gətirməyib öz fəaliyyətini dayandırmış və ya tamam iflas olmuşlar. Motel sahibləri Amerika
Motel və Mehmanxana Ittifaqına qəbul edildikdən sonra bu gərginlik aradan götürüldü.
Rotel-bir və iki yerli vaqondan ibarətdir. Bu səyyar mehmanxananın tərkibinə yataq-kreslo,
geyinib-soyunma yeri, tualet, mətbəx, soyuducu, televizor və s.daxildir.
Botel-suda yərləşən turist üçün lazım olan avadanlıqla təmin olunan kiçik mehmanxanadır.
Flotel-“suda kurort” adlanan üzən mehmanxanadır. Komfort nömrələrdən başqa, turistlərə
müxtəlif çeşiddə, yüksək keyfiyyətli xidmət göstərilir. Turistləri sərəncamına balıq tutmaq, sualtı
ovçuluq üçün avadanlq verilir. Burada üzgüçülük hovuzu, kofrans zalı, informasiya mərkəzi
(telefon, faks, komputer və s.), trenajor, idman zalı var. Afina olimpiadasında flotellərdən
istifadə olunub. Xüsusi kruizlərin (dəniz gəzintiləri), biznes və konqres turlarının təşkilində
flotellərdən istifadə edilir. Flotellər adətən icarəyə götürülmüş komfort iri gəmilərdir.
Flaytel-Aeromehmanxana və ya uçan mehmanxanadır. Çox bahalı və azsaylıdır. Bunun üçün
meteorologiya xidməti nəzarət etməli və təyyarənin oturması üçün müəyyən sahə olmalıdır.
Bunqalo-yaşayış otağı, mətbəxi, sanitar qovsağı olan yüngül yaşayış tikilisidir; şəhərdən kənarda
yerləşir. Burada turist özünə xidmət göstərir.
Kempinq ayrı-ayrı kotteclərdən və ya çadırlardan ibarət turistləri yerləşdirmə müəssəsidir. Onun
öz mətbəxi, özünə xidmət yeməkxanası, oyun meydanı, avtomobil dayanacağı, ticarət köşkü,
sanitar qovşaqları var.
Konqres-otellər - yeni yaranmış mehmanxana tipidir. Konqres otellərin 2000 və daha çox
nömrəsi olur. Bu otellərin müştəriləri iri konqreslərin, konfransların və digər tədbirlərin
iştirakçılarıdır. Son 20 ildə konqres-oteldə tələb 2 dəfə artmışdır. Konqres-otellərdə işgüzar
adamlara göstərilən xidmətlər ön plandadır. Bunlar telekonfranslar, katiblər, müxtəlif dildə
danışan tərcüməçilər, faks, komputer və s. ibarətdir. “Opryland Hotel” (Nasvil, Tennesi ştatı),
“Ne Hyatt Regency” (Çikaqo, ABŞ) konqres otellərdir. Qaydaya görə, konfrans keçirmək üçün
konqres-otellərə sifarişləri iki il əvvəlcədən vermək lazımdır. Bu, konqres-otellərə tələbatla,
sifarişlərin çox olması, qonaqlarin sayının çoxluğu və konfransa ciddi hazırlıqla əlaqədar olur.
Mehmanxana müəssisələrinin tiplərinin qısa səciyyəsi bir daha sübut edir ki, sosial-iqtisadi
inkişaf səviyyəsi yüksəldikcə, elmi nailiyyətlərin coğrafiyası genişləndikcə mehmanxana
sənayesi də inkişaf edir. Bu isə yeni mehmanxana tiplərinin yaranmasına səbəb olur. Göstərilən
mehmanxanaların tiplərə ayrılması şərti xarakter daşıyır. Lakin mehmanxanaları idarə etmək,
onun xususiyyətlərini başa düşmək üçün tiplərə ayırmaq vacibdir.
Suаl–27. Mеhmanхananın idarəеtmə strukturunun tərkibi
Mehmanxanalarda xidmətin səmərəli təşkili baş menecer və icraçı komitənin fəaliyyətindən çox
aslıdır.
Idarəetmə strukturları və onların vəzifələri
a) Baş menecer və icraçı komitə (General Manager & Directors board);
b) Mehmanxananın əsas şöbələri və bölmələri;
c) Baş inzibatçının bölməsi (Front Office)
•
Təhlükəsizlik bölməsi (Security);
• Inzibati-təsərrüfat bölməsi (cleaning Division/Floor Keeping);
• Turistlərin qəbul və xidmətinin təşkili;
• Brondlaşdırma (Reservation);
• Idarəetmədə avtomatlaşdırma sistemi (IT (MIS)).
Mehmanxananın əsas vəzifəsi qonaqları müvəqqəti yaşayış yeri ilə təmin etmək və onlara xidmət
göstərməkdən ibarətdir.
Mehmanxananın təşkilati strukturu onun müəyyən olunmuş təyinatı, yerləşdiyi ərazi, qonaqların
spesifikliyi və digər amillərlə müəyyən olunur. Iri mehmanxanaları baş menecer və əsas
ş
öbələrin menecerlərinin daxil olduğu icraçı komitə idarə edir. Mehmanxananın əsas şöbələri
aşağdakılardır:
− qəbul və xidmət şöbəsi (Front Office);
− yemək və içməyə xidmət göstərən şöbə (Food & Beverege);
− marketing və satış şöbəsi (Sales & Marketing);
− kadrlar şöbəsi (HR)
− maliyyə və mühasibat şöbəsi (Accounting);
− mühəndis istismar şöbəsi (Building Administration).
Bu şöbənin menecerləri (direktorları) korporativ və regional səviyyədə rəhbərlərlə adətən
ə
laqədə olur, onlara mütəmadi hesabat verirlər, lakin birbaşa mehmanxananın baş menecerinə
tabedirlər. Mehmanxananın nailiyyəti, nüfuzu burada çalışan müxtəlif insanların əlbir
fəaliyyətindən aslıdır. Mehmanxanada hər iş vicdanla görülməli və müəyyən şöbə tərəfindən işin
keyfiyyəti nəzərə alınmalıdır. Otellər həmişə öz zahiri görünüşü, dəbdəbəli olması ilə qonaqları
heyran qoymağa çalışır. Bu məkanda «Rits Karlton» oteli öz interyeri ilə, «Hyatt» öz bəzəkli,
zinətli görünüşü ilə qonaqları məftun edir. Mehmanxana biznesini öz peşəsi seçənlər üçün bu cür
otellərdə çalışmaq fəxr sayılır. Mütəxəssislər mehmanxananı canlı teatr, onun baş menecerini isə
teatrın rejisoru adlandırırlar.
Suаl-28. Mеhmanхanaların qəbul və хidmət şöbəsinin iş prinsipi
Qəbul və xidmət şöbəsi
– Bu şöbənin meneceri (direktoru) baş menecerə tabedir və səlahiyyətinə
aşağıdakı funksiyalar daxildir:
1. şöbənin maliyyə əməliyyatlarına cavabdehlik;
2. işçilərin menecerlərin rəhbərliyi altında məsuliyyət və həvəslə işləmələri;
3. qonaqlara göstərilən xidmətin keyfiyyət və səviyyəsinə fikir vermək;
4. mehmanxananın qonaqları ilə şöbənin işçiləri arasında qarşılıqlı xoş
münasibət və ünsiyyətin olmasını təmin etmək;
5. təhlükəsizliyi təmin etmək;
6. suvenir köşkünün işini təşkil etmək və s.
Nömrələrin xidmət şöbəsinə baş inzibatçının ofisi, nömrələrin bronlaşması (sifariş etmək),
inzibati təsərrüfat, konsyerj, qonaqlara xidmət daxildir.
Qəbul və xidmət şöbəsinin baş inzibatçısı – Qonaqlara göstərilən xidmətin keyfiyyətini artırmaq
və səviyyəsini yüksəltmək baş inzibatçının əsas vəzifələrindən biridir. O, gün ərzində
mehmanxanada bir çox mühüm və zəruri işləri yerinə yetirir. Bunlar aşağıdakılardır:
− gecə inzibatçısının hesabatını dinləyir və yoxlayır;
− keçən gecə ərzində doldurulan nömrələrin göstəricilərini təhlil edir;
− mehmanxanada əlavə xidmətlərin gündəlik satış vəziyyətini təhlil edir;
− ötən gecə ərzində mehmanxanaya daxil olan pulun hesabını yoxlayır;
− pulsuz verilən nömrələrin sayını təyin edir;
− yaxın aylar üçün verilən kollektiv sifarişləri yoxlayır;
− gün ərzində mehmanxanaya gəlib-gedən qonaqların siyahısını nəzərdən keçirir;
− xüsusi və nüfuzlu qonaqların (VIP) siyahısını nəzərdən keçirir və qeydiyyatını aparır;