Microsoft Word kapak doc Ankara üNİversitesi

 
86
 
 
 
 
(a) 
 
 
 
 
 
(b) 
Şekil 8.1 Mermerlerden alınan örneklere ait mikrofotograflar (2. nikol) 
 
8.1.2 Siyenitoidler 
 
Orta Anadolu intruzif kayalarının bir üyesi olan siyenitoidler, inceleme alanının hmem 
batısında yer alan İdiş Dağı’nda tipik olarak yüzeylenmektedir (Kadioglu et al. 2005). 
Siyenitoidler genel olarak silikaca doygun olmayan ve feldispatoid minerallerince 
zengindir (Kadıoğlu  et al. 2005). Orta Anadolu felsik magmatizmasının en genç 
ürününü temsil eden siyenitoidler, inceleme alanında, Bayramhacılı köyünün doğusunda 
gözlenmektedir. Özellikle faylanmanın etkin olduğu bölgelerde sıkça kırık ve çatlaklarla 
kesilmiş birim, dinamik metamorfizmaya uğramış ve kataklazma dokusunun geliştiği bu 
kısımlarda yoğun ayrışma etkisinde kalmıştır. 
 
İnce kesit incelemeleri sonucunda holokristalen porfirik doku gösteren siyenitik 
kayaçların siyenit, diyoritporfit, foid siyenit, pseudolösit siyenit, foid diyorit türünde 
oldukları saptanmıştır. Felsik mineral bileşimleri, başlıca nefelin olmak üzere yoğun 
olarak feldispatoid ve az miktarda plajioklaz kristallerinden oluşmaktadır (Şekil 8.2.a). 
Mafik mineral olarak bol miktarda amfibolün ve yer yer biyotit ve ojit türü piroksen 
minerallerinin (Şekil 8.2.b) yanı sıra tali mineral olarak skapolit, kankrinit (Şekil 8.2c) 
ve melanit türünde granat mineralleri (Şekil 8.2.d) gözlenen kayaçların çoğunda aşırı 
hidrotermal etki izlemek mümkündür. Özellikle kayacın kırık, çatlak ve boşluklarında 
etkin olan hidrotermal akışkanların bu kısımlarda opak mineral çökelttikleri ve kayaçta 
FeO sıvamaları oluşturdukları anlaşılmaktadır (Şekil 8.3.a).  Siyenitik kayaçların yoğun 
Hematit ve 
limonit 
mineralleri 

---

 
87
şekilde ayrışmaya maruz kalmaları sonucunda mineraller ilksel durumlarını 
yitirmişlerdir. Petrografi çalışmalarında feldispatlar serisitleşmiş ve killeşmişlerdir 
(Şekil 8.3.b). Potasyumca zengin siyenitik kayaçlarda oluşan bu tür killeşmeler 
sonucunda illit türü killerin oluşması beklenmektedir.  Yaygın olarak karbonatlaşma ve 
silisleşmenin (Şekil 8.3.c) görüldüğü kesitlerde mafik minerallerde uralitleşme, 
kloritleşme, iddigsitleşme türü ayrışmalar yaygındır (Şekil 8.3.d).  
 
Siyenitik kayaçlarda görülen bu yoğun ayrışmaların yanı sıra kayacın boşluklarında ve 
süreksizliklerinde bol miktarda çökelmiş olan karbonat mineralleri bölgede CaCO
3
’ca 
zengin akışkanların ekin olduklarını göstermektedir (Şekil 8.3.e).   
 
 
(a) 
(b) 
 
    
 
          (c) 
 
 
 
 
         (d) 
Şekil 8.2 Siyenik kayaçların petrografik ve minerolojik özelliklerini gösteren 
mikrofotograflar (2. nikol) 

---

 
88
 
 
         (a)  
 
 
 
 
          (b) 
 
 
 
 
 
     (c)    
 
 
 
 
 
(d) 
 
 
(e) 
Şekil 8.3 Siyenitik kayaçlarda oluşan ayrışmaları gösteren mikrofotograflar (2. nikol) 
 
 

---

 
89
8.1.3 Bazaltlar 
 
Oluşumunda kazandıkları soğuma ve akma yapıları nedeniyle sahip oldukları geçirimli 
özelliğin bölgenin aktif tektonik yapısından dolayı artması bazaltların süreksizliklerinde 
hidrotermal akışkanlarında etkin olmasına neden olmuştur. 
 
İnce kesit çalışmalarında hipokristalen porfirik dokuya sahip oldukları anlaşılan bazalt 
örneklerinde, trakitik, subofitik, intersertal, korona, vesiküler dokular da gözlenmektedir 
(Şekil 8.4.a). Kayaçta en yüksek oranda gözlenen mineral çubuksu polisentetik 
ikizlenmeli ve örnekten örneğe iri, orta ve ufak boylarda gözlenen genellikle yarı 
özşekilli, yer yer özşekilli plajioklaz mineralleridir (Şekil 8.4.b). Serisitleşme ve 
killeşmenin gözlendiği plajioklaz minerallerinin özellikle ayrışma örneklerinde 
tamamen bozundukları ve ancak relikt olarak bulundukları saptanmıştır (Şekil 8.4.c). 
Kayacın opak minerallerini oluşturan piroksen ve olivinler ise genel olarak kırık ve 
çatlaklarında Fe’li akışkan etkileriyle iddingsitleştikleri gözlenmektedir (Şekil 8.4.d). 
Mafik mineraller kimi yerde de opaklaşmışlardır.  
 
Bazaltların tüm boşluk ve süreksizliklerinde hidrotermal etki gözlemek mümkündür. 
Süreksizliklerde ve matrikste FeO sıvamaları, demirli opak mineral ve karbonat 
çökelleri  şeklinde görülen bu etki kayacın vesiküler boşluklarında genellikle karbonat 
ve demirli karbonat çökelleri şeklinde gözlenmektedir (Şekil 8.4.e, f).  
 
Kayacın, tüm bu petrografik özellikleri, yüksek sıcaklıklı CaCO
3
’ca zengin hidrotermal 
akışkanın bu süreksizliklerde etkin olduğunu göstermektedir. Bazlatların boşluk ve kırık 
çatlaklarında termal suların etkisiyle ankerit, limonit ve yer yer hematit gibi minerallerin 
oluştukları gözlenmiştir. Bu oluşumlar genellikle 150 
o
C’nin üzerindeki sıcaklıklara 
işaret etmektedir (Siegel 1979, Barnes 1979). Bu oluşumlar genel olarak kokeyt dokusu 
gösterdiklerinden dolayı hidrotermal kayanaklıdırlar (Şekil 8.4.f). 
 

---

 
90
   
 
(a) 
(b) 
 
   
 
  
 
          (c)       
 
 
 
      (d) 
 
   
 
 
 
         (e) 
 
     
 
 
 
 
(f) 
Şekil 8.4 Bazaltların petrografik, minerolojik özellikleri ve bu kayaçlarda oluşan 
ayrışmaları gösteren mikrofotograflar (2. nikol) 
 

---