Microsoft Word kapak doc Ankara üNİversitesi

 
x
Şekil 7.8 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-δ
3
H diyagramı…………… 83 
Şekil 7.9 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-EC diyagramı……………. 84 
Şekil 7.10 İnceleme alanındaki su noktalarına ait δ
18
O-δCl
-
 diyagramı………….. 84 
Şekil 8.1 Mermer örneklerine ait mikrofotograflar (çift nikol)………...…..…….. 86 
Şekil 8.2 Siyenik kayaçların petrografik ve minerolojik özelliklerini  
gösteren mikrofotograflar (çift nikol)……..…………………………….... 87 
Şekil 8.3 Siyenitik kayaçlarda oluşan ayrışmalarıı gösteren  
mikrofotograflar (çift nikol)……..………………………………………... 88 
Şekil 8.4 Bazaltların petrografik, minerolojik özellikleri ve bu kayaçlarda  
oluşan ayrışmaları gösteren mikrofotograflar (çift nikol)…..…………….. 90 
Şekil 8.5 Travertenlerde gözlenen ince karbonat hamurunun  
çift nikol mikrofotografı…….……………………………………………. 91 
Şekil 8.6 Nisbeten soğuk ve homojen koşullarda oluşmuş  
travertenlerin mikrofotografı (2. nikol)..………………………………….. 92 
Şekil 8.7 ince karbonat minerallerinden oluşan travertenlerin boşluklarında 
çökelmiş ikincil karbonatların mikrofotografı (2. nikol)………………..... 92 
Şekil 8.8 Ayrışmış siyenitlere ait arazi görünümleri………...…………………… 94 
Şekil 8.9 Siyenitik kayaçlara ait ana element oksit (%)- LOI (%)  
değişim diyagramları……………………………………………...……… 97 
Şekil 8.10 Siyenitik kayaçlara ait iz element (µg/g)- LOI (%)  
değişim diyagramları……………………………………………………... 98 
Şekil 8.11 Bazaltların kırık ve çatlaklarında görülen 
karbonatlaşma, demirhidrokistleşme ve  silisleşmeler……………………. 103 
Şekil 8.12 Altere bazaltlarda görülen hematit, pirolüzit ve limonit oluşumları...... 103 
Şekil 8.13 Bazaltlara ait ana element oksit (%)- LOI (%) 
değişim diyagramları……………………………………………….…….. 104 
Şekil 8.14 Siyenitik kayaçlara ait iz elemen (µg/g)- LOI (%) 
değişim diyagramları……………………………………………………... 105 
Şekil 9.1 Bayramhacılı bölgesi sıcak suların oluşum modelini  
gösteren blok diyagram…………………………………………………… 109 
Şekil 9.2 Tekgöz ve Çiftgöz kaynak alanı sıcak suların  
oluşum modelini gösteren blok diyagram………………………………… 110

---

 
xi
ÇİZELGELER DİZİNİ 
 
Çizelge 5.1 Avanos Meteoroloji istasyonuna ait aylık toplam  
yağış verileri (mm)………………………………………………………... 41 
Çizelge 5.2  Avanos meteoroloji istasyonuna ait aylık ortalama  
sıcaklık verileri (ºC)………………………………………………………. 42 
Çizelge 5.3 Thornthwaite yöntemine göre deneştirmeli  
yağış-buharlaşma, terleme  bilançosu (Su fazlası 2006 yılı,  
Aralık ayından 100 mm olarak alınmıştır)……………………………...… 43 
Çizelge 7.1 İnceleme alanındaki su noktalarına ait fizikokimyasal değerler…….. 52 
Çizelge 7.2 İnceleme alanındaki su numunelerinin  
ana iyon konsantrasyonları (mek/l)……………………………………….. 52 
Çizelge 7.3 İnceleme alanında daha önce yapılan araştırmalarda elde edilen  
kimyasal analiz sonuçları…………………………………………………. 53 
Çizelge 7.4 İnceleme alanındaki örneklere ait kirlilik  
analizi sonuçları (mg/l)…………………….……………………………... 62 
Çizelge 7.5 Çalışma alanından derlenen su numunelerinin  
ağır metal analizi sonuçları (µg/l)………………………………………… 65 
 
Çizelge 7.6 Su tipleri ve ilişkili oldukları litolojiler……………………….……... 71 
Çizelge 7.7 İnceleme alanındaki örneklerin doygunluk indisi değerleri…………..77 
Çizelge 7.8 İnceleme alanındaki su numunelerinden silis jeotermometreleri  
ile elde edilen muhtemel rezervuar sıcaklığı değerleri…………………… 81 
Çizelge 7.9 İnceleme alanına ait izotop verileri (Afşin vd. 2005)………………... 82 
Çizelge 8.1 Siyenitik kayaçlara ait kimyasal analiz sonuçları……………………. 95 
Çizelge 8.2 Bazaltlara ait kimyasal analiz sonuçları……………………………... 100 
 
 
 

---

 
1
1. GİRİŞ  
 
1.1 Amaç ve Kapsam 
 
Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilimdalı’nda  
yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın amacı Kayseri ilinin kuzeybatısında 
Himmetdede ilçesi jeotermal alanında bulunan Tekgöz, Çiftgöz ve Bayramhacılı sıcak 
ve mineralli su kaynaklarının, hidrokimyasal özellikleri ve kayaç jeokimyasından 
yararlanarak, jeotermal sistemdeki akışkanların özellikleri ve hidrojeolojik oluşum 
modelinin ortaya konmasıdır. 
 
Bu amaçla çalışma alanındaki ilgili su noktalarından yağışlı ve kurak dönem olmak 
üzere ikişer kez örnekleme yapılmış, örnekleme sırasında suların fizikokimyasal 
özellikleri (pH, T, EC, TDS) yerinde ölçülmüştür.  
 
Birimlerin jeolojik ve hidrojeolojik özelliklerinin belirlenmesi, su kaynaklarının 
oluşumunun araştırılması, rezervuar olabilecek birimlerin araştırılması, su-kayaç 
etkileşiminin aydınlatılabilmesi amacıyla kayaç petrografisi ve jeokimyasal analizler de 
yapılmıştır. 
 
Su kaynaklarının hidrokimyasal analiz sonuçları Aquachem 5.1 bilgisayar programında 
değerlendirilmiş, suların zirai ve içme suyu amaçlı kullanılabilirlikleri diyagramlar ve 
ilgili standartlarla yorumlanmıştır. Ayrıca rezervuardaki suyun sıcaklığının belirlenmesi 
amacıyla, suların kimyasal verileri kullanılarak jeotermometre hesaplamaları 
yapılmıştır.  
 
Bölgenin hidrojeolojik modelinin kurulmasına katkıda bulunması amacıyla sayısal 
yükseklik haritaları hazırlanmış, bu haritalara bölgenin jeolojik ve yapısal özellikleri 
aktarılarak çalışma alanının üç boyutlu topoğrafik görünümü ve jeolojisi 
oluşturulmuştur. 
 
 

---

 
2
1.2 Uygulanan Yöntemler 
 
Çalışma kapsamında Kayseri ilinin kuzeybatı  sınırında bulunan sıcak ve mineralli su 
kaynaklarına ait lokasyonlar hakkında ön inceleme yapılmış bölgede daha önce yapılan 
çalışmalar değerlendirilmiştir. 
 
Sıcak ve mineralli su kaynaklarından örnek alabilmek amacıyla yağışlı (Nisan-2007) ve 
kurak (Ağustos-2007) dönem olmak üzere iki dönemde arazi çalışması 
gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sırasında bölgenin jeolojik yapısı incelenerek, 
jeolojik haritanın güncellenmesi, petrografik ve jeokimyasal amaçlı kayaç örneklemesi 
yapılmıştır. 
 
Kimyasal analiz amaçlı alınan su örnekleri kaynak başlarında, çift kapaklı, 500 ml’lik 
polietilen kaplarda, hava kabarcığı kalmayacak şekilde, anyon ve katyon analizlerinde 
kullanılmak üzere ikişer adet alınmıştır. Katyon analizleri için alınan örneklere kimyasal 
kompozisyonun korunumunu sağlamak, pH’yi 2’nin altına düşürebilmek amacıyla 500 
ml için 6 damla nitrik asit ilave edilmiştir.  
 
Kaynak başındaki ölçümler GIS marka Multi Analyser ile ölçülmüştür. Suların 
kimyasal karakteristikler Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji 
Mühendisliği Petrojenez ve Mikroanaliz Laboratuvarında incelenmiştir. Suların ana 
katyon ve Br
2
, F, NO
3
, B, SiO
2
, PO
4
, HCO
3
 analizleri PALINTEST 2000 model 
fotometre ile, ana katyon ve iz element içerikleri ise SPECTRO Vision Model ICP 
cihazı ile “İz Element-su” metoduyla gerçekleştirilmiştir. 
 
Kayaç örnekleri petrografik ve jeokimyasal olarak incelenmiştir. Kayaçların jeokimysal 
kompozisyonları yine Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği 
Petrojenez ve Mikroanaliz Laboratuarında SPEKTRO X-Lab 2000 model XRF cihazı 
ile GEO 72220-pressed tablet metodu kullanılarak belirlenmiştir. 
 

---