Microsoft Word magisr isi doc
Yüklə 0,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II.3. xrac-istehsal zonalarının beyn
45 qaldırılması. Bu məqsədlərə çatma vasitələri isə demək olar ki eynidir. Bunlar: vergi və gömrük güzəştləri, müxtəlif preferensiyalardır. Qonşu Rusiya Federesiyası da azad iqtisadi zonaların yaradılmasında digər dövlətlərin təcrübəsindən yararlanmışdır. Lakin burada tətbiq edilən güzəştlər iqtisadiyyatın modernləşdirilməsi və ölkəyə xarici investisiyaların cəlb edilməsinə nail olmaqdan daha çox, ayrı-ayrı qruplaşmaların gizli subsidiyalaşdırılmasına və sonradan ölkədən çıxarılmaqla ilkin kapital yığımına şərait yaratdı. Ona görə də elə mühit yaratmaq lazımdır ki, preferensial rejimlərin tətbiqi ayrı-ayrı müəssisələrə, sahələrə və ə
hansısa güzəştlərin verilməsi xatirinə deyil, təsərrüfatlaşdırmanın yeni formalarının, sənaye istehsalının stimullaşdırılması, xarici iqtisadi əlaqələrin inkişaf etdirilməsi, ölkənin texnoloji yeniliklərlə təmin edilməsi məqsədi ilə həyata keçirilsin. Digər vacib məsələlərdən biri də ölkənin nəqliyyat-coğrafi imkanlarının strateji genişləndirilməsi, regionların potensialından düzgün istifadə etməkdir. Təbii ki, bütün bunlar son nəticədə ölkənin dünya təsərrüfat sisteminə sıx inteqrasiya olunmasına gətirib çıxaracaqdır.
46
qiymətləndirilməsi Azərbaycanda azad iqtisadi zonaların müxtəlif formalarını, xüsusən də azad ticarət zonalarını yaradarkən, güzəştli rejimin tətbiqi təkcə ayrı-ayrı müəssisələrə, sahə və ya ərazilərə güzəştlərin verilməsi ilə deyil, əksinə, XXI əsrdə respublikanın texnoloji inkişafını təmin edəcək təsərrüfatlaşmanın yeni formalarının, sənaye istehsalının, xarici iqtisadi əlaqələrin inkişafı məqsədilə onların stimullaşdırılması əsasında həyata keçirilməlidir. Digər strateji istiqamət isə Azərbaycanın nəqliyyat-coğrafi yerləşməsinin üstünlüklərinin və ölkənin liman ə razilərinin potensialının reallaşdırılmasıdır. Bir sıra sərhədyanı rayonlarda azad ticarət zonalarının, azad gömrük zonalarının yaradılması respublikamızın dünya təsərrüfatı sisteminə inteqrasiyasını sürətləndirə bilər, həmçinin bu ərazilərə mal və kapital axınını istiqamətləndirər. Azərbaycanda azad ticarət
zonalarının yaradılmasının ə sas
istiqamətlərindən biri belə zonaların Dağıstan Respublikası RF sərhəddində formalaşdırılması və inkişafı hesab edilir. Artıq bunun üçün müəyyən zəminlər də vardır. Belə ki, 2001-ci ildən etibarən Dağıstanda “Dağıstan” azad iqtisadi zonası, həmçinin Rusiyanın cənub bölgələrində “Şimali Qafqaz” assosiasiyası fəaliyyət göstərir. Bu ərazidə azad ticarət zonasının yaradılması sərhədyanı ticarətin artmasına, hər iki ölkənin daxili rayonlarının iqtisadiyyatının canlandırılması və inkişafına yardım edə bilər. Yeni müəssisələrin tikintisi, yeni texnologiyanın və istehsal üsulunun tətbiqi, infrastrukturun yaradılması və möhkəmləndirilməsi, təhsilin səviyyəsinin, əhalinin məşğulluğunun və ixtisasının artırılması yerli ə halinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə və regionda sabitliyin yaranmasına gətirib çıxaracaqdır. Azərbaycan hər zaman Rusiya Federasiyası ilə qarşılıqlı fayda ə sasında hərtərəfli hərtərəfli əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə böyük önəm vermişdir. Tarixi sərhədlərə malik olan 2 ölkə arasında iqtisadi, elmi-texniki və mədəni potensialın reallaşdırılması əsas məqsədlərdən hesab edilir. Son zamanlar Azərbaycan və Rusiya arasında iqtisadi və siyasi əlaqələrin genişləndirilməsi buna sübut ola bilər. Yaxın qonşumuz olan Rusiya nəhəng daxili bazara malik bir ölkədir. Məhz buna görə ikitərəfli əlaqələrin dərinləşdirilməsi labüddür ki, bu da
47 sonda ticarət-iqtisadiəlaqələrin inkişafında özünü büruzə verəcəkdir. Azərbaycan və Dağıstan arasında ticari-iqtisadi münasibətlər regional əməkdaşlıqda xüsusi yer tutmalıdır. ki qonşu ölkə sərhəddində azad ticarət zonasının yaradılmasının faydalılığı kimi sərhədyanı rayonlarda və ölkəmizin bəzi şəhərlərində Dağıstan xalqının əsas millətlərindən olan çoxlu sayda ləzgilərin yaşaması faktıdır. Bu cür vəziyyətə Quba, Xaçmaz, Dəvəçi, Nabran, Xudat və s. ərazilərdə rast gəlmək olar. Bunun qarşılığında da Dağıstan tərəfdə azərbaycanlılar yaşamaqdadırlar. Çin kimi ölkənin təcrübəsi göstərir ki, orada azad iqtisadi zonaların inkişafında başlıca rolu çin milliyətinə mənsub investorlar və onların kapitalı oynamışdır. Digər tərəfdən isə yaddan çıxarmaq olmaz ki, həm Dağıstanda, həm də bizim respublikada əhalinin çoxu islam dininə sitayiş edir ki, bu da inteqrasiya faktorlarından biridir. Digər amillərə isə, tarixi adətləri, mədəniyyəti göstərmək olar. Bundan başqa qeyd etmək lazımdır ki, rus-azərbaycan ticari-iqtisadi münasibətlərinin, daşımaların əsas hissəsi Dağıstan ərazisindən həyata keçirilir, beynəlxalq əhəmiyyətli avtomobil və dəmir yollarından istifadə edilir, Bakı-Novorossiysk kəməri ilə neftin tranziti həyata keçirilir. Beləliklə, Azərbaycanla dağıstan sərhəddində azad ticarət zonasının yaradılması böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər. Azad ticarət zonasının yaradılması Naxçıvan MR ilə Türkiyə Respublikası sərhəddində də baş tuta bilər. Muxtar respublikanın Ermənistan tərəfindən blokada şə raitində saxlanması, daim müharibə təhlükəsi, ölkənin əsas ərazisindən təcrid edilməsi burada güclü iqtisadiyyatın yaradılmasını və muxtar respublikanın müdafiəqabiliyyətinin artırılması qaçılmazdır. Naxçıvanda bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinin bərqarar olması, təsərrüfat həyatının canlanması Azad qtisadi Zonaların yaradılması ilə həyata keçə bilər. Muxtar respublikan ərazisində mərmər, duz, dolomit, tikinti materialları, mineral sular ehtiyatlarının zənginliyi iqtisadiyyatın inkişafında böyük rol oynaya bilər. Bu əraziyə investisiyaların axınını isə azad iqtisadi zonaların yaradılması ilə cəlb etmək olar. Naxçıvan iqtisadiyyatının və əhalisinin ağır vəziyyəti fonunda A Z-in yaradılma məqsədlərindən biri kimi daxili bazarın yüksək keyfiyyətli məhsullarla doldurul- masını nəzərə alaraq, bu sahədə ilk növbədə Azərbaycanın Dövlət Neft Yüklə 0,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|