Microsoft Word MemmedzadeN2916. doc

11 

 

Rəqabət qabiliyyətinin nə Azərbaycanda, nə də dünyada vahid, universal, ümumi 

qəbul  olunmuş  tərifi  yoxdur.  Adətən  rəqabət  qabiliyyəti  altında  ölkənin  sahənin, 

təsərrüfat  vahidinin  qarşıya  qoyulan  iqtisadi  məqsədlərinin  (rəqabət  bazarında 

mövqelərin möhkəmləndirilməsi və ya onların qazanilması) əldə olunmasında rəqibləri 

qabaqlamaq  başa  düşülür.  Başqa  sözlə,  rəqabət  qabiliyyəti  –  iqtisadi,  sosial,  siyasi 

amillərlə  şərtləndirilən  ölkənin,  onun  iqtisadiyyatının,  mal  istehsalçılarının  daxili  və 

xarici bazarda vəziyyəti deməkdir. 

Xidmət  sahəsi  müəssisəsinin  rəqabət  qabiliyyətlilyinin  təmin  olunması 

mürəkkəb,  dinamik  və  kompleks  prosesdir  və  rasional  idarəetmə  qərarlarının  qəbul 

olunmasını tələb edir. Вu cür qərarların əsasında müəssisənin  rəqabət qabiliyyətlilyinin 

real vəziyyəti durur ki, bu da fəaliyyətin əsas problemlərini araşdırıb müəyyən etməyə 

və  onların  həlli  yollarını  nəzərdə  tutmağa  imkan  verir. Milli  iqtisadiyyatın 

idarəedilməsinin müxtəlif iyerxiyalarında rəqabət qabiliyyətliliyinin həyata keçirilməsi 

sxematik tərkibi şək.1.2.də göstərildiyi kimidir.  

Şə

kil  1.2.-dən  göründüyü  kimi,  rəqabət  qabiliyyətliliyinin  idarəedilməsinin 

iyerarxik  quruluşu  milli  iqtisadiyyartın,  ölkənin  bütövlükdə  rəqabət  qabiliyyətliliyinin 

idarəedilməsindən  başlayaraq,  xalq  təsərrüfatının  müxtəlif  sahələrinin,  daha  sonra 

ölkənin  müxtəlif  regionlarının,  daha  sonra  isə  müəssisələrin,  təşkilatların,  və  nəhayət, 

sonda isə malın, xidmətin rəqabət qabiliyyətliliyinin idarəedilməsi zəncirindən ibarətdir. 

Bu zəncirin əsas komponentləri bir-biri ilə sıx birbaşa və əks əlaqədədirlər. 

Milli iqtisadiyyatın (ölkənin) rəqabət qabiliyyəti 

altında həm daxili, həm də xarici 

bazarlarda  əcnəbi  mallar  və  xidmətlərə  rəqabət  göstərən  mallar  və  xidmətlərdə  özünü 

biruzə  verən  iqtisadi,  elmi-texniki,  istehsalat,  təşkilati-idarəetmə,  marketinq  və  digər 

imkanların təmərküzləşdirilmiş anlayışı başa düşülür.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

12 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                           Birbaşa və əks əlaqə

 

 

 

Sxem. 1.1. Milli iqtisadiyyatın idarəedilməsinin müxtəlif iyerxiyalarında rəqabət 

qabiliyyətliliyinin həyata keçirilməsi 

 

Milli  iqtisadiyyatın  rəqabət  qabiliyyəti  dedikdə,  ölkənin  ictimai  və  dövlət 

quruluşu  sisteminin  rəqabət  qabiliyyəti,  milli  iqtisadiyyatın  dinamik  inkişafı,  dövlətin 

dünya  standartlarından  geri  qalmayan  cəmiyyət  üzvlərinin  maddi  rifah  səviyyəsini 

təmin etmək qabiliyyəti nəzərdə tutulur.   

Biznes-mühitin reytinqi [28] 

Business Environment Rankings BER rankings  

 

Qiymətləndirmə 

2009-13 

Qlobal 

reytinq 2009-

13 

Qiymətləndirmə 

2014-18 

Qlobal 

reytinq 2014-

18 

Sinqapur 

8.56 

1 

8.65 

1 

sveçrə 

8.41 

2 

8.52 

2 

Hong Kong  

8.34 

3 

8.39 

3 

Kanada  

8.15 

7 

8.30 

4 

Avstraliya  

8.18 

5 

8.29 

5 

sveç  

8.20 

4 

8.26 

6 

ABŞ  

8.02 

8 

8.25 

7 

Yeni Zellandiya  

7.99 

11 

8.18 

8 

Finlandiya  

8.16 

6 

8.18 

9 

Danimarka  

8.01 

9 

8.16 

10 

Norveç  

7.89 

13 

8.01 

11 

Almaniya  

7.99 

10 

7.98 

12 

Çili  

7.81 

14 

7.89 

13 

Tayvan  

7.68 

16 

7.85 

14 

Milli iqtisadiyyatın (ölkənin) bütövlükdə rəqabət qabiliyyətliliyi 

Sahələrin rəqabət qabiliyyətliliyi 

Müəssisələrin (təşkilatların) rəqabət qabiliyyətliliyi 

Malın, xidmətin rəqabət qabiliyyətliliyi 

Ölkənin regionlarının rəqabət qabiliyyətliliyi 

---

13 

 

rlandiya  

7.30 

20 

7.79 

15 

Niderland  

7.94 

12 

7.78 

16 

Belçika  

7.69 

15 

7.69 

17 

Avstriya  

7.61 

17 

7.62 

18 

Malayziya  

7.15 

24 

7.56 

19 

srail  

7.17 

23 

7.50 

20 

Qətər  

7.29 

21 

7.46 

21 

Böyük Britaniya  

7.41 

19 

7.44 

22 

Estoniya  

7.19 

22 

7.38 

23 

Fransa  

7.47 

18 

7.38 

24 

spaniya  

7.01 

26 

7.36 

25 

Cənubi Koreya  

7.04 

25 

7.35 

26 

Yaponiya  

6.98 

27 

7.33 

27 

Çex Respublikası  

6.96 

28 

7.31 

28 

Polşa  

6.87 

31 

7.29 

29 

BƏƏ  

6.95 

29 

7.22 

30 

Slovakiya  

6.94 

30 

7.20 

31 

Meksika 

6.83 

32 

6.91 

32 

Sloveniya  

6.62 

36 

6.84 

33 

Tailand  

6.43 

38 

6.78 

34 

Bəhreyin  

6.80 

33 

6.76 

35 

Kipr  

6.65 

34 

6.73 

36 

Macarıstan 

6.63 

35 

6.63 

37 

Portugaliya  

6.61 

37 

6.62 

38 

Latviya  

6.17 

44 

6.59 

39 

Kosta Rika  

6.26 

43 

6.59 

40 

Səudiyyə Ərəbistanı  

6.14 

45 

6.58 

41 

Litva  

6.33 

40 

6.58 

42 

Braziliya  

6.33 

41 

6.57 

43 

Türkiyə  

6.05 

48 

6.55 

44 

Küveyt  

6.35 

39 

6.55 

45 

Bolgarıstan 

6.05 

47 

6.48 

46 

Rumınyia  

5.80 

55 

6.47 

47 

taliya  

6.28 

42 

6.44 

48 

Peru  

6.09 

46 

6.40 

49 

Çin  

6.00 

49 

6.39 

50 

Kolumbiya 

5.93 

50 

6.35 

51 

Xorvatiya 

5.86 

54 

6.33 

52 

Filippin 

5.88 

51 

6.28 

53 

Cənubi Afrika  

5.87 

52 

6.23 

54 

ordaniya 

5.60 

57 

6.13 

55 

ndoneziya  

5.52 

58 

6.09 

56 

Hindistan 

5.42 

61 

6.08 

57 

El Salvador  

5.73 

56 

5.90 

58 

Vyetnam  

5.44 

60 

5.87 

59 

Rusiya  

5.46 

59 

5.83 

60 

Ş

ri Lanka  

5.31 

65 

5.82 

61 

Yunanıstan  

5.86 

53 

5.69 

62 

Dominikan Respublikası  

5.33 

64 

5.68 

63 

Kazaxstan  

5.05 

69 

5.67 

64 

Serbiya  

5.19 

66 

5.55 

65 

Mərakeş  

5.05 

70 

5.49 

66 

Tunis  

5.17 

67 

5.47 

67 

Misir 

5.40 

62 

5.38 

68 

---