Microsoft Word MemmedzadeN2916. doc
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
46
rəqabət qabiliyyətliliyi müxtəlif qiymət: tədarük, satış və istehlak qrupları ilə təmin olunur. Tədarük qiyməti istehsalat təyinatlı malların rəqabət qabiliyyətliliyini müəyyən edir və məhsul istehsalçıları üçün istehlakçı üstünlüklərini yaradır. Satış qiyməti birbaşa istifadə mallarının (yeyinti məhsulları, istehlaka hazır məhsullar, yuyucu vasitələr), həmçinin xidmətlərin rəqabət qabiliyyətliliyinə təsir göstərir.
daşınma, quraşdırma, sazlama, xidmət etməyə ntexniki yardım, saxlanılma, mallara qulluq, enerji məsrəfləri, təmir, vergi və yığımların ödənişi, sığortalanma və yenidən istifadə ilə müəyyən olunur. Rəqabət qabiliyyətliliyinin meyarı kimi, istehlak qiyməti: istehsal vasitəsələri, mürəkkəb texniki, geyim-ayaqqabı, təsərrüfat-məişət və buna bənzər digər mallar üçübn xarakterikdir. Malların istehlak qiyməti satışdansonrakı xidmət və istismara çəkilən xərclər üzrə əməliyyatların dəyərindən daha çox asılıdır. Qiymətin malların rəqabət qabiliyyətliliyinə təsir dərəcəsi müxtəlif istehlakçılarda eyni deyildir. Aşağı qiymətlər, xüsusilə də gündəlik tələbat mallarına olan qiymətlər, daha çox aşağı və orta gəlirli alıcıların üstünlüklərinə təsir göstərirlər. Yüksək qiymətlər daha imkanlı istehlakçılar və nüfuzlu tələb malları üçün daha çox cəzbedicilik yaradır. Malların rəqabət qabiliyyətliliyinin iqtisadi meyarlarına qiymətdən başqa, güzəştlər də aiddirlər.
Xidmət sferası müəssisələrinin fəaliyyətinin müəyyənedici amilləri: - iqtisadi effektivlik amilləri; - xidmətin və servisin səviyyəsi; - yer dəyişmənin və satışın effektivliyi
Xidmət sferası müəssisələrinin rəqabət qabiliyyətliliyinin qiymətləndirilməsinin kompleks indikatorları: - fəaliyyətin iqtisadi effektivliyi; - xidmətlərin cəlbediciliyi; - yer dəyişmənin və xidmətin satışının effektivliyi Xidmət sferası müəssisələrinin rəqabət qabiliyyətliliyi Müasir menecment, innovasiya texnologiyaları, reklam fəaliyyəti, xidmətlərin siyahısı, kadr potensialı, informasiya axını 47
Sxem 1.2. Xidmət sferası müəssisələrinin rəqabət qabiliyyətliliyi amilləri Sənaye cəhətdən inkişaf etmiş səkkiz ölkənin geniş statistik materiallarının təhlili ə sasında M.Porter bu ölkələrin şirkətlərinin uğurlarının və uğursuzluqlarının vacib səbəblərini müəyyən etmişdir. Onlara orijinal olaraq ölkənin rəqabət üstünlüyünün konsepsiyası təklif olunmuşdur. Bu konsepsiyanın əsasını «milli romb» ideyası təşkil edir ki, bu da ölkənin şirkətinin fəaliyyət göstərdiyi rəqabət mühitini formalaşdıran ölkənin dörd xassəsini (determinantını) açıqlayır (şək. 1.5.). «Milli romb» rəqabət üstünlüyünün determinantlar sistemini xarakterizə edir ki, bunların da tərkib hissələri bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olmaqla, bütövlük effektini yaradırlar, yəni ölkənin firmasının rəqabət üstünlüyünün potensial səviyyəsini ya gücləndirirlər, ya da ki, zəiflədirlər.
Şə k.1.5. Ölkənin rəqabət üstünlüyünün deteminantı
Hər bir ayrı-ayrı determinant bütün digərlərinə təsir göstərir. Belə ki, şirkətin məhsuluna olan böyük tələb, şirkətin bu tələbi məlumat üçün qəbul etməsi üçün əgər rəqabətin gərginliyi lazımı qədər deyildirsə, özlüyündə rəqabət üstünlüyünə gətirib çıxarmır. Bundan başqa, bir determinanta olan üstünlük digərlərin üstünlüklərini yarada Amillərin parametrləri Tələbin parametrləri
Qohum və dəstəkverici sahələr Ş irkətlərin strategiyası, onların strukturu
48
bilər və yaxud onları gücləndirə bilər. Təkcə bir-iki determinantların əsasında olan konkret üstünlük, təbii resurslardan güclü asılı olan sahələrdə və yaxud mürəkkəb texnologiyaların və vərdişlərin az tətbiq olunduğu sahələrdə mümkündür. Hər bir determinant üzrə üstünlük, sahədəki rəqabət üstünlüyü üçün ilkin şərt sayılmır. Ölkənin rəqabət qabiliyyərini ya gücləndirmək, ya da ki, zəiflətmək üçün determinantların ümumi sisteminə M.Porter «hadisələri rolu» və «hökumətin rolu»nu da daxill edir (şək. 1.6.).
k.1.6. nkişaf etmiş bazar üçün rəqabət üstünlüyünün ümumi şərtlər sistemi
H a d i s ə n i n r o l u. O hadiısələr təsadüfi sayılırlar ki, onlar, ölkənin iqtisadiyyatının inkişafı ilə az əlaqədirlər və onlara nə şirkətlər, nə də ki, hökumət təsir göstərə bilimirlər. Bu cür hadisələrin ən vaciblərinə aşağıdakıları aid etmək olar: - ixtiraçılıq; - iri texnoloji partlayışlar (sıçrayışlar); - resurslara olan qiymətlərin kəskin dəyişməsi (məsələn, neft şoku); - dünya maliyyə bazarlarında və yaxud mübadilə kurslarında olan əhəmiyyətli dərəcədə dəyişikliklər; - dünya və yaxud yerli tələblərin ciddi dəyişilməsi; Amillərin parametrləri
Tələbin parametrləri Qohum və dəstəkverici sahələr
Hökumətlər Hadisə Ş irkətlərin strategiyası, onların strukturu və rəqabəti Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|