Microsoft Word magisr isi doc
Yüklə 0,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- C ə dv
42 stimullaşdıran ictimai və dövlət fondları təşkil olunur. Azad iqtisadi zonalarda layihələrin iqtisadi əsaslandırılmasında ərazi sistemli təkmil konsaltinq və auditor kompaniyalarının nağdlılıq aspekti də nəzərdən keçirilir. A Ş açıq səhmdar şirkət kimi fəaliyyət göstərir və Azərbaycan Dövlət Neft Ş irkəti tərəfindən maliyyələşdirilərək 90 milyon AZN (təxminən 100 milyon ABŞ dolları) həcmində kapitala malikdir. Təşkilatın kapitalı tələb olunduqda əlavə istiqrazların emissiyası vasitəsilə artırıla bilər. A Ş-nin səhmləri Azərbaycan qtisadi nkişaf Nazirliyi nəzdnində saxlanılır və N tərəfindən idarə olunur. Dünya təsərrüfat sisteminə inteqrasiya xarici kapitaldan istifadəni qaçılmaz edir. Azad iqtisadi zonalarda beynəlxalq biznesin əsas elementlərindən olan xarici investisiyalar müəyyən mənada dövlət kreditlərindən üstün xüsusiyyətlərə malikdir. Bu da əksərən qeyd etdiyimiz kimi qabaqcıl texnologiyaların transfert təminatı, menecment və marketinqin müasir metodlarının gətirilməsi, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya, elmi-texniki əməkdaşlıqla fərqlənir. Azad iqtisadi zonalarda fəaliyyət göstərən müxtəlif biznes subyektlərinin hər birinin maraqları olur. Bunu aşağıdakı cədvəldən görmək olar:
ş
Biznesin əsasları Sahibkarlar Gəlirlərin əldə edilməsi stehsal vasitələri üzərində
xsi mülkiyyət stehlakçılar stehlak tələblərinin ödənilməsi stehlak predmetləri üzərində şəxsi
mülkiyyət Muzdla işləyənlər Şə xsi gəlirlər ş çi qüvvəsi üzərində şəxsi mülkiyyət
Dövlət strukturları Ümumi dövlət proqramlarının stehsal vasitələri üzərində
reallaşdırılması dövlət mülkiyyəti
Azad iqtisadi zonaların inkişafında orta və kiçik biznesin rolu əhəmiyyətli dərəcədə böyükdür. Bu biznes növləri əsasən daxili bazara köklənən əmtəə və xidmətləri reallaşdırır. Kiçik biznesin inkişafını şərtləndirən mühüm cəhətlərdən biri də onunla bağlıdır ki, heç bir dövlətdə iri istehsalçılar kiçik biznesə rəqib 43 kəsilmirlər. nkişaf etmiş ölkələrdə iri və kiçik müəssisələrin kooperasiyalaşması prinsipi kiçik biznesin sıxışdırılması ilə müşayiət olunur. Azad iqtisadi zonaların inkişaf etdirilməsində vençur kapitalının rolu böyükdür. Vençur kapitalı dedikdə, ə sasən şirkətlər tərəfindən daha riskli sahələrə kapital qoyuluşu nəzərdə tutulur. Bu cür sahələr də ən çox elmtutumlu komplekslərin yaradılmasına aid edilir. Bu zaman texniki, maliyyə, iqtisadi və siyasi risklər ön plana çıxır. Məhz buna görə də dövlət azad iqtisadi zonalarda bu cür kapital qoyuluşlarını genişləndirmək üçün bazar konyukturasını yaxşılaşdırmalı, ölkədə siyasi sabitliyi bərqarar etməli, düzgün və effektli iqtisadi islahatlar həyata keçirməli, əlverişli normativ-hüquqi baza yaratmalıdır. Azərbaycanda investisiya siyasəti sahəsində bəzi addımlar atılmışdır. Bunlardan biri də Azərbaycan nvestisiya Şirkətinin yaradılması olmuşdur. Azərbaycan nvestisya Şirkəti (“A Ş”) 30 mart 2006-cı il tarixli Prezident Fərmanına müvafiq olaraq təsis edilmişdir. A Ş-nin əsas öhdəliyi əsasən ölkənin qeyri-neft sektorunu təşkil edən şirkətlərdə birbaşa səhm kapitalı qoyuluşları vasitəsilə Azərbaycan iqtisadiyyatının müxtəlifləşdirilməsinə yardım etməkdən ibarət olacaq. Fərdi olaraq təşkilatın məqsədləri aşağıdakılardır: mövcüd və ya yeni təsis edilmiş kommersiya xarakterli müəssisələrə səhm kapitalı qoyuluşları; qeyri- neft sektoruna birbaşa xarici investisiyaların cəlb edilməsi və birbaşa yerli investisiyaların stimullaşdırılması; yerli kapital bazarlarının inkişafının təbliğ edilməsi, və; ölkənin investisiya mühitinin təkmilləşdirilməsinə yardımın edilməsi. Azərbaycanda azad iqtisadi zonaların yaradılması və onların köməyilə xarici investisiyaların cəlb edilməsinin perspektivlərinə nəzər salaq: Bu sahədə sərhədyanı ticarət komplekslərinin tikilməsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bu cür layihələrin reallaşdırılması sərhədyanı ərazilər arasında ticarət dövriyyəsinin genişlənməsinə imkan yaradacaq, sərhədyanı rayonların iqtisadiyyatının dirçəlməsinə, istehsal kooperasiyasının yaradılmasına, investisiyaların, müasir texnologiyanın cəlb edilməsinə, bu ərazilərdə yaşayan vətəndaşların həyat səviyyəsinin qaldırılmasına şərait yaradacaqdır. Bir daha qeyd etmək lazımdır ki, öz ərazisində azad iqtisadi zona yaratmaq istəyən hər bir dövlət bu zaman konkret məqsədlər güdür. Bu məqsədləri aşağıdakı
44 səbəblər motivləşdirə bilər: ölkənin regionlarının iqtisadi inkişafında disproporsiyaların meydana çıxması, ölkənin hər hansı bir ərazisinin iqtisadi cəhətdən böhranlı vəziyyəti, işsizliyin geniş vüsət alması, hər hansı fəaliyyət sahəsinin inkişafca geri qalması və s. Siyasi cəhətdən, bu problemlərin həll edilməsi üçün ölkə beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə, beynəlxalq əmək bölgüsündə fəal surətdə iştirak etməli, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya olunmalıdır. Azərbaycanda azad iqtisadi zonaların təşkili zamanı əlverişli mühitin yaradılması yerli biznesmenlərə təkcə Rusiya və ya Türkiyədə deyil, həmçinin öz ölkələrində sərmayə yatırmağa yardım edəcəkdir ki, bu da ölkə iqtisadiyyatının inkişafına və investisiyaların strukturunda yerli sahibkarların payının artmasına gətirib çıxaracaqdır. Çox vacib bir anı qeyd etmək yerinə düşərdi. Hazırda Azərbaycan Ümumdünya Ticarət Təşkilatına tamhüquqlu üzv seçilmək üçün hazırlıq işləri və danışıqlar aparmaqdadır. Lakin ÜTT-nin azad iqtisadi zonaların yaradılması barədə qoyduğu şərtlər Azərbaycan hökumətini razı salmır. Belə ki, Çin ÜTT-ə qəbul olunduqdan sonra azad iqtisadi zonaları yaradarkən təşkilat belə bir şərt qoymuşdur ki, bu zonalarda tətbiq edilən preferensial rejim ölkənin digər əraziləri- nə də şamil edilsin. Mütəxəssislərin müşahidələrinə görə, bir çox hallarda A Z-in əksəriyyəti öz inkişaf yollarında anbar və tranzit zonaları formasında yaranmaqla ilk öncə ixrac- istehsal, daha sonra isə kompleks zonalar formasına keçmişlər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, ixrac zonaları olmadan ölkədən mal və xidmətlərin ixracının orta illik artımı 7% olursa, bu zonaların mövcudluğu zamanı isə artım 20%-dək təşkil edir. Göründüyü kimi, dünya praktikasında azad iqtisadi zonalar hər hansı müəyyən edilmiş məqsədlər əsasında yaradılır ki, bu məqsədlər də nəinki təkcə həmin zonada, o cümlədən bütün ölkədə inkişafa nail olunmasına yönəldilir. Bir qayda olaraq həmin məqsədlərə aşağıdakılar aid edilir: xarici ticarət fəaliyyətinin aktivləşdirilməsi, ixracın həcminin artırılması, əlavə iş yerlərinin açılması, sənaye istehsalının stimullaşdırılması, ölkəyə xarici investisiyaların cəlb edilməsi, böhran vəziyyətində olan regionların inkişaf etdirilməsi, regionlar arasındakı fərqin aradan Yüklə 0,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|