Microsoft Word Kitab-2 cbs doc

141
“ laq l r” bölm sind  is  saytın redaktorları v  t sisçil ri il
laq  vasit l ri qeyd olunub. 
(104)
Az rbaycanın müst qilliyinin ilk ill rind  – 1991-1993-cü 
ill rd  milli azlıqlar ya ayan bölg l rd  n r olunan q zetl rin bir 
s hif si (m s. “Talı  dilind   s hif ”) h min milli azlıqların
dill rind  çap olunurdu. 
- 1990-1993- cü ill rd   “Leninçi”/“L nk ran” q zetind  108 
s hif  talı  dilind  çapdan çıxıb. "L nk ran" q zetind ki "Talı
s hif si"nin redaktoru A
ddin Babayev (mü llif  – N.N) 
bildirmi dir ki, s hif d
sas n folklor nümun l ri, yerli q l m
sahibl rinin talı  dilind  yazdı ı b dii nümun l r, s yyahların,
görk mli aliml rin Talı  diyarı, talı  ail si, ad t- n n l ri v  s. 
bar d  fikirl ri, m qal l ri yer alıb.
- 1991-ci ilin sentyabr-dekabr aylarında Masallı rayonunda 
n r edil n “Ça ırı ” q zetinin 14 sayında ardıcıl olaraq bir s hif
talı  dilind  buraxılıb. “Ça ırı ” q zetinin talı  dilind  olan h min 
s hif l rini Musarza Mirz yev hazırlayıb. M.Mirz yev (mü llif  – 
N.N.) bildirmi dir ki, bu proses c mi 1 il davam edib. “Ça ırı ”
q zetinin n ri is  1994-cü ild  dayandırılıb.
- 27 fevral 1992-ci ild n 3 iyul 1993-cü il  kimi Lerik 
rayonunda “Ziz ” (Tumurcuq) adı il  talı  dilind   q zet d rc
olunub. Bu müdd t rzind  q zetin 11 sayı i ıq üzü görüb. 
- 1991-1992-ci ill rd  Astara rayonunun “Sovet Astarası”
(sonralar – “Astara”) q zetind  d  talı  s hif l ri d rc olunub. 
“Tolı i s do” (Talı ın s si) q zetinin ilk sayı 20 fevral 1992-
ci ild  Bakı
h rind  8501 tirajla çapdan çıxıb. Q zetin t sisçisi 
Respublika Talı  M d niyy t M rk zi (RTMM), ilk Ba  redaktoru 
Seyfulla
s dullayev, m sul katib Novruz li M mm dov olub. 
Q zet ilk dövrl r h ft d  2 d f  n r edilirdi. 
16 yanvar 1993-cü il tarixd n (
 1(13)-d n) ba layaraq 
q zet
v z Sadıqovun ba  redaktorlu u il   v   h ft d  bir d f ,
3094 tirajla n r edilib. Sonralar q zetin tirajı 6837-  çatıb.
“ zizb y” mü ssis si  (r hb ri F xr ddin Hüseynov) bir müdd t
q zet  sponsorluq edib. 

---

142

---

143
         26  yanvar  1994-cü  il  tarixd n (
 1 (47) q zet   r hb rliyi
F xr ddin Abbaszad  (F. boszod ) icra etm y  ba layır.  Onun 
r hb rliyi dövründ  tiraj 1802-y  dü ür.
22 sentyabr 1994-cü il tarixd n (
7 (53) etibar n, q zetin 
f aliyy ti dayandırılır.
(105)
“Tolı on s do” (Talı ların s si) q zeti 2001-ci ilin iyul 
ayından ba layaraq “Tolı on s do” q zetinin RTMM-in orqanı
kimi çap olunmasına icaz  verilir. Ba  redaktoru Novruz li
M mm dov, redaktor müavini Akif D nsizad , növb tçi redaktoru 
is   C vahir Qasımova olan q zet 99 tirajla çap olunub. Q zet
RTMM-in üzvl ri arasında pulsuz paylanılmaqla ayda 2 d f   i ıq
üzü görüb.
Q zetin 92-ci sayından ba layaraq t sisçisi h m Novruz li
M mm dov, h m d  RTMM olur. N.M mm dov h m d   q zetin
Ba  redaktoru kimi f aliyy tini davam etdirir.
2005-ci ilin yanvar ayından Elman  smayıl o lu Quliyev 
q zet   m sul katib t yin olunur. 2005-ci ilin iyunundan etibar n,
q zet 2 ayda 1 d f , 1000 tirajla çap olunur. Q zet N.M m-

---

144
m dovun r hb rliyi il  son d f     (
 01(108) 2007-ci ilin yanvar 
ayında d rc edilir. 2007-ci ilin mart ayında N.M mm dov h bs
olunur v  bir müdd t sonra – 2009-cu ilin avqustunda h bsxanada
dünyasını d yi ir (O, 2007-ci ild   v t n   x yan td  ittiham 
olunaraq, 10 il müdd tin  azadlıqdan m hrum edilmi di).
2009-cu ilin oktyabr ayında “Tolı i s do” q zeti (1(109) sayı
il ) yenid n n r  ba layıb. Q zetin ba  redaktoru v zif sini is
Hilal M mm dov öz üz rin  götürüb. Onun redaktorlu u il
q zetin üç sayı n r olunub. H.M mm dov da s l finin buraxdı ı
s hvl rd n n tic  çıxarmayaraq onun yoluyla gedib. O da 2012-ci 
il iyunun 21-d   v t n   x yan t, milli  dav ti qızı dırmaq v
narkotik ticar tind  i tiraketm  madd l ri il  h bs olunub. 2013-cü 
il sentyabrın 27-d  Bakı A ır Cinay tl r M hk m sind   c zasını
ciddi rejimli c zaç km  mü ssis sind   ç km kl , 5 il müdd tin
azadlıqdan m hrum edilib. 
2010-cu ilin dekabr ayında Rafiq C lilov RTMM t r find n
q zet  (“Tolı i s do”)  m sul katib kimi d v t alır v  bu m tbu
n rin 4-cü (112) sayından i  ba layır. Redaksiya Hey ti kimi 
t sisçi RTMM v  N.M mm dov, ba  redaktor Hilal M mm dov
yazılır. Bu qayda il  q zet 500 tirajla 11(119) sayad k çap olunur.  
(106)
“Tolı i s do” il  “Tolı on s do” m tbu n rl ri arasındakı
yerd yi m nin maraqlı tarixç si vardır. Talı ların m tbuat tarixini 
t dqiq ed n Allahverdi Bayramid n aldı ımız m lumata gör
(mü l. – N.N), 2011-ci ilin iyun ayında q zetin ba  redaktoru 
N.M mm dovla m sul katibi R.C lilovun münasib tl ri pozulur. 
Ba  redaktor elan edir ki, o, daha q zet n r etm y c k. R.C lilov
is  “Tolı i s do” q zetinin atributlarını cüzi f rql  saxlayaraq 
“Tolı on s do” adlı yeni q zeti qeydiyyatdan keçirir. Q zetin ba
redaktorlu unu da öz üz rin  götürür v  1000 tirajla, c mi, 95 sayı
çap olunur. “Tolı on s do” q zeti talı  dili,  d biyyatı v
m d niyy ti il  yana ı, ictimai-siyasi mövzulara da vaxta ırı
müraci t edib.
Hazırda, maddi imkansızlıq s b bind n q zet vaxta ırı n r
oluna bilmir.   

---

145
Talı  dilind   m tbu n rl r, t kc , bollu u v   r ngar ngliyi 
il  deyil, h m d  co rafi hat liliy  malik olması il   d   f rql nir.
2000-ci ild n bu gün d k Rusiya, Belorus,  ran v  dig r ölk l rd
ya ayan talı ların t
bbüsü v  maliyy   d st yi il  bir sıra talı
m tbu orqanlarının f aliyy t göst rm si buna  yani sübutdur. 
2000-ci ilin iyunundan 2004-cü ilin iyununad k Adil 
N sirovun d st yi il  Moskvada “Talı skiy vestnik” q zetinin talı
v  rus dill rind  15 sayı n r olunub. 2006-cı ilin iyun- iyul 
aylarında bu q zetin n ri L nk randa davam etdirilib, daha 2 sayı
is  Sabir Hüseynov ( indani) t r find n  çap edilib. 
Xatırladırıq ki, “Talı skiy vestnik” adı il  Rusiyanın bir çox 
yal t
h rl rind  fasil l rl  xırda formatlarda talı  v  rus dilind
q zetl r n r edilib. M s l n, Sverdlov vilay tinin Yekaterinburq 
h rind   f aliyy t göst r n Talı  Milli M d niyy t M rk zinin 
(“Talı skaya Nasionalno-Kulturnaya Avtonomiya”) s dri
E.H s novun d st yi il  “Talı skiy vestnik” q zeti t sis edil r k
n r  ba layıb. Q zetin noyabr, 2013-cü il (
1), dekabr, 2013-cü 
il (
2) v  mart, 2014-cü il (
3) sayları Az rbaycanın C nub
bölg sind   d  yayılıb. Q zetin Redaksiya Hey ti S.Talı inskiy,
M.C lilov v  R. s dullayevd n ibar t olub. 
2006-2008-ci ill rd  Bakı
h rind   “
vnı t” adında 16 
s hif lik müst qil q zet çap olunub. Onun da ba  redaktoru 
F xr ddin Abbaszad  ( boszod ) olub. 
Hazırda, talı lar internet resurslarının-saytların, sosial  b -
k l rin imkanlarından geni  istifad  edirl r: “Tolı .info”, “To-
lı .org”, “Tolı Press.org”, “Tolı i K ”, “Tolı i poeziya”, “Tolo-
on”, “ m  tolı onimon”, “Tolı
airon”, “Tolı
eiron” v  s.  
Talısh.org “Tolı i S do” q zetinin saytı kimi açılıb. Lakin 
q zet ba landıqdan sonra f aliyy tini davam etdirib. Bu sayt ta-
lı lar haqda iqtisadi, sosial, idman, siyasi v  dig r informasiyaların
c miyy t  çatdırılmasının daha da geni l ndirilm si m qs dil
yaradılıb.
Talish.org saytı Az rbaycan, ingilis, rus v  talı  dill rind
m lumat v   x b rl r yayımlayır. Sayt bir çox bölm l r  ayrılıb:
“Talı   x b rl ri”, “Az rbaycan”, “ ran”, “Dünyada”, “Talı   s si”, 

---