Microsoft Word kapak doc Ankara üNİversitesi

 
58
potasyumun kararlı yapısı dolayısıyla feldispat ve kil minerallerine bağlanmasıdır. 
Ancak bazı sıcak su kaynaklarında 100 mg/l potasyum derişimi elde edildiği McNeely 
et al. (1979) tarafından belirtilmiştir. Gerek Dünya Sağlık Örgütü (WHO, 1993) gerekse 
Türk Standartları Enstitüsü (TSE 266, 1997) tarafından içme sularındaki potasyum için 
herhangi bir sınır değer önerilmemiştir. 
 
Çalışma alanından alınan su numunelerinde yapılan analizler sonucu Bayramhacılı 
kaynak alanında elde edilen potasyum derişimleri 12,02 (YKK) -16,38 mg/l’dir. Bulut 
Motel sondajına ait örnekte (BMS) ise 11,28 mg/l potasyum derişimi saptanmıştır. 
Tekgöz ve Çiftgöz kaynaklarında potasyum derişimi 3,28-377 mg/l civarı düşük 
değerlerdedir. 
 
Bayramhacılı köyü civarından örneklenen soğuk su noktaları için elde edilen potasyum 
derişimleri 6,57-10,22 mg/l arası değerler almakta iken Kızılırmak numuneleri için bu 
değerler 5,7-6,35 mg/l’dir.  
 
7.3.1.3 Kalsiyum (Ca
+2
) 
 
Mağmatik kayaçlarda bulunan birçok mineralin, özellikle piroksen, amfibol ve 
feldispatların sedimanter kayaçlardan karbonatların bünyesinde esas bileşen olarak 
bulunan kalsiyuma ayrıca tarımsal arazilerde de rastlanılmaktadır. Litolojik kaynağın 
yanı  sıra yeraltı sularındaki kalsiyum bileşeni evsel ve endüstriyel atıklardan da 
kaynaklanabilmektedir (McNeely et al. 1979). 
 
Kalsiyum suların sertliğini oluşturan ana iyonlardan biri olduğundan dolayı, içilebilirlik 
üzerinde doğrudan etkilidir. Türk Standartları Enstitüsünce içme suları için önerilen 
miktar 75 mg/l iken izin verilen en yüksek miktar ise 200 mg/l’dir.  
 
İnceleme alanından örneklenen su noktalarından Bayramhacılı kaynak alanına ait 
noktalarda elde edilen kalsiyum derişimleri 220,25-278,98 mg/l arasında iken Bulut 
Motel sondajı (BMS) için bu değer 217,22 mg/l’dir. Tekgöz ve Çiftgöz kaplıcalarında 
alınan örneklerde yapılan analizler sonucu 69,32-79,58 mg/l kalsiyum saptanmıştır. 

---

 
59
Bölgede örneklenen soğuk sular ise 69,15-181,69 (BSK-4) mg/l kalsiyum derişimine 
sahiptir. Kızılırmak örneklerine ait analiz sonuçlarında belirlenen kalsiyum miktarı 
163,6,-166,88 mg/l’dir.  
 
7.3.1.4 Magnezyum (Mg
+2
) 
 
Suların sertliğini belirleyen bir başka iyon olan magnezyum olivin, piroksen, amfibol 
gibi mafik minerallerin ve dolomitin bünyesinde bulunmaktadır. Sudaki çözünürlüğü 
çok yüksek olan magnezyumun suyun içme, kullanma veya sulama suyu olarak 
kullanımını  sınırlandırmaktadır (McNeely et al. 1979). Türk Standartları Enstitüsü 
tarafından içme suları için önerilen magnezyum miktarı 50 mg/l iken üst sınır ise 150 
mg/l’dir. 
 
Çalışma alanında Bayramhacılı kaynak alanına ait su numuneleri için elde edilen 
magnezyum derişimi 23,34 (YKK)-29,69 mg/l arasında değişmektedir. Bulut Motel 
sondajından alınan örnekte (BMS) ise 23,71 mg/l magnezyum derişimi tespit edilmiştir. 
Tekgöz ve Çiftgöz kaynak alanlarında yapılan örneklemelere ait magnezyum derişimleri 
ise 13,96-15,12 mg/l olarak belirlenmiştir.  
 
Soğuk su numunelerinde yapılan analizlerin sonucuna göre bu suların magnezyum 
derişimleri 18,43-36,94 mg/l arasında değişmektedir. Kızılırmak numunelerinin 
magnezyum derişimleri ise 27,75 mg/l olarak belirlenmiştir. 
 
7.3.1.5 Klorür (Cl
-
) 
 
Doğada geniş bir yayılıma sahip olan klorür, genellikle sodyum klorür, potasyum klorür 
ve kalsiyum klorür şeklinde bulunmaktadır. Deniz suyunda büyük miktarda bulunan 
klorürün litolojik kaynakları başta evaporitler olmak üzere sodalit, biyotit, hornblend, 
klorit gibi mineraller ve şeyl,  şist gibi metamorfik kayaçlar olabilmektedir. Litolojik 
kaynakların yanı  sıra klorür, endüstriyel ve evsel atıklar sebebiyle de suda 
bollaşmaktadır. Bunun yanında volkanizmanın etkin olduğu bölgelerde volkanlardan 

---

 
60
çıkan gazlar ve sıcak su kaynakları klorür kaynakları olarak göze çarpmaktadır (Feth 
1981, Hem 1985). 
 
Klorür su içerisinde korunumlu karakter sergilediğinden su kalitesinin zamana bağlı 
değişimi ve su üzerindeki kirletici etkiler hakkında bilgi edinilmesinde kullanılmaktadır 
(Eisen and Anderson, 1979).  Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından içme sularında 
tat için suyun içerdiği diğer iyonlara da bağlı olarak 200-300 mg/l arası derişimler 
önerilmiştir, Dünya Sağlık Örgütünün kabul ettiği sınır derişim ise 250 mg/l’dir (WHO, 
1993). Türk Standartları Enstitüsünce belirlenen sınır derişim  600 mg/l iken önerilen 
derişim ise 200 mg/l’dir (TSE 266, 1997).  
 
Çalışma alanında Bayramhacılı kaynak alanı için elde edilen klorür derişimleri 42 
(BSK-2)-195 mg/l arasında değişmekte iken Bulut Motel sondajından alından numune 
için bu değer 22 mg/l’dir. Tekgöz ve Çiftgöz kaplıcalarında 6-10 mg/l klorür derişimleri 
saptanmıştır. 
 
Soğuk su noktalarına ait analizlerde elde edilen klorür 24-195 (BSK-4) mg/l 
arasındadır. Kızılırmak numunelerine ait analiz sonuçlarından, bu suların klorür 
derişimlerinin 255-260 mg/l oldukları anlaşılmaktadır.  
 
7.3.1.6 Sülfat (SO
4
-2
) 
 
Mağmatik ve sedimanter kayaçlardaki sülfür minarelerinin suyla teması sonucu 
oksitlenme ile suya geçen sülfat iyonu, litoloji etkisinin yanı sıra endüstriyel, evsel atık 
suları ve asit yağmurlarıyla da doğal sularda bollaşabilmektedir (Hem, 1985, Eisen and 
Anderson, 1979). 
 
İçme sularındaki sülfat miktarının 500 mg/l’yi aşması mide ve bağırsak problemlerine 
neden olabilmektedir (McNeely et al. 1979). Dünya  Sağlık Örgütü tarafından içme 
sularındaki sülfat derişimi için belirlenen sınır miktar 400 mg/l’ dir (WHO, 1993). Türk 
Standartları Enstitüsün’ce içme suları için önerilen sülfat miktarı ise 200 mg/l iken sınır 
değer 40 mg/l olarak belirlenmiştir (TSE 266, 1997). Ayrıca sülfat derişimi 250 

---