Microsoft Word Kitab-2 cbs doc

6
adı altında onlara qar ı çıxır, bol evik m tbuatı il  müxalif td
olan eser-men evik qrupu, erm ni-da nak m tbuatı v  bit r f
q zetl r, jurnallar ist dikl ri ideya da ıyıcılı ını c miyy t
a ılama a çalı ırdı. T bii ki, bu media orqanlarının iç risind
Az rbaycan Xalq Cümhuriyy tinin ideyalarını t bli  ed n v
d st kl y n m tbuat daha geni  oxucu auditoriyasına malik idi”. 
(I bölüm, Az rbaycan m tbuatı tarixind  multikulturalizm) 
Mü llif diqq ti Az rbaycanın ikinci d f  müst qllik
qazanmasından sonrakı dövr   ç k r k bizi uzaq olmayan 
keçmi imizin h m qarı ıq siyasi m nz r si, h m d
m tbuatımızın h min dövrd  ba  ver nl r  münasib ti il
yaxından tanı  etm kl   b rab r, milli m s l l rd  yaranan 
g rginlikl r  toxunmadan bu sah d  mövcud d yi iklikl ri
tarixi ardıcıllıqla qeyd etm yi bacarır: “Bu probleml rin qism n
aradan qaldırılması m qs di il  Az rbaycan Respublikası
Prezidentinin 16 sentyabr 1992-ci il tarixd  imzaladı ı
“Az rbaycan Respublikasında ya ayan milli azlıq, azsaylı xalq 
v  etnik qrupların hüquq v  azadlı ının qorunması, dil v
m d niyy tinin inki afı üçün dövl t yardımı haqqında” 
F rmanının iki b ndi (9, 10), m hz, bu kateqoriyadan olan 
insanların m tbuatından v   m tbuata çıxı  imkanlarından b hs
edir”. Daha sonra “Televiziya v  radio yayımı haqqında”,
“ ctimai televiziya v  radio yayımı haqqında”, "Kütl vi 
nformasiya Vasit l ri haqqında", “Dini ekstremizm  qar ı
mübariz  haqqında” v  dig r qanunlarda milli azlıqlarla ba lı
m s l l rin media t r fi d rin ara dırılmı , h min s n dl rd n
çıxarı lar verilmi dir: “Göründüyü kimi, dövl timizin q bul 
etdiyi bütün f rman v   s r ncamlarda milli m s l l r   h dsiz 
h ssaslıqla yana ılır, milli münasib tl r z minind  ziyanlı hesab 
edil n ist nil n h r k tl r yolverilm z hesab olunur, eyni 
zamanda, mehriban birg ya ayı , dostluq v  qarda lıq
qanunlarımızın ana x ttini, qay sini t kil edir”. (II bölüm, 
Ça da  Az rbaycan m tbuatında multikulturalizm) Bu bölümd

---

7
mü llif h m d  Az rbaycan m tbuatının milli azlıqlara
münasib tini konkret faktlarla oxuculara çatdırır.
Mü llif, eyni zamanda, m s l l r   f rqli baxı  buca ından
yana araq, bu gün d k biz  çox az m lum olan Az rbaycanda 
ya ayan xalqların n rl ri, internet resursları v  dig r K V
vasit l ri haqqında geni   v
hat li m lumatlar verir. Biz 
l zgil rin, talı ların, kürdl rin, rusların, y hudil rin, avarların,
gürcül rin v  dig r ba qa xalq v  toplumların neç -neç  m tbu
n rl ri bar d  informasiya  ld  edirik. Açıq etiraf edim ki, h m
keçmi i, h m d  bu günü özünd  ehtiva ed n bu s pkili
ara dırma il  ilk d f dir qar ıla ıram: “Ümumil dirm  aparsaq, 
h qiq tl rin oldu u kimi milli toplumlara çatdırılması sasdır
ki, bu missiyanı da onların m tbuat orqanları yerin  yetirir. 
Fikrin hansı s viyy d  formala ması m tbuatın öz funksiyasını
hansı s viyy d  yerin  yetirm sind n asılıdır. Obyektivlik, 
q r zsizlik v  dövl tçilik prinsipl rinin qorundu u halda 
hansısa yanlı , m nfi fikir yaradan m lumatdan danı maq 
mümkünsüzdür.
Günümüzün
sas ça ırı larından birinin 
informasiya t hlük sizliyinin t min edilm si oldu unu da 
n z r  alsaq, yazılı v  elektron K V-l  sosial media arasında
r qab tin artdı ı ça da  dövrümüzd  jurnalistikanın inki af
probleml ri il  yana ı, h r dövl tin milli t hlük sizliyi il  eyni 
s viyy d   d y rl ndiril n, ictimai r yin formala dırılmasında
ba lıca aparıcı rola malik informasiya t hlük sizliyinin
qorunması bütünlükd  c miyy tin, insanların v t nda lıq borcu 
olmalıdır”.  (III bölüm, Multikultural media: Az rbaycanda 
ya ayan xalqların m tbuatı)
Mü llif bu sah d  mövcud olan beyn lxalq s n dl ri
xatırladır, yaxın-uzaq dövl tl rin K V-ind  milli azlıq
m s l sinin nec  
i ıqlandırıldı nı diqq timiz  çatdırır. 
N.Niftiyev beyn lxalq münasib tl rd  daha çox diqq t
m rk zind  olan milli azlıqlar problemi il  ba lı müxt lif
qurumlar v   t kilatlar t r find n q bul edil n ç rçiv

---

8
konvensiyaları, sazi l rd n nümun l r t qdim edir. Bu sırada 
BMT, Avropa  urası, AT T v  dig r beyn lxalq t kilatların
s n dl rini göst r  bil rik: “Az rbaycan beyn lxalq qurumların
multikulturalizm, tolerantlıq sah sind   q bul etdiyi hüquqi 
s n dl r  bu v  ya dig r formada öz münasib tini bildirir, 
h min s n dl ri dövl tin milli maraqlarına uy un g ldikd
imzalayır, t sdiq edir”. Mü llif dünyanın bir çox dövl tl rinin 
K V orqanları haqqında  hat li m lumat verm kl , orada 
ya ayan milli azlıqlara h min ölk l rin mediasında olan 
münasib ti diqq t  çatdırmaqla yana ı, onların K V orqanları
haqqında da geni   m lumat verir v  sanki bununla oxucusunu 
tarixi v  co rafi ekskurs etdirir. H tta, dünyanın müxt lif
ölk l rind  ya ayan az rbaycanlıların h min dövl tl rd  milli 
azlıq hesab olundu unu n z r  alaraq yaratdıqları internet 
resursları v  qeydiyyatdan keçir r k f aliyy t göst rdikl ri çap 
media vasit l ri il  ba lı informasiya verm yi z ruri hesab edir: 
“Bu K V orqanlarının h r biri ayrı-ayrılıqda Az rbaycan
m d niyy ti v  tarixini f aliyy t göst rdikl ri ölk l rd   t bli
etm kl  milli v  etnik qrupların bu ölk nin m d ni h yatındakı
i tirakını, yerli  hali il  qar ılıqlı münasib tl rin inteqrasiyasını
d st kl yir”.
(IV bölüm, Beyn lxaq s n dl r v  dünya 
t crüb sind n b zi seçm l r)
M n Suriya  d biyyatında roman janrının yaranması v
inki afının yüz illik bir dövrünü ara dırdı ım üçün mü llifin
z hm tini daha yax ı ba a dü ür v   d y rl ndirm yi özüm
m n vi borc bilir m. Onun informasiya i i il   m
ul olması
fikirl rini lokanik dill  ifad  etm y  geni  imkan vermi dir. V
n tic d  100 illik qarı ıq bir dövrü  hat  ed n bel  yı cam, 
dol un s r meydana çıxmı dır. Ona gör  dol un ki, mü llif
monoqrafiyasında Az rbaycan  razisind  aborigen azlıqlarla 
yana ı, müxt lif zaman k sikl rind  bu diyara köç etmi
almanların, pol alıların, XIX  srd  köçürülmü  hayların
(erm nil rin) m tbuat orqanları haqqında tam t f rrüatı il  ayrı-

---