Microsoft Word mehmanxana cavab01az docx
Yüklə 452,22 Kb. Pdf görüntüsü
|
Suаl-5. Müаsir dövr mеhmаnхаnа təsərrüfаtının inkişаf хüsusiyyətləri (XX-əsrin II yarısından) Ikinci dünya müharibəsindən sonra 50-ci illərdə mеhmanхana biznеsində əhəmiyyətli dərəcədə dəyişikliklər olmuşdur. 1952-ci ildə ABŞ-da Kеmmons Vilson avtomobilçilər üçün «Holidеy Inn» adlı ilk motеl inşa еtdirir. Motеllərin məhşurlaşması sahibkarlar arasında gərginliyi artırır. Motеl sahibləri Amеrika Mеhmanхanalar Asossiasiyasını yaradır ki, bu da sonralar Amеrika Otеl və Motеl Asossiasiyasına «AOMA» çеvrilir. XX-əsrin 80-ci illərinə qədər dünya mеhmanхana biznеsində «Marriott», «Ramada», «Şеraton», «Rеdisson» və digər mеhmanхana şə bəkə sistеmləri inkişaf еdir. «Ramada», «Holiday Inn» və digər mеhmanхana şəbəkələrində е lеktron sistеmindən istifadə еdirlər. «Şеraton» mеhmanхana şəbəkəsi 1970-ci ildən nömrələrin bron sistеmini həyata kеçirir. 1975-ci ildə ABŞ-da 1500-dən çoх otеl haqqında məlumat saхlayan «Indеpеndеnt rеsеrvation systеm» qurulur. XX-əsrin 50-ci illərində Avropada turizm ə sasən Amеrika turistlərinin hеsabına inkişaf еdirdi. Bu səbəbdən ABŞ-da qəbul olunan standartlar və qaydalar avropa mеhmanхanalarında tətbiq olunur. XX-əsrin 90-cı illərində Amеrika mеhmanхana şəbəkələri bütün dünyada üstünlüyü ələ kеçirir. ÜTT-nin məlumatına görə XX-əsr 70-80-ci illərdə dünya mеhmanхanalarında 17 mln. mеhmanхana yеri mövcud idi.
Azərbaycan qədim mədəniyyət ölkəsidir. Onun ərazisində 1.5-2 milyon il bundan əvvəl əhali məskunlaşmışdır. Azərbaycanda ilk mehmanxanalar karvansara adlanırdı. Karvansaralar təkcə şə hərlərdə deyil, həmçinin yol boyu, xüsusilə yolayırıcılarında inkişaf edirdi. “Qədim və orta ə srlərin vacib tarixi - arxitektura abidələri” xəritəsinə uyğun olaraq Azərbaycan ərazisində bu günümüzə qədər gəlib çatan karvansarayların inşaat tarixi 6-19-cu əsrlərə aiddir. Qədim karvansaralardan mövcud olanı mərəzə kəndində yerləşir. Orta əsr karvansaraları Siyəzəndə, Giləzi qəsəbəsində, Saraş kəndində və Bayıl burnunda, Qaradağda, Sanqaçalda bu günə qədər mövcuddur. Ancaq alimlərin hesablamalarına görə 8 karvansara Bakı qalasında olmuşdur. Lap yaxınlıqda, aralarında kiçik döngə olan hind karvansarayı “Multani” və “Buxara”, Qasım bəyin iki mərtəbəli, yuxarıda çəpinə duran-bu günə gəlib çatmayan Böyük karvansaray, Cümə məscidinin yaxınlığındakı-Kiçik karvansara və s. yerləşirdi. Kiçik bir sahədə karvansaraların yerləşməsi heç də təsadüfi deyildi. Bakı dəniz limanı kimi artıq orta əsrlərdə şərq dövlətlərinin ticarətində vacib rol oynamağa başlayır, Xəzərdən və Böyük Ipək yolunda olan şəhərlərdən- terminallardan Bərdə, Şamaxı, Dərbənddən mallar göndərilirdi. 19-cu əsrin 2-ci yarısında neft axtarışları üzrə intensiv işlər aparılmağa başlanır. Neft sənayesinin inkişafı ilə əlaqədar Bakının mərkəzi hissəsi genişlənməyə və abadlaşmağa başlayır. Yerli milyonerlərin yaraşıqlı sarayları, səhmdar cəmiyyətlərin, o cümlədən xarici bankların binaları, ictimai və pərəstiş tikililəri inşa edilməyə başlayır. Şəhərin xarici və dövlətli adamlarına xidmət üçün XX əsrin əvvəllərində Bakının mərkəzində ilk mehmanxana - “Yeni Avropa” (hazırda “Lukoyl”un Ticarət Evinin binası) açılır. Bir neçə il keçdikdən sonra daha yeni “Metropol” (hazırda Nizami”muzeyi) mehmanxanası tikilir və hamını öz gözəlliyi ilə heyran edir. Oktyabr inqilabından sonra Böyük Vətən müharibəsinin sonuna kimi Bakıda yeni mehmanxanaların tikintisi qeyd olunmur. 50-ci illərdə və 60-cı illərin əvvəlində “Inturist” və “Naxçıvan” mehmanxanalarının binaları tikilməyə başladı. 70 - ci illərdə Azərbaycanda mehmanxana tikintisinin güclü inkişafı başlayır. Bu mərhələdə “Bakı”, “Turist” və iki 17 mərtəbəli simmetrik yerləşmiş “Azərbaycan” və “Abşeron” mehmanxanalarının binaları tikilib başa çatmışdır. Sonuncunun açılışı 1985-ci ildə olmuşdur. Bu illərdə Turizmin inkişafı və 1983-cü il 30 aprel tarixli SSRI Nazirlər Sovetinin qərarı ilə
ə laqədar, Xəzərin sahilini Ümumittifaq əhəmiyyətli yeni kurort zonasına çevirmək məqsədi ilə Gəncədə, Qusarda, Şəkidə və Azərbaycanın digər şəhərlərində mehmanxanalar tikilmişdi.
Dünya mehmanxana sənayesində hələ xx əsrin 50-ci illərindən idarəetmə strukturunda mehmanxana işinin təşkilinin əsas iki modeli təsdiqlənmişdir. I model-Rits modelidir ki, bu da məşhur Isveçrə sahibkarı Sezar Ritsin adını daşıyır. Dünyanın bir çox məşhur otelləri onun adı ilə bağlıdır. Rits modeli Avropa nəzakət və zadəgan ənənələrinə ə saslanır. Mehmanxana şəbəkəsinin adı özündə dəbdəbə və kamilliyi təcəssüm etdirir. Şəbəkəyə daxil olan otellər müştərilərə 24 saat xidmət göstərir. Ritz modelinə nümunə kimi Moskva şə hərindəki “Palas-otel”i göstərmək olar. II model – amerikali sahibkar Kemons Uilsonun adı ilə bağlıdır. “Holiday Inn” mehmanxana şə bəkəsi bu modellə işləyir. “Holiday Inn” otelləri dünyada ilk dəfə olaraq telekonfrans keçirmək üsulunu tətbiq etmişdir. Bu modellə müştərilərin ehtiyac və arzularının ödənilməsinə üstünlük verməklə xidmətin yüksək standartlarına riayət olunur. Bu model üzrə fəaliyyət göstərən mehmanxanlara aşağıdakı tələblər qoyulur: - mehmanxanada isifadə olunmuş üslubun vəhdəti (memarlıq və interyer); - mehmanxana nişanlarının və reklamlarının eyniliyi; - geniş və funksional vestibül (holl); - daimi müştərilər üçün nəzərdə tutulmuş nömrələr; - müştərilərin cəld və çevik qeydiyyatı; - səhər yeməyi - “Isveç masası” (Şved stolu); - mehmanxanada konfrans-hollun olması; - əlverişli tariflər (qiymətər) siyasəti; - marketinq. Kommunikasiyalar xidməti və idarəetmənin mərkəzləşdirilməsi. Ikinci model üzrə dünyada 50%-dən çox mehmanxan şəbəkəsi fəaliyyət göstərir. Bu şəbəkələr, demək olar ki, öz mahiyyətinə görə iqtisadi maliyyə imperiyalarıdır və bir sahibkar- baş holdinq tərəfindən idarə olunur. Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən “Hyatt Regency” və “Hyatt park” ikinci modelə aiddir. I və II modellər ilə yanaşı III model də mövcuddur. “Könüllü” adlanan mehmanxana şəbəkələri bu qəbildəndir. (“Best Western”, “Romanite Hotels” və s.). Bu modelə görə eyni ticarət nişanı altında, hansı ölkədə yerləşməsindən asılı olmayaraq, oxşar əlamətlər üzrə bir standart və xidmətlərə riayət edərək mehmanxanalar birləşir. Mehmanxanalar vahid fonda üzvulük haqqı ödəyirlər ki, bu vəsait birləşirmiş reklam marketinq fəaliyyətinə sərf olunur. Bununla bərabər mehmanxanaların iqtisadi maliyyə və idarəetmə müstəqillikəri tamamilə saxlanılır. Mahiyyətcə bu şəbəkələr bir müqavilə altında birləşmiş asossiasiyalardır. Ikinci və üçüncü modellərin birləşməsi də mümkündür. Buna misal olaraq Fransanın “Accor” mehmanxanalarını göstərmək olar. Qərbi Avropa Rits modelinin dayağı olaraq qalır. 1995-ci ilin ə vvəlinə olan məlumatına görə Avropada mövcud 50 mehmanxana şəbəkəsi ümumən 410000 nömrəsi olan 3400 mehmanxananı birləşdirir. Suаl-8. Dünyа mеhmаnхаnа şəbəkələri, оnlаrın əsаs göstəriciləri Mehmanxana şəbəkələri (iki və daha çox) mehmanxana qruplarından ibarət olur, kollektiv biznesi həyata keçirir və vahid rəhbərliyin nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. Mehmanxana şə bəkələrinin rəhbərliyi mehmanxanlarin hər hansı bir fəaliyyətindən gəlir götürərək üstünlük ə ldə edir, eyni zamanda iş prosesində nöqsanların məsuliyyətini də daşıyır. Şəbəkələrin Yüklə 452,22 Kb. Dostları ilə paylaş:
|