ve Çiftgöz 
kaplıcalarında elde edilen nitrat derişimleri 0,75-0,11 mg/l arasında değişmekte ve 
Bayramhacılı kaynak alanı numunelerine nazaran yüksek değerlerde oldukları 
görülmektedir. Ancak bu değerlerden haraketle kaynaklarda nitrat kirliliğinden söz 
etmek mümkün değildir.  
 
Bayramhacılı köyü ve çevresine ait soğuk su kaynaklarının nitrat derişimleri 0,01 
(BSK-4)-0,18 arasında değişmektedir. Kızılırmak nehri numunelerinde ise 0,16-0,22 
mg/l nitrat derişimi saptanmıştır. 
 

---