83
верир. Бцтцн эюстярилян хяритяляр мцасир эеоинформасийа
технолоэийасы тятбиг олунмагла компüтерлярдя щазырланыр.
3.4. Bioindikasiya və vəziyyətin
qiymətləndirilməsində sistemli analiz
Щазырда тябии мцщитин вязиййяти, орада эедян тябии вя
техноэен просеслярин тясири вя инкишафы щаггында мялуматлар
биоиндигаторлар васитясиля мцяййян едилир.
Биоиндикасийа ян чох ичмяли сулар щаггында, онларын
тямизлянмя дяряъяси, ясас чиркляндириъиляр вя онларын арадан
галдырылмасы йоллары щаггында мялуматлар топламаьа имкан
верир.
Биоиндигаторларын сечилмяси щаггында ян йахшы тяклифи
эюркямли екологлардан бири, Америка алими Й.Одум вермишдир.
1. Стенотип нювляр (ъидди мцяййян олунмуш шяраитя уйьунлашан
вя йашайан нювляр) чох аз раст эялинян олуб ян йахшы
эюстяриъидир (индиkатор). Онларын дюзцмлц олмалары щяр йердя
йайылмаlarıна шяраит йарадыр.
2. Бюйцк нювляр, кичик нювляря нисбятян ян йахшы индиkатор
ролуну ойнайырлар. Беля ки, кичик нювляр нцмуня эютцрцляркян
орада раст inqridiennt эялинмяйя биляр.
3. Нювляр сечиляркян, онларын организмляринин толерантлыьы
(башга нювлярля бирэя йашама габилиййяти) вя организмлярин
ятраф мцщитя реаксийасы нязяря алынмалыдыр.
4. Мцхтялиф нювлярин кямиййят нисбяти (популйасийа вя йа груп
щалында) даща еффектив эюстяриъи ола биляр. («бцтювлцлцк щяр
щансы щиссядян даща йахшыдыр» мяфщумунда олдуьу кими)
Бязи щалларда щяссас вя топланмыш щалдакы индиkаторлар
фяргляндирилир. Топлум щалындакы биоиндиkаторларын бцтюв
организмляриндя вя йа айры-айры органларында чиркляндириъи
маддяляр чох мигдарда топлана билир.
Биоиндиkаторларла ятраф мцщитин вязиййятинин гиймятлян-
дирилмяси инъя тядгигат иши олуб, чох мясряфлидир вя мцасир
аналитик ъищазларла тямин олунмуш лабораторийаларда апарылыр.