Microsoft Word Mexanizm III. Doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
113 inkişaf strategiyasının, Azərbaycan qazının dünya bazarlarına ixracı strategiyasının hazırlanması və həyata keçirilməsi vəzifəsi durur. Hazırda Türkmənistan və Azərbaycan qazının Türkiyə və Avropa bazarına nəql olunması üçün ciddi işlər aparılır. Bu kəmərin uzunluğu təxminən 2 min kilometr, nəqletmə imkanı ildə 30 milyard kubmetr, dəyəri isə 2,5-3 milrd ABŞ dolları həcmində olacaqdır. Bu layihənin reallaşması uzansa belə, artıq Azərbaycan tərəfi 2003-xü ilin əvvəlindən Türkiyəyə qaz ucrac etməyi planlaşdırır. İlk mərhələdə Azərbaycan ərazisindəki 490 km. uzunluğunda və ildə 9-10 milyard. m 3 qaz nəql etməyə imkan verən qaz kəmərlərinin bərpa edilməsi nəzərdə tutulur. Güncüstan Respublikasının ərazisində də Türkiyə sərhəddinə kimi ildə 16-24 milyard. m 3 qaz nəql etməyə imkan verən qaz kəmərinin inşası planlaşdırılır. İlkin hesablamalara görə, bu işlərin görülməsinə təxminən 700-800 milyon dollar investisiya qoyulacaqdır. Bu mərhələdə 2003-cü ildə Türkiyəyə ildə 2-4 milyard. m 3 qazın ixrac artırmaqla, ixracın maksimum 10 milyard. m 3 göstəricisinə çatdırılması planlaşdırılır. İkinci mərhələdə daha çox gələcək perspektivə yönəldilmişdir və 2006-cı ilədək Azərbaycanh ərazısındə ildə 16-24 milyard. m 3 qaz nəql etməyə imkan verən yeni qaz kəmərinin inşasını nəzərdə tutur. Artıq bu sahədə işlər görülməkdədir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə Azərbaycan hökümətinin, Dövlət Neft Şirkətinin və layihə iştirakçıları olan xarici şirkətlərin nümayəndələrindən ibarət işçi qrupu yaradılmışdır. İşçi qrupuna Azərbaycan qazının ixrac marşrutu və beynəxalq bazarlara nəqli üzrə danışıqlara başlamaq və danışıqların nəticələrinə uyğun olaraq lazımı qərarların qəbul edilməsi üçün respublika Prezidentinə təkliflər təqdim etmək səlahiyyətləri verilmişdir. Azərbaycana böyük sərmayə qoyuluşlarına rəvac verən əsas səbəblərdən biri də burada neft infrastrukturunun kifayət 114 qədər inkişaf etməsidir. Təsadüfi deyildir ki, xarici şirkətlər artıq mövcud olan qazma qurğularının, tikinti-quraşdırma kəmilərinin, həcminin digər obyektlərinin tikilməsinə nisbətən daha çox üstünlük verirlər. Əgər xarici neft şirkətləri Azərbaycanda öz fəaliyyətlərini sıfırdan başlamalı olsaydılar, Azərbaycanda neft müqavilələrinin belə sürətlə reallaşması mümkün olmazdı. Çünki platformaların tikintisi üzrə obyektləri yenidən yaratmaq, dünyanın digər ölkələrindən dəniz qazma qurğuları alamaq və onları Xəzərə gətirmək, bir çox digər oxşar problemləri həll etmək üçün lazım olardı və təbii ki, bu işlərin layihə dəyəri də xeyli artardı. Lakin xarici neft şirkətləri dəniz neft-qaz əməliyyatlarının aparılması üçün 70-80-ci illərdə yaradılmış infrastruktura və güclü elmi kadrlara, mühəndis və ixtisaslı fəhlə kadrlarına malik Azərbaycanda bu işləri görmək üçün heç bir çətinliklə qarşılaşmadılar. Məhz həmin dövrdə dərin dəniz özülləri zavodu tikilmiş, burada «Çıraq-1» platforması qurulmuşdur. Həmin dövrdə «Dədə Qorqud», «İstiqlal» dəniz qazma qurğuları «Suleyman Vəzirov» və «İsrafil Hüseynov» borudüzən barjları, nadir kran gəmiləri, təchizat kəmiləri və bir çox obyektlər yaradılmışdır. Həmin qurğular və obyektlərin neft müqavilələrinin belə yüksək sürətlə həyata keçirilməsində əvəzsiz rolu olmuşdur. 1995-ci ilin yanvar ayından 1997-ci ilin noyabr ayınadək xarici tərəfdaşlarımız Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin və Azərbaycan hökümətinin fəal dəstəyi ilə «Dədə Qorqud» yarımdalma qazma qurğusunun, təchizat kəmilərinin, bordüzən barjların, kran gəmisinin yeniləşdirilməsini başa çatdırdılar. «Dədə Qorqud» qazma qurğusu vasitəsilə üç kəşfiyyat quyusunun qzılması, «Çıraq-1» dəniz platformasının tikintisi başa çatdırıldı və neft hasil edən ilk quyu qazılmışdır. «Çıraq- 1» platformasından Səngəlçaldakı sahil terminalınadək 177 km. uzunluğunda sualtı neft kəməri, eyni zamanda həmin 115 platformadan Neft daşlarındakı kompressor stansiyasınadək 48 kilometr uzunluğunda sualtı qaz kəməri çəkilmiş, Səngəçalda sahil terminalı tikilmişdir. «Çıraq-1» platformasından ilkin neftin ixracı üçün Bakı-Novrossiysk neft kəmərində yenidənqurma işləri aparılmış və 1997-ci ilin oktyabr ayında bu neft kəməri istifadəyə verilmişdir. Hazırda Bakı-Novrossiysk və Bakı-Supsa neft kəmərləru vasitəsilə dünya bazarlarına neft ixracına başlanmışdır. Həmin kəmərlərin nəqletmə imkanları gündə 220 min barreldir. Bu gün ixrac kəmərləri də daxil olmaqla qaz layihələrninin həyata keçirilməsi üçün ciddi işlər götürülür. Bakı-Novrossiysk, Bakı-Supsa istiqamətləri bu çoxvariantlı sistemin fraqmentləridir. Təbii ki, başqa istiqamətlər də öyrənilir və nəzərdə keçirilir. Bunlardan ən vacibi Bakı-Tbilisi- Çeyhan istiqamətləridir. Bakı-Tbilisi-Çeyhan əsas ixrac kəməri üzrə danışıqlar prosesi üçün başlıca təkan 1998-ci il oktyabrın 29-da Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan, Qazaxıstan və Özbəkistan prezidentlərinin, ABŞ-ın energetika nazirinin imzaladıqları Ankara bəyannaməsi olmuşdur. Əlbətdə bu layihə istər coğrafiyası, istərsə də dəyəri baxımından çox geniş miqyaslı layihədir və onun reallaşması üçün müəyyən vaxt tələb olunur. Sərmayəçilərə münasibətdə ayrı-seçkilik qiyulmaması, qarşılıqlı əlaqələrin düzgünlüyü, təmizliyi, ədalətli olması Azərbaycan iqtisadiyyatının başqa sagələrinə də sərmayə cəlb olunmasına yardım edir, eləcə də ölkələrimiz arasında siyasi, mədəni əməkdaşlığın genişlənməsinə, müstəqil Azərbaycanın beynəxalq möhkəmlənməsinə xidmət edir. Azərbaycanda əməliyyat şirkətlərinə xidmət göstərən xarici şirkətlərin coğrafiyası daha genişdir. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən belə şirkətlər arasında 130-dan artıq Böyek Britaniya şirkəti, 110-a yaxın Amerika Şirkəti və Norveçdən, Fransadan, İtaliyadan, Almaniyadan, Yaponiyadan, Rusiyadan və digər ölkələrdən gəlmiş neçə-neçə şirkət vardır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|