Microsoft Word Kitab n?sr variant? 22okt 2008. doc
Yüklə 5,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azadlıq anlayışı
- Tərif.
51 nöqtələrdən biri olacaqdır. Bu sərhədlər məhz spesifik şeyin ola biləcəyi vəziyyətlərini olmayacaq vəziyyətlərdən dəqiq ayırır. Hər şeyin -. Insanın, cismin, qurğunun taleyi – məhz belə konkret enli xətt formasında yaranışdan var və hələ gələcək gəlmədən gələcəyə uzanmış xətdir. Lakin zaman yaxınlaşdıqca bu xətt nazilməyə başlayır və İndi baş verdikdə artıq bu, xəttin eni içərisində bir nöqtə olur. Beləliklə keçmiş artıq enli xəttdən qalmış nazik, lakin yaxından baxdıqda ziq-zaqa oxşar, uzaqdan baxdıqda isə nazik xəttə oxşayır. Bu hadisə cəhrədə yunun əyrilməsinə çox oxşayır- yun topası qeyri - müəyyən hədsiz varianları olan (lakin sayıla bilən) gələcəkdir. lakin zamanla bu yun nazilir və nazik xəttə - ipə çevrilir – konkret tale xətti yaradır. Zaman nə qədər uzaq gələcəkdədirsə, xətt o qədər qalındır. Nəzəri olaraq dəyişiliklər, şeyin öz iştirakı ilə qanunauyğun şəkildə müəyyən istiqamətə ( hər dövrdə istiqamətlər dəyişilir) gedirsə, demək, həmin şeyin şüurlu fəaliyətilə lazımı gələcək - tale qurmaq olar. Taleni həm elmi analiz yolu ilə, həm intuisiya yolu ilə demək mümkündür. Tale anlayışından və taleni demək imkanlarından bir çox adamlar biznes qurmuşlar. Onların əksəriyyəti məhz yalan tale söyləməklə, onu düzəltmək üçün aldadıb pul alırlar. Lakin taleni dəyişmək mümkün deyil. Mənim şəxsi təcrübələrimdə taleni və yaxud baş verməli olan hadisəni dəyişmək mümkün olmamışdır. Hadisələrin və insanın
Tale - potensiallar, keçmiş tarix, mühit , tamlıq-müvazinət qanunu ilə və təsirlər əsasında müəyyənləşir. Rasional Cəmiyyət Uğrunda İctimai Birlikdə mənim tərəfimdən tale qurmaq proqramı yaradılmışdır. Burada hər insana diaqnostika və analiz vasitəsilə spesifik arzu olunan məqsəd üçün tale yolu konstruksiya edilir.
Dünya hadisələrinin tam bir - birilə əlaqədə və asılılıqda olması, hər şeyin müəyyən səbəblə baş verməsi, əvvəldən müəyyən edilmə, bəşəriyyətiin və fəlsəfənin əbədi məsələsini - azadlıqın olub- olmaması sualını yaradır. İnsan və hər bir digər şey - canlı və ya cansız varlıqlar - hamısı eyni qanuna çoxluğun təklər üçün müəyyən etdiyi forma və həyat qanununa tabedir və çoxluq içində yaşamağa məhkumdur. Təklər çoxluğun –yəni dünyanın bir hissəsidir, habelə ierarxik pillələrdən ibarət olan müxtəlif çoxluqların (üst və alt sistemlərin) hissəsidir. Başqa sözlə, insan çox məchullu tənliklər sistemini ödəyən - hansı ki hər birinin və hamısının təsir qüvvələrinin ümumi nəticəsi sıfıra bərabərdir - məchullarından biridir. Məhz bu məchul, konkret potensial, parametrlər və davranışdır. Eynilə, hər şey belədir. Bu məchullardan hər birinin qiyməti digərlərindən asılı olaraq müəyyən edilir. Digər tərəfdən, məchulların fasiləsiz dəyişilən qiymətlərində hər biri digərindən asılı dəyişir, lakin balans, yəni cəmlərin sıfıra bərabər olması qalır. Üst sistemlərin dəyişməsi zəruri olaraq alt sistemləri üst sistemin dəyişməsinə uyğun dəyişdirir. Bu fikirlər təbii müşahidələrdir, reallıqdır. İnsanın özünü azad və ya qeyri- azad (maneələr qarşısında durduğu) hissləri var. Buddist və ya Sufi dərvişi bütün dünyəvi çalışmaq, işləmək, yaxşı yaşamaq məqsədləindən özünü uzaqlaşdıraraq həyatın imkan verdiyi ən az nemətlərlə kifayətlənir, meditasiya ilə, dualar, ibadət ilə gününü keçirir, özünü azad hiss edir. Onun üçün fərqi
52
yoxdur, hansı siyasi rejimdə yaşayır və cəmiyyət necə idarə olunur. Həyat nemətləri uğrunda çalışan, zəhmət çəkən insan müxtəlif maneələrə rast gəlir, özünü azad hiss etmir. Bilik sahibi olmayan və yaşama vasitələrinə malik olan və daha çox zəngin həyat məqsədləri qoymayan insan özünü azad hiss edir. Eyni şəraitdə yaşayan, lakin daha artıq yaxşı həyat məqsədləri qoyan, maneələrə rast gəlir və özünü azad hiss etmir. Böyük bilik sahibi olan insan öz qabiliyyətini tətbiq etməyə imkanlar görmədikdə ictimai sistemi analiz etməyə başlayır və onun diktatura olduğunu, effektsiz idarə və qanunlar olduğunu aşkar edir, özünü azad hiss etmir. Deməli, 1. Azadlıq yalnız insan hissidir. Azadlıq hissi subyektivdir. Imkanlardan artıq məqsədlər qoyulduqda azadlığın olmaması hissi yaranır. 3. Mühit haqda biliklərə malik olmaq azadlığın olmaması hissini yaradır. Məhz bu səbəbə görə dövlətlər insanların biliklərinin az olmasına, məlumatsız qalmasına çalışırlar. Çünki bilik, insanın özünün azad olmamasını, yəni davranışının hədləri olduğunu dərk etməyə kömək edir və ictimai sistemin səmərələşdirilməsi üçün ideyalar yaranmasına, siyasətdə iştirak etməyə səbəb olur. Azadlıq hissi və mühitin məcburiyyəti eyni hadisənin müxtəlif adıdır. Mühitin
olmayan buna görə də onu daim sıxan / məhdudlaşdıran hissi yaradan mühitdən çıxıb xilas olmasıdır. Başqa sözlə Azadlıq, insanın daxili aləmi, dünyagörüşü, yaşama üsulu ilə uyğun olan, onun arzu və istəkləri ilə tam uyğun sərhədlərə malik olan mühitin dərk edilməsi (qəbul edilməsi) - azadlıq hissidir. Rüşvət alan adam rüşvət alına bilməyən yerə düşsə, bu onun üçün sıxıcı yerdir, o, azadlığını bu mühitdən çıxmaqda görür. Yaşadığı dövlət insanın rahat, normal həyatına mane olursa, bu da sıxıcıdır, insan özünü azad hiss etmir, burdan xilas olmaq insanın azadlığıdır; oğru bandası üzvü üçün onun olduğu banda azadlıqdır, onu düzgün bir cəmiyyətə qoysaq , bu onun üçün azadlığın məhdudlaşması /qeyri - azad yer olacaq. Buradan çıxmaq onun üçün azadlıq olacaq. Dünya qanununa görə hər bir tək , məsələn, insan özünün potensialına görə müəyyən yer tutur və həmin yerin imkanları çərçivəsində başqa elementlər –ətraf sosial, ictimai, siyasi, təbii mühitlərlə qarşılıqlı əlaqə şərtində həmin yerində qala, yaşaya bilər. Bu onun fəaliyyətsizliyini imkansız edir, əgər o dayansa, sistemdən çıxardılacaqdır, onun yerini digər potensiallı adam gəlib tutacaqdır. Eyni zamanda, onun hərəkətləri sistemin verdiyi imkanlar, istiqamət, seçim daxilindədir. Konkret seçim isə konkret imkanlarla – rəqiblər, güclər və zəyifliklər, reallıq insanın öz potensialının necəliyi ilə müəyyənləşir. Demək, insan hər istədiyini, mühit imkan verməsə edə bilməz. Konkret zaman ərzində onun hərəkətləri - seçimi sonludur - alternativlər var, sayıla bilər, konkret momentdə isə seçimi birdir. Buradan belə nəticə çıxır ki, insanın potensialı – gücü, imkanları, biliyi və s. ətraf mühitin imkanlarına bərabər və artıq olduqda insan həmin işi azad olaraq edə bilər. Demək, insanın piramidada, yəni ictimai sistemdə tutduğu yer onun potensialına bərabər olur. (İnsanın potensialı dedikdə həm material, həm mənəvi – şüur gücünü birlikdə nəzərdə tutmaq lazımdır). Bu yer insanın azadlıq yeridir. Filosofların sözü ilə desək, “azadlıq insanın dərk edilmiş zəruri hərəkətidir-imkandır”, və yaxud azadlıq insan üçün özünü və ətrafı dərk edərək həmin çərçivədə könüllü hərəkətindən doğan razılıq hissidir. Yüklə 5,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|