Microsoft Word kitabA5 Amin son doc

 
237
Odur ki, nümunə seçilməsi haqqında hesabatda nümunənin 
emalı  və saxlanması haqqında informasiya verilməlidir. 
Məsələn, konteyner nümunə ilə tam doldurulmalıdır. Hava 
“probkasız” olmasını qeyd etmək lazımdır. Analiz üsulu üçün 
konteynerdə boş yerin olması vacibdir. Əgər nümunə dolduru-
lacaqsa onda konteynerdə genişləmə üçün boş yer olmalıdır.  
 Nümunə yetəri həcmdə seçilməlidir ki, hər tip 
tədqiqatlar üçün bəzi kiçik nümunələr seçilməlidir. 
 •   analizin təkrarı üçün əgər səhvə yol verilibsə ya da 
keyfiyyətə  nəzarət tələbini, yerinə yetirilməsinin yoxlaması 
üçün dublikat nümunə analizi; 
•  tərkibli nümunələrin hazırlanması (məsələn lilin ya çirkab 
suların gündəlik adekvat hissələrdən (münasib üsulla konserv-
ləşdirilmiş)) analiz üçün nümunə bir ay əvvəl tərtib edilir. 
Keçiləndən bir neçə saat nümunədə baş verən dəyişkənlik 
kritik ola bilər, konservləşmə  mərhələsi dərhal seçilmənin 
ardınca aparılmalıdır. Heç bir universal tövsiyyə konservləşmə 
texikasına dair, ya da saxlanılmasına vermək olmur. Bir qrup 
analiz üsulu ola bilsin digərinə zidd olsun. Bu problemi həll 
etmək üçün nümunə yetəri qədər iri həcmli olmalıdır ki, hər bir 
növ konkret növ tədqiqatlara lazım olan konservləşmə  və 
saxlama üsullarından istifadə etmək mümkün olsun.  
 2-5 
P
0
P
C temperaturda soyutma əsasən konservləşmə 
üsulu kimi tövsiyyə edilir. Dondurulmada kimyəvi maddələrin 
əlavə edilməsi üzvü təyin üçün tövsiyyə edilir. Hissələrin 
ölçülərini təyin etmək ya da bioloji tədqiqatlar üçün nümunəni 
2-5 
P
0
P
C soyudurlar. Dondurulmadan və soyudulmadan 
konservləşmə üsulların hamısını  nəql etmədən  əvvəl sahədə 
aparmaq lazımdır. Əgər son konservləşməni sahədə aparılması 
mümkün deyilsə, yığılmış nümunəni tam saxlamaq üçün istilik 
izolyasiyalı konteynerlərdə buzla dolu nəql edilir. Üçüncü 
komponentlərin itirilməməsi üçün konteynerlər nümunə ilə 
ağzına qədər doldurulmalıdır. Konteyneri qapaqla örtülməzdən 
əvvəl nümunə artıqlaması ilə doldurulmalıdır. Temperatur ən 

---

 
238
mühüm təsir edən amil hesab edilir. Seçilmə anından başla-
yaraq, emal aparılana qədər və son analiz edilərək soyudulmanı 
asanlıqla soyuducu və buz vasitəsilə etmək olur. Dondurul-
maya ehtiyacı olan nümunəni sadəcə quru buzlu soyuducuya 
yerləşdirmək olar. Çərçivədən kənara çıxılması haqda nümunə 
seçilərkən hesabatda əksini tapmalıdır.  
 Nümunə seçilməsi və analiz edilməsi arasında olan vaxt 
çox qısa olmalıdır. Konservləşmə  və saxlama nümunə 
hazırlanmasının bir-biri ilə bağlı sahəsidir.  
 Uçan 
maddələrin itkisinə yol verməmək və bioloji 
səbəblərdən dəyişkənliyi minimuma endirmək üçün 
nümunələri 2-5 
P
0
P
C temperaturda nəql edirik və saxlanan 
şüşədən olan konteynerlərdən istifadə olunur və qazın  əmələ 
gəlməsinə və ayrılmasına qarşı təhlükəsizlik tədbirləri görülür. 
əgər güman edilirsə üzvi maddələrin izləri buxarlanacaq, onda 
konteynerləri vaxtaşırı açmaq lazımdır ki, təziq azalsın.  
 Partlayış riskindən qaçmaq üçün qaz əmələ  gətirən 
fermentləşən nümunələri (tamamilə üzvi mənşəli lil) imkan 
dərəcəsində,  şüşə konteynerlərdə saxlamaq lazım deyil, əgər 
onlara xüsusi bioloji inertlik vermək emalı aparılmayıbsa, 
saxlanma qaranlıqda olmalıdır ki, dəniz yosunları artmasın və 
digər bioloji aktivlik başlamasın.  
 Kimyəvi analiz üçün nümunələrin saxlanılma 
müddətianaliz tipindən asılıdır. Məsələn,  əgər metal tərkibini 
(xromdan başqa) təyin etmək analizi bir ay ərzində analiz 
edilməyib, onu dondurub ya da qurudub 6 aya qədər saxlamaq 
olar. Ekotoksikoloji tədqiqatlarda nümunələr 2 həftə  ərzində 
seçilən gündən analiz edilməlidir. Bakterioloji tədqiqatlarda 6 
saat  ərzində analiz edilməlidir; mikrobioloji aktivlik dərhal 
ölçülməlidir.  Əgər üzvi maddələrin izlərini təyin etmək 
lazımdırsa, nümunə  gətirilən kimi analiz aparılmalıdır.  Əgər 
qazın çox uçması gözlənilirsə analizi nümunə seçilərkən 
tezliklə aparmaq lazımdır.  

---

 
239
 Nümunələri aerob ya da anaerob şəraitdə saxlamaq olar, 
lakin yekun fikir oksigenin olmaması haqqında oksidləşmə-
bərpa bilikləri əsasında potensialın aerob vəziyyətdə həll edilir.  
 Xüsusi 
qalıqlar və çöküntülərin emalı və konservləşmə 
haqqında tövsiyələr  İSO 5667-15 uyğun olaraq əlavə 8-də 
göstərilir.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
240
VIII FƏSİL. TORPAĞIN KEYFIYYƏTINƏ NƏZARƏT ÜZRƏ BENƏLXALQ  
STANDARTLARIN SIYAHISI 
 
Beynəlxalq İSO 
standartının 
sıra sayı 
 
Standartın adı 
KL 10381-1 
Torpağın keyfiyyəti. Nümunələrin seçilməsi. 
Hissə 1: Seçim proqramramlarının tərtib 
olunması üzrə göstərişlər. 
Soil quality – Sampling – 
Part 1: Guidance on the design of 
sampling programmes 
KL 10381-2 
Torpağın keyfiyyəti. Nümunələrin seçilməsi. 
Hissə 2: Seçim texnikası üzrə göstərişlər. 
Soil quality – Sampling – 
Part 2:Guidance of sampling techniques 
KL 10381-3 
Torpağın keyfiyyəti. Nümunələrin seçilməsi. 
Hissə 3: Təhlükəsizlik üzrə göstərişlər. 
Soil quality – Sampling – 
Part 3:Guidance of safety 
KL 10381-4 
Torpağın keyfiyyəti. Nümunələrin seçilməsi. 
Hissə 4: Təbii və becərilən torpaqların tədqiqi 
üzrə göstərişlər. 
Soil quality – Sampling – Part 4: Guidan-
ce on the procedure for investigation of 
natural, near natural and cultivated sites 
KL 10381-5 
Torpağın keyfiyyəti. Nümunələrin seçilməsi. 
Hissə 5: Çirklənmiş şəhər və sənaye sahələri 
torpaqlarının tədqiqi üzrə göstərişlər. 
Soil quality – Sampling – Part 5: 
Guidance on the investigation on soil 
contamination of urban and industrial 
sites 
10381-6:1993 
Torpağın keyfiyyəti. Nümunələrin seçilməsi. 
Hissə 6: Laboratoriya şəraitində aerob 
mikrobioloji proseslərin qiymətləndirilməsi 
üçün torpağın seçilməsi, onunla davranma və 
saxlanması üzrə göstərişlər. 
Soil quality – Sampling – 
Part 6: Guidance on the collection, 
handling and storage of soil for the 
assessment of aerobic microbial processes 
in the laboratory  

---