Microsoft Word Kitabxanashunasliq biblioqrafiya 2009 2

Zənnimizcə, bu kompleks inkişafa daxil olan amillər içərisində aşağıdakı 

mühüm problemlərə də geniş diqqət yetirilmişdir: 

1)

 

universitetin madi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, on mərtəbə-

li yeni tədris korpusunun istifadəyə verilməsi, tələbə qəbulunun ilbəil artırılma-

sı, kadr potensialının möhkəmləndirilməsi; 

2)

 

universitetin tədris prosesinin daha da təkmilləşdirilməsi, tədrisin key-

fiyyətini yaxşılaşdırmaq üçun islahatlar aparılması, tədrisin texniki vasitələrlə 

təmin edilməsi, tədris prosesində kompüter texnologiyasından istifadə edilmə-

si, yeni fakültələr, ixtisaslar, kafedralar açılması, tədris intizamının möhkəm-

ləndirilməsi, dünyanın qabaqcıl ölkələrinin iş  təcrübəsindən istifadə edilməsi, 

yeni dərsliklərin və dərs vəsaitlərinin yazılıb çap etdirilməsi; 

3)

 

universitetdə bu yeni elmi-tədqiqat laboratoriyalarının yaradılması, el-

mi laboratoriyaların yeni cihazlarla, avadanlıqlarla təchiz edilməsi, kafedrada 

aparılan elmi-tədqiqatların istiqamətlərinin müasir şəraitlə, respublikanın qarşı-

sında duran çağdaş vəzifələrlə əlaqələndirilməsi, doktorluq və namizədlik dis-

sertasiyalarının keyfiyyətcə yaxşılaşdırılmasına diqqətin artırılması, elmin 

müxtəlif sahələrinə dair monoqrafiyaların, dərs vəsaitlərinin və  dərsliklərin, 

metodik göstərişlərin çap etdirilməsi kimi mühüm məsələlər geniş yer tutmuş-

dur. Universitetin elmi xəbərlərinin nəşrinin daha da təkmilləşməsi, universitet 

nəşriyyatının fəaliyyətinin genişləndirilməsi.  

1998-ci ildə universitetin rektoru professor Misir Mərdanov Azərbaycan 

Respublikasının təhsil naziri təyin edildikdən sonra rektorluq vəzifəsi bir ilə 

yaxın boş qaldı. Bu müddətdə möhtərəm prezident Heydər Əliyev universitetə 

kimin rektor göndərilməsini ciddi şəkildə araşdırırdı. Seçim xeyli uzandı. Nə-

hayət, ulu öndər Heydər Əliyevin seçimi Abel Məmmədəli oğlu Məhərrəmov 

oldu və o, 1998-ci ildə Bakı Dövlət Unisersitetinə rektor təyin edildi. Öz uzaq-

görənliyi ilə həmişə fərqlənən ulu öndər bu seçimində də yanılmamışdı. 

Ali məktəb sistemini dərindən bilən Abel Məhərrəmov kiçik bir zaman 

kəsiyində müstəqilliyin qarşıda qoyduğu vəzifələrə, dövlətin ardıcıl həyata ke-

çirdiyi təhsil islahatının tələblərinə uyğun olaraq universitet təhsilində  və el-

mində mühüm nailiyyətlər əldə etməyə, böyük quruculuq işləri aparmağa mü-

vəffəq oldu. Onun quruculuq sahəsində əldə etdiyi nailiyyətləri sovet dövründə 

bir neçə onillikdə aparılan işlərə bərabər tutmaq olar. Hər şeydən əvvəl rektor 

universitetin maddi-texniki bazasını möhkəmləndirmək üçün ciddi tədbirlər 

görməyə başladı. Rektorun səyi nəticəsində maddi-texniki bazanın möhkəm-

ləndirilməsinə ayrılan vəsait orta hesabla ilbəil 2-3 dəfədən çox artırıldı. Uni-

versitetin əsas binası 60-cı illərdən bəri - son 40 ildə təmir edilməmişdi. Bina-

nın həm xarici görünüşü, həm daxili, həm də dam örtüyü bərbad vəziyyətə düş-

müşdü. Rektorun ciddi səyi nəticəsində universitetin əsas binasına yeni həyat 

verildi. Onun çöl divarları təmizləndi, daxilində bütün dərs otaqları, auditoriya-

lar, laboratoriyalar, böyük və kiçik akt zalları, inzibati binalar əsaslı surətdə, 

---

müasir dünya standartlarına müvafiq təmir olunmuş, qiymətli avadanlıqlarla 

təchiz edilmişdir. Son 80 ildə universitetin auditoriyaları  və laboratoriyaları 

belə yüksək səviyyəli mebellə təmin edilməmişdir.  

Abel Məhərrəmovun  ən böyük xidməti universitet şəhərciyinin yaradıl-

ması oldu. İnsanların gözü qarşısında xarici ölkələrdə olan universitet şəhərcik-

lərini xatırladan şəhərciyin yaradılması və tədricən bu şəhərciyin gözəl istirahət 

və mədəniyyət parkına çevrilməsi universitetin çoxminli kollektivi üçün böyük 

hədiyyə idi. Bu şəhərciyin bəzəyi olan idman kompleksi, 1000 nəfərə  qədər 

tutumu olan örtülü stadion, müasir texnologiyanın son nailiyyətlərinə müvafiq 

tikilmiş üzgüçülük hovuzu tələbə  və müəllimlərin  ən çox sevdiyi bir idman 

qurğusuna çevrilmişdir.  

Respublikamızın dövlət büdcəsində ciddi gərginlik olduğu bir zamanda 

böyük çətinliklə də olsa, Abel Məhərrəmov rektorluğa başladığı ilk günlərdən 

universitetin yarımçıq qalmış (ancaq tədris korpusunun bünövrəsi qoyulmuşdu) 

yeni tədris korpusunun tikintisini davam etdirməyə müvəffəq oldu. İndi 10 

mərtəbədən 250 otaqdan, 13500 kv metr sahədən ibarət olan bu korpusun tikin-

tisi başa çatdırılmışdır. Tələbələrə və professor-müəllim heyətinə xidmət etmək 

üçün yeni binada 300 m

2 

sahədə poliklinika və 350 m

2

 sahədə yeməkxana yer-

ləşir ki, bu da müasir dünya standartlarına cavab verir.

 

Bu bina universitetin 90 

illiyinə dövlətimizin böyük hədiyyəsidir. 

Gözoxşayan və yaraşıqlı bu tədris korpusunda tarix, mexanika-riyaziyyat 

və  tətbiqi riyaziyyat fakültələri yerləşir. Müasir standartlara uyğun tikilən və 

istifadəyə verilən bu korpusda müəllim və  tələbələr üçün hər cür şərait 

yaradılmışdır. Yeni tədris korpusunun təntənəli açılış  mərasimində  çıxış edən 

möhtərəm Prezident İlham Əliyev demişdir: “Mən bu gün çox şadam ki, Bakı 

Dövlət Universiteti təzə korpusunun açılışı ilə  tələbələrə  və müəllimlərə yeni 

şərait yaradır…”  

Cənab Prezidentimiz bu gözəl gün münasibəti ilə universitetin bütün 

kollektivini ürəkdən təbrik etdi. Bu, universitet kollektivi üçün böyük fəxrdir 

və fəaliyyətimizə verilən dəyərli qiymətdir. 

Bakı Dövlət Universitetinin tarixinə intibah dövrü kimi daxil olan son on 

ildə bütün sahələrdə onilliklərə bərabər böyük inkişaf baş vermişdir. Bu inkişa-

fı daha dəqiq və hərtərəfli göstərmək üçün rəqəmlərə müraciət edək: Fakültələ-

rin miqdarı 1999-cu ildə 15, 2008-ci ildə  16;  kafedraların miqdarı 1999-cu il-

də  113, 2008-ci ildə 125; ixtisasların miqdarı 1999-cu ildə 50, 2008-ci ildə 55; 

tədris laboratoryalarının miqdarı 1999-cu ildə  70, 2008-ci ildə  73; tələbələrin 

sayı 1999-cu ildə 14.000-ə yaxın, 2008-ci ildə 17081 nəfər; professor-müəllim 

heyəti 1999-cu ildə  1287, 2008-ci ildə 1317 nəfər olmuşdur. 

Hazırda Bakı Dövlət Universitetində 16 fakültə, 121 kafedra, 2 elmi-təd-

qiqat institutu, 4 elmi-tədqiqat mərkəzi, 1 elmi-tədqiqat hissəsi, 20 elmi-tədqi-

qat laboratoriyası fəaliyyət göstərir. Bu struktur bölmələrdə 2897 nəfər əmək-

---

daş çalışır. Professor-müəllimlərdən 300 nəfəri elmlər doktoru, 900 nəfərə qə-

dəri elmlər namizədidir. Müəllimlərin 217 nəfəri professor, 530 nəfəri dosent, 

318 nəfəri baş müəllim, 214 nəfəri müəllim, 16 nəfəri isə assistent vəzifəsini 

tutur. Professor-müəllim heyətinin tərkibində AMEA-nın 10 nəfər həqiqi üzvü

 

(akademik), 14 nəfər müxbir üzvü, 18 nəfər Azərbaycan Respublikasının 

Əməkdar elm xadimi, 20 nəfər digər fəxri adlara layiq görülmüş şəxs, 40 nəfər 

orden və medallarla təltif edilmiş əməkdaş vardır. Universitet əməkdaşlarından 

13 nəfəri Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatıdır. 

Fikrimizcə, bu rəqəmlər ötən müddət ərzində Bakı Dövlət Universitetinin 

elmi-pedaqoji potensialının inkişaf dinamikasını aydın  şəkildə göstərir və 

kollektivimiz bu böyük nailiyyətlərlə fəxr edə bilər. 

Universitetin son on illik fəaliyyətində diqqətəlayiq işlərdən biri də müa-

sir dövrün tələblərinə cavab verən nəşriyyat işinin təşkili olmuşdur. Bakı Uni-

versiteti Nəşriyyatına ikinci tədris korpusunda 1500 kv.metrlik sahəsi olan bina 

ayrılmış, nəşriyyat üçün 1 milyon 500 min ABŞ dolları qiymətində yeni mət-

bəə avadanlığı, çap maşınları, elektron cihazlar və digər müasir çap texnikası 

alınmışdır. Universitetin büdcəsindən dərsliklər, dərs vəsaitləri, metodik göstə-

rişlər, fənn proqramları çap etmək üçün müntəzəm olaraq vəsait ayrılmışdır. 

Son on ildə universitet nəşriyyatında 1000 ada yaxın dərslik, dərs vəsaiti, meto-

dik göstəriş, monoqrafiya, fənn proqramları və s. çap çox böyük nailiyyətdir. 

Nəşriyyatda çap edilən dərsliklərin, demək olar ki, əksəriyyəti universitet alim-

ləri tərəfindən müstəqillik illərində yazılan orijinal dərsliklərdir. 

Beləliklə, müstəqillik illərində böyük inkişaf yolu keçmiş Bakı Dövlət 

Universiteti təkcə respublikamızda deyil, respublikamızdan çox-çox uzaqlarda, 

dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində böyük şöhrət qazanmış, dünya universitet-

ləri içərisində özünəlayiq yer tutmuşdur. 

Son on ildə Bakı Dövlət Universitetinin rektoru, akademik A.M.Məhərrə-

movun xidmətləri dövlətimiz, respublikanın elm və  təhsil ictimaiyyəti, xarici 

dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Abel 

Məhərrəmovun xidmətləri universiteti ucaltdığı kimi universitetin nailiyyətləri 

də Abel Məhərrəmovu ucaltmışdır. Abel Məhərrəmov 11 fevral 2000-ci ildə 

kimya elmi sahəsində əldə etdiyi böyük nailiyyətlərə görə prezident H.Əliyevin 

fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar elm xadimi” fəxri adına, 10 

iyun 2000-ci ildə Tehranda keçirilən  İqtisadi  Əməkdaşlıq Təşkilatının qızıl 

medalına layiq görülmüşdür.  

A.M.Məhərrəmov 2002-2004-cü illərdə Qara Dəniz Hövzəsi Ölkələri 

Universitetləri Assosiasiyasının prezidenti olmuş, 2004-cü ildən isə vitse-prezi-

dentdir. O, elm və  təhsil sahəsində göstərdiyi təşəbbüskarlığa, milli təhsilin 

inkişafı və beynəlxalq təhsil məkanında inteqrasiya proseslərinə verdiyi töhfə-

lərə görə 2004-cü ildə Rumıniya Respublikasının ali dərəcəli “Komandoz” or-

deninə layiq görülmüşdür. 

---

2008-ci ildə akademik Abel Məhərrəmov Avropanın aparıcı elm və təhsil 

mərkəzlərindən biri sayılan Rumıniya Respublikasının Konstansa şəhərində 

yerləşən Ovidus Universitetinin Fəxri doktoru seçilmişdir. 

A.Məhərrəmov 2001-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü, 2007-ci ildə isə  

həqiqi üzvü (akademik) seçilmişdir. 2005-ci ildən isə o, Azərbaycan Respub-

likası Milli Məclisinin üzvü - millət vəkilidir. 

Akademik A.M.Məhərrəmov dəfələrlə bir sıra beynəlxalq elmi konfrans-

larda və simpoziumlarda, o cümlədən ABŞ, Türkiyə, Yaponiya, İtalya, Rusiya, 

İran, Bolqarıstan, Macarıstan və b. ölkələrdə maraqlı elmi məruzələrlə çıxışlar 

etmişdir. O, bir çox ixtiraların, elmi kəşflərin və beynəlxalq patentlərin müəlli-

fidir. Alim 33 müəlliflik şəhadətnaməsinin, 8 monoqrafiya, 37 dərslik və dərs 

vəsaitinin, o cümlədən Azərbaycan dillində ilk dəfə nəşr olunmuş “Kiçik kim-

ya ensiklopediyası”nın həmmüəlliflərindən biri, Azərbaycanda və xarici jur-

nallarda nəşr olunmuş 600-ə  qədər elmi əsərin müəllifidir. A.Məhərrəmovun 

rəhbərliyi ilə 21 kimya elmləri doktoru və namizədi hazırlanmışdır. 

Akademik Abel Məhərrəmov Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham 

Əliyevin 30 oktyabr 2009-cu il tarixli sərəncamı ilə  “Şöhrət” ordeni ilə təltif 

olunmuşdur. 

Müstəqillik illərində Bakı Dövlət Universitetinin maddi-texniki bazasının 

möhkəmləndirilməsi, tədris prosesinin yenidən qurulması, tədrisin keyfiyyəti-

nin daha da yüksəldilməsi ilə yanaşı olaraq o, respublikamızda elmin inkişafın-

da mühüm rol oynamış, elmi tədqiqatların həcminə və nəticələrinə görə öncül 

yerlərdən birini tutmaqla beynəlxalq aləmdə xüsusi nüfuz qazanmışdır. 

Bakı Dövlət Universiteti Azərbaycan təhsilinin inkişafı ilə yanaşı 

Azərbaycan elminin inkşafına da mühüm töhfələr vermişdir. Kollektivin son on 

ildə qazandığı elmi uğurlar və kəşflər deyilənləri bir daha təsdiq edir. Hazırda 

Bakı Dövlət Universitetinin bütün fakültə, kafedra və digər elmi-tədqiqat qu-

rumlarında təbiət və humanitar elmlərin aktual problemlərinə dair respublika-

mızın elm, təhsil, mədəniyyət və xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrini  əhatə 

edən, mühüm nəzəri və təcrübi əhəmiyyət kəsb edən elmi-tədqiqat işləri aparı-

lır. Bakı Dövlət Universitetində aparılan elmi-tədqiqat işləri öz aktuallığı ilə 

yanaşı olaraq geniş istiqamətləri ilə də fərqlənir. Məsələn, 2008-ci ildə 81 isti-

qaməti əhatə edən 230 mövzuda 1160 elmi iş yerinə yetirilmişdir.  

Bakı Dövlət Universitetində təbiət və humanitar elmlər üzrə aparılan elmi 

işlər böyük elmi-nəzəri və praktik əhəmiyyət kəsb etdiyindən onların bir çoxu 

AMEA-nın elmi hesabatına mühüm elmi nəticə kimi daxil olur. Məhz buna 

görədir ik,  son on ildə universitet əməkdaşları 85 ixtiraya patent ala bilmişdir. 

Universitetdə elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri rektor, akademik Abel Mə-

hərrəmovun ciddi səyi nəticəsində  təkmilləşmiş, 4 seriya üzrə “Bakı Dövlət 

Universitetinin Xəbərləri”nin nəşri işi qaydaya salınmışdır. Bununla yanaşı 

---

universitetin ayrı-ayrı fakültələrinin müxtəlif elm sahələrinə dair nəşr etdirdiyi 

10 elmi-nəzəri və metodik jurnal da xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.  

Respublikamızda elmi-pedaqoji kadrların hazırlanmasında Bakı Dövlət 

Universitetinin xüsusi yeri vardır. Böyük həyati  əhəmiyyət kəsb edən bu işə 

universitet hələ XX əsrin 20-ci illərindən başlamış, sonralar bu prosesi davam 

etdirmiş, müstəqillik illərində isə onu daha da intensivləşdirmişdir. Universitet-

də elmi-pedaqoji kadrların hazırlanması aspirantura, dissertantura və doktoran-

tura yolu ilə  həyata keçirilir. Hazırda Bakı Dövlət Universitetinin əyani və 

qiyabi  şöbələrində 60-dan artıq ixtisas üzrə 200-ə yaxın aspirant, 85 ixtisas 

üzrə 429 nəfər dissertant təhsil alır.  

Elmi-pedaqoji kadrların hazırlanması sahəsində hələ 1997-ci ildən fəaliy-

yətə başalayan magistratura şöbəsi də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda 

Bakı Dövlət Universitetinin magistaratura pilləsində 33 istiqamət, 156 ixtias-

laşma üzrə 1200-dən artıq magistrant təhsil alır ki, onların da 40 nəfəri xarici 

vətəndaşdır. 

Bütövlükdə Bakı Dövlət Universitetində 90 il ərzində 80 tələbə buraxılışı 

olmuş, xalq təsərrüfatının, elm, mədəniyyət və  təhsilin müxtəlif sahələri üzrə 

120 mindən artıq yüksək ixtisaslı kadr hazırlanmışdır. 

Bakı Dövlət Universitetinin 90 ildə keçdiyi inkişaf və  tərəqqi yolu, qa-

zandığı böyük uğurlar bir daha təsdiq edir ki, bu ali təhsil ocağı bundan sonra 

da Azərbaycan elminin, təhsilinin, mədəniyyətinin tərəqqi və inkişaf yolunu 

nurlu bir məşəl kimi işıqlandıracaqdır.  

 

ƏDƏBİYYAT 

 

Azərbaycan dilində 

1.

 

Əliyev H. Müstəqilliyimiz əbədidir: c. 1-28.- B.: Azərnəşr, 1995-2009. 

2.

 

Heydər Əliyev və Bakı Dövlət Universiteti:  - B., 1997. 

3.

 

Bakı Dövlət Universitetinin dünya şöhrətli məzunu. – B., 2001. 

4.

 

Əliyev İ. Bakı Dövlət Universitetinin yeni korpusunun açılışı münasi-

bətilə nitqi // Respublika qəzeti. – 2008.- 16 sentyabr. 

5.

 

Əliyev İ. İnkişaf məqsədimizdir: c 1-2.- B.: Azərnəşr, 2008-2009. 

6.

 

Azərbaycan tarixi 7 cilddə: c. 5-7.- B., 1998-2003. 

7.

 

Atakişiyev A.M. Bakı Dövlət Universiteti.- B., 2000. 

8.

 

Xələfov A.A. Heydər Əliyev və Azərbaycanda kitabxana işi.- B., 2003. 

9.

 

Məhərrəmov A.M. Bakı Dövlət Universiteti.- B., 2000. 

Rus dilində 

10.

 

Алимирзоев  Х.О.  Азербайджанский  Государственный  Универси-

тет за 50 лет.- Б., 1969. 

11.

 

Азербайджанская  Демократическая  Республика (1918-1920) За-

конадательные акты.- Б., 1998. 

---

12.

 

Багирзаде  Ф.М.,  Казиев  М.А.  Азербайджанский  Государствен-

ный Университет 60 лет.- Б., 1969. 

13.

 

Маковелский  А.О.  Азербайджанский  Государственный  Универ-

ситет имени В.И.Ленина.- Б., 1930. 

14.

 

Маковелский  А.О.  Десятилетие  Бакинского  Государственного 

Университета имени В.И.Ленина.- Б., 1929. 

15.

 

Народное образование в Азербайджане:- (1920-1927гг).- Б., 1928. 

 

A.А.ХАЛАФОВ 

 

ПРОЙДЕННЫЙ ПУТЪ РАЗВИТИЯ И ПРОЦВЕТАНИЯ  

ОТ ПРОФЕССОРА В.И.РАЗУМОВСКОГО ДО АКАДЕМИКА 

А.М.МАГЕРРАМОВА 

 

РЕЗЮМЕ 

 

 Статъя  посвящено 90 летнему юбилею Бакинского  Государствен-

ного Университета, которая является первой молелъню науки и образо-

вания. Пройденный путъ развития и процветания от профессора В.И.Ра-

зумовского  до академика А.М.Магеррамова был подобно освящен посред-

ством многочисленным цифр и фактов. 

 

A.A.KHALAFOV 

   

THE DEVELOPMENT AND PROQRESS PATH WICH HAS BEEN 

COVERED FROM PROFESSOR  V.I.RAZUMOVSSKI  

TO ACADEMIC A.M.MAHARRAMOV 

 

SUMMARY 

  

The article has been devoted to the 90

th 

anniversary of playing house of 

science and education Baku State University. The development and progress 

path which has been covered from professor V.I.Razumovski to academic 

A.M.Maharramov has been lightened by the use of many numbers and facts.