biznesində mühüm və əhəmiyyətli yer tutur. Mehmanxana təsərrüfatının inkişafını reklamsız
təsəvvür etmək mümkün deyil, çünki marketinq strategiyasının həyata keçirilməsində reklam
vacib şərtdir. Dünya mehmanxana sənayesində istifadə edilən reklam işinin əsaslarını dərindən
öyrənib onların effektli, perspektivli nümunə və metodlarını (üsullarını) əsas götərərək geniş
istifadə etmək lazımdır.
Reklam - mehmanxananın idarə olunmasında (menecment) əsas amillərdən biridir. Reklamın bir
neçə anlayışı mövcuddur.
ABŞ-ın aparıcı firmaları üçün reklam kompaniyalarını hazırlayan "McCan Erricson Inc"
ş
irkətinin fikrincə, "Reklam yaxşı təkrar danışılan həqiqətdir".
Müasir reklamın banilərindən biri kimi tanınmış Albert Lasner demişdir ki, "reklam - ticarətin
nəşr (çap) olunmuş formasıdır".
Reklam istehlakçılara müxtəlif vasitələrlə çatdırılır. Ənənəvi kütləvi informasiya vasitələrilə
yanaşı (radio, televiziya, qəzetlər, kataloqlar, bukletlər), reklamda poçt, kiçik dirijablar,
videokassetlər, sərgilər və s. kimi vasitələrdən istifadə olunur. Insanları məlumatlandırmaqla
reklam malların, xidmətlərin satılmasını stimullaşdırır. Reklam insanlar üçün bələdçi rolunu
oynayaraq xidmətlər, mehmanxanalar, onların qiymətləri, keyfiyyətləri, təyinatı və s. haqqında
məlumat verir. Reklamın keyfiyyətli və təyinatlı olması üçün mehmanxanalar peşəkar reklam
mütəxəssislərindən istifadə edir. Mütəşəkkil maliyyə mənbələrinə arxalanan məlumatın ödənişli
yayılma üsulları vasitəsilə olan qeyri-şəxsi kommunikasiya növünə reklam deyilir.
Suа
l–35. Informasiya və
reklamın növ və
formaları
Informasiyanın (məlumatın) verilməsi üçün nəzərdə tutulmuş vasitələr üzrə reklam təsnif edilə
bilər. Bu anlayışları fərqləndirmək mühümdür. Reklam ötürücüləri məqsədli auditoriyaya
reklamın çatdırılması üçün nəzərdə tutulmuş ödənişli vasitələrdir. Reklamın əsas vasitələri -
qəzet, jurnal, radio, televiziya, lövhə, kataloq, buklet, stend, vərəqə, məktub, reklam şiti,
nəqliyyat vasitələri üzərindəki elanlar və s. olur. Sözdən istifadə edən reklam növləri müxtəlifdir:
müşahidə, eşitmə və müşahidə-eşitmə reklam növləri seçilir. Birinci növ reklam növünə qəzet,
jurnal, digər nəşrlər, işıq və bədii tərtibatlı işlər, fotoreklam daxildir. Ikinci qrupa radioreklam,
ş
ifahi elanlar və məlumatlar daxildir. Üçüncü qrup tele və kino reklamdan ibarətdir.
Poliqrafiya üsulu ilə hazırlanmış reklam çap reklamı adlanır.
Bukletlər mehmanxana və onun xidmətlərinə həsr edilmiş xususi nəşrdir. Bukletlər reklam mətni
ilə yanaşı mehmanxananın və ya mehmanxana şəbəkəsi rəhbərlərinin fotoşəkli, qısa tərcümeyi-
halı, mehmanxananın ictimai və xeyriyyəçilik tədbirlərində iştirakı, fəaliyyəti və dünya
mehmanxana sistemində tutduğu nüfuzlu yeri qeyd olunur.
Bukletlər - adətən keyfiyyətli kağızda müxtəlif rəngli üsulla nəşr edilir. Bukletlər
mehmanxananın qonaqlarına, sərgi iştirakçılarına, müqavilə bağlayan tərəfdaşlara verilir.
Reklam vərəqləri - bir vərəqdən ibarət olur. Onlar bir rəngli, şəkilli və ya ancaq mətnlə olur. Bu
vərəqlər adətən sərgi və yarmarkalarda paylanır.
Kataloqlar - mehmanxana və onun göstərdiyi xidmətlərin qısa izahı və onların qiymətlərini
göstərən çap nəşridir. Müxtəlif təqvimlər (masaüstü, divara vurulan, cib təqvimləri), qələm,
alışqan, brelok, qovluq, mehmanxananın əksi olan döş nişanları, kulqabı, kibrit, bloknot,
çemodan, masaüstü telefonlar və digər kiçik reklam məhsulları qonaqlara təqdim edilmək üçün
nəzərdə tutulur. Bütün bu reklam məhsullarının üzərində mehmanxananın ticarət və ya firma
nişanı olmalıdır.
Mehmanxananın xarici, zahiri görünüşündə işıqla tərtib edilmiş reklam vacib amildir. Zahiri,
xarici işıqlı reklam mehmanxananın adının hafizədə qalmasında, ani qavranmasında, potensial
qonağın diqqətini cəlb etməkdə böyük rol oynayır. Zahiri reklam neon, bilbord, brandmauer,
rotafiş, sürətlə yazılan sətir və s. ibarətdir.
Neon-mehmanxanada işıqlanan reklamdır.
Bilbord - şitdə tərtib edilmiş reklamdır. Bilbordda adətən reklam parlaq şəkildə olur və
mehmanxana haqqında qısa məlumatlar, telefon, ünvan göstərilir (məsələn, "Plaza"
mehmanxanasının bilbordu "Hyatt Regency" mehmanxanasının qarşısında qoyulub).
Brandmauer - binanın bərkidilmiş şit reklamı, ya da binanın divarına suvaq üstünə çəkilmiş
rəsmdir. Adətən brandmauer üzərindəki reklam kifayət qədər iri ölçüdə olur. Üzərinə reklam
çəkilmiş, daxildən işıqlanan, stasionar olan üçbucaqlar, qutular, kürələr (şarlar) rotafiş adlanır.
Elektron tablolar meydanlarda, küçələrdə divar və ya xüsusi konstruksiyalar üzərində
quraşdırılır. Elektron tabloda rəngli reklam mətni ilə yanaşı kino, video və ya komputer nümayiş
etdirmək olar. Reklam rolikini hazırlamaq üçün mehmanxana müdiriyyəti reklam
mütəxəssislərinə müraciət edir. Reklam roliki teleyayımda verilir. Mehmanxananın imicini,
nüfuzunu qaldırmaq üçün televiziya reklamından da istifadə edilir. Turist sərgilərində və
yarmarkalarında iştirak etmək mehmanxananın fəaliyyətinə müsbət təsir göstərir.
Suаl–36. Qidalanma müəssisələrinin növləri
Restoran
– qonaqlara geniş və müxtəlif çeşiddə yemək, içmək, şirniyyat məmulatları təqdim
edən yemək müəssisəsidir. Restoranda peşəkar aşpaz, ofisiant, metrdotel qonaqlara yüksək
səviyyədə xidmət göstərir. Burada qonaqların istirahəti üçün əyləncəli proqramlar da təşkil
olunur. Mehmanxana tərkibində müxtəlif tipli bir neçə restoran ola bilər. Otellər şəbəkəsinə daxil
olan mehmanxanalarda adətən geniş, dəbdəbəli, yüksək səviyyəli restoran və çox da iri olmayan
kafe tipli yemək – içmək müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Bu restoranlar həm oteldə qalan
qonaqlara, həm də kənardan gələn müsafirlərə xidmət göstərir. Restorana gələn yüksək səviyyəli
qonaqların incə zövqünü, tələbatını ödəmək üçün personal heyəti yüksək peşəkarlığa malik
olmalıdır. Bu personalı menecer idarə edir və onun vəzifəsi aşağıdakılardır:
- Restorana gələn müsafirlərə keyfiyyətli xidmət göstərmək;
- Restoran personalının təlim və təhsili ilə mütəmadi məşğul olmaq;
- Yüksək standartlara cavab verən xidmətin keyfiyyətini saxlamaq;
- Marketinqlə məşğul olmaq;
- Nömrədə yaşayan qonaqlara restoran xidmətini təşkil və təmin etmək;
- Həftə, ay, illik hesabatı aparmaq və biznes – təhlili bölmə direktoruna təqdim etməli.
Menecer mehmanxanada yaşayan qonaqların sayını dəqiqləşdirir və bu məlumat əsasında
restoranda yemək hazırlanır. Bar – qonaqlara müxtəlif içkilər, qəlyanaltı, desert, və şirin
yeməklər təqdim edən, ixtisaslaşmış yeyib – içmək müəssisəsidir. Bar işguzar söhbətlər,
istirahət, zövq və həzz almaq üçün ideal yerdir. Barların fəaliyyəti mehmanxana üçün sərfəlidir
və içkilərin satışı ərzaq yeməklərindən daha çox gəlir gətirir. Bundan əlavə, içkilərin saxlama
müddəti ərzaq yeməklərində daha çoxdur, bir çox barlar öz adı və nüfuzuna görə məşhurdur.
Barda spirtli içkilərin satışı ilə əlaqədar müxtəlif problemlər ortaya çıxa bilər. Qonaq barda çox
spirtli içki içib, sərxoş olub hadisə törədərsə, bunun məsuliyyətini barmen və menecer daşıyır.
Vestibüldə
yerləşə
n bar
– bu tip barların əsasını məşhur Konrad Hilton qoymuşdur. Belə barlar
qonaqların ünsiyyəti üçün münasib yerdə fəaliyyət göstərir və yaxşı gəlir verir.
Restoran barı
– xüsusilə Amerika restoranlarında, interyerin bir elementi kimi sakit və rahat
yerdə yerləşir və müştərilər gündəlik hay – küydən sonra burada dincələ bilirlər.
Banket (ziyafət) barı
– bu tip barlar yalnız banket, konfrans, simpozium və s. tədbirlərin
iştirakçılarına xidmət göstərir. Belə tədbirlərdə adətən qonaqların sayı çox olur. Tədbirin