Microsoft Word kapak doc Ankara üNİversitesi

 
82
desteklenerek sıcak suların kökeni, su-kayaç ilişkisi, beslenim-boşalım özellikleri 
yorumlanmaya çalışılmıştır. 
 
Çizelge 7.9 İnceleme alanına ait izotop verileri (Afşin vd. 2005) 
  
tgs-1* tgs-2** tgs-3*** 
bsms-1* bsms-2** 
δ
 18
O 
-11.85 -12.32 -11.74 -11.27 -10.2 
δ
 2
H 
-81.94 -90.69 -81.81 -89.5  -78.35 
3
H 
4.4 4.2  
  1.8 0 
Örnekleme tarihleri *:1.3.1999, **:13.11.1999, ***:13.5.2000
 
 
7.9.1 Oksijen-18 (δ
18
O)-Döteryum (δ 
2
H) İlişkisi  
 
Oksijen-18 ve Döteryum izotopları jeotermal suların kökeninin ve geçirdikleri 
fizikokimyasal süreçlerin belirlenmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Clark ve Fritz 
(1977)  δ
18
O- δ 
2
H diyagramlarından jeotermal suların kökenleri ve geçirmiş oldukları 
fizikokimyasal süreçler hakkında yorumlamalara gitmenin mümkün olduğunu 
belirtmişlerdir.  
 
Buna göre, oluşturulan  δ
18
O-δ
2
H diyagramı  (Şekil 7.7) değerlendirildiğinde Tekgöz 
kaplıcasına ait örneklerin (TGS-2, TGS-3) meteorik su doğrusuyla uyumlu dağılım 
gösterdikleri, dolayısıyla suların meteorik kökenli oldukları görülmektedir. 
Bayramhacılı örneklerinde etkin olan su-kayaç etkileşiminden dolayı ise meteorik su 
doğrusundan sapmalar olduğu görülmektedir. Bayramhacılı kaynak alanına ait 
örneklerin Tekgöz kaplıcası örneklerine göre daha derin dolaşımlı ve daha yüksek 
sıcaklığa sahip oldukları söylenebilir. Nitekim hidrokşmyasal analiz sonuçları ve 
jeotermometre uygulamaları da bunu doğrulamaktadır. Ayrıca BSMS-2 numunesinin bu 
diyagramdaki konumu numunenin buharlaşmadan etkilenmiş olabileceğini 
düşündürmektedir. 
 

---

 
83
 
Şekil 7.7 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-δ
2
H diyagramı 
 
7.9.2 Oksijen-18 (δ
18
O)-Trityum (
3
H) İlişkisi 
 
Oksijen-18-Trityum  (δ
18
O-δ
3
H) diyagramında (Şekil 7.8) değerlendirildiğinde düşük 
trityum değerlerine sahip olan Bayramhacılı kaynak alanına ait örneklerin, Tekgöz 
kaplıca kaynağına ait örneklerden daha derin dolaşımlı ve rezervuarda kalış sürelerinin 
daha fazla olduğu belirlenmiştir.   
 
 
Şekil 7.8 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-δ
3
H diyagramı 
 
 
 
 
δ
18
O 
δ
2
H 
δ
18
O 
3
H 

---

 
84
7.9.3 Trityum (δ
3
H)-Elektriksel İletkenlik (Eİ), Trityum (δ
3
H)-Klorür (Cl) İlişkisi 
 
Suyun rezervuarda kalış süresinin artması ile iyon içeriklerinin, dolayısıyla elektriksel 
iletkenliklerinin ve Cl
-
 derişimlerinin de artış göstereceği bilindiğinden, bu değerlerin 
yeraltısularının yaş belirlenmesi çalışmalarında kullanılan trityum değerleriyle beraber 
kullanılması ile suların göreli yaşları ve akiferde kalış süreleri hakkında yorumlamalara 
gitmek mümkün olmaktadır. 
 
Trityum-Eİ  (Şekil 7.9), Trityum-Cl
-
  (Şekil 7.10) grafiklerinden de δ
18
O-
3
H 
diyagramının sonuçlarıyla uyumlu olduğu gibi Bayramhacılı kaynak alanına ait sıcak 
suların, Tekgöz kaplıcası sularına nazaran daha yaşlı oldukları, daha fazla akiferde 
kaldıkları, dolayısıyla nispeten daha derin dolaşımlı oldukları anlaşılmaktadır.  
 
 
Şekil 7.9 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-EC diyagramı 
 
 
Şekil 7.10 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-Cl
-
 diyagramı 
3
H 
EC 
3
H 
Cl
-
 

---

 
85
8. PETROGRAFİ VE  JEOKİMYA ÇALIŞMALARI 
 
Daha önceki bölümlerde de belirtildiği gibi çalışma alanında temeli Palezoyik yaşlı 
mermerler oluşturmaktadır. Çalışma alanı ve civarında etkin olmuş Orta Anadolu 
magmatizmasının ürünü olan volkanik kayaçlar bölgede geniş yayılım sergilemektedir. 
Bunun yanı  sıra Bayramhacılı köyü civarında siyenitik kayaçlara da rastlamak 
mümkündür. 
 
Arazi gözlemlerinde özellikle aktif tektonizma etkisiyle fazlaca kataklazma geçirmiş 
olmasından dolayı kısmen geçirimli özellik kazanmış oldukları belirlenen bu litolojilerle 
sıcak suların ilişkili olabilecekleri görüşü su kimyası çalışmalarıyla da desteklenmiştir. 
Bu nedenle gerek vesiküler doku sergilemesinden dolayı bazaltlar, dinamik 
metamorfizma etkisiyle kataklazmaya uğramış  kısımlarda yarıgeçirimli özellik 
kazanmış siyenit gibi magmatikler, gerekse sıcak suyun akiferini oluşturdukları 
düşünülen mermerler ayrıntılı olarak örneklenmiş ve bu örnekler üzerinde petrografi ve 
jeokimya çalışmaları yürütülmüş, bu yöntemle su-kayaç etkileşimi hakkında ipuçları 
elde etmek amaçlanmıştır. 
 
8.1 Petrografi Çalışmaları 
 
8.1.2 Mermerler 
 
Mermerler mikroskop altında granoblastik dokulu orta-iri tane boyuna sahip, kalsit 
kristallerinden oluşmaktadır. Çift yönlü dilinime sahip kalsit kristalleri genellikle yarı 
özşekilli olarak bulunmaktadır.  
 
Kayaçta tektonik etkiler sonucu oluşmuş, kırık ve çatlaklarda hidrotermal akışkanların 
etkin oldukları, bu süreksizliklerde gelişen pas renkli Fe boyamaları ve bu kısımlarda 
çökelen Fe-Mn’lı opak minerallerden anlaşılmaktadır (Şekil 8.1a, b). 
 
 
 

---