38. Fövqə
ladə
hadisə
nə
ticə
lə
rinin aradan qaldırılması üzrə
iş
lə
rin növbə
liliyi,
ardıcıllığ
ı və
mə
rhə
lə
lə
rlə
aparılması.
Fövqəladə hadisə nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə işlər mərhələlər üzrə,
müəyyən ardıcıllıqla və mümkün qədər qısa müddətdə yerinə yetirilir.
Birinci mərhələdə aşağıdakı məsələlər həll edilir:
1. Əhalinin dərhal mühafizəsi; bu məqsədlə:
-Təhlükə barədə xəbərdarlıq;
-Mühafizə vasitələrindən istifadə edilməsi;
-Mühafizə rejimlərinə riayət olunması;
-Təhlükəli zonadan köçürülmə;
-Tibbi-profilaktika vasitələrinin işlədilməsi və xəsarət almış şəxslərə hər cür
yardımın göstərilməsi.
2. Fövqəladə hadisə nəticələrinin genişlənməsinin qarşısını almaq və ya onun
təsirini azaltmaq; bunun üçün:
-Qəzanın məhdudlaşdırılması;
-Texnoloji prosesin müvəqqəti dayandırılması və ya dəyişdirilməsi;
-Yanğınların qarşısının alınması və söndürülməsi.
3. Xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin (X və DT ) yerinə yetirilməsinə
hazırlıq; bu məqsədlə:
- daraetmə orqanlarının, qüvvə və vəsaitlərin hazır vəziyyətə gətirilməsi;
-Zədələnmə ocaqlarında kəşfiyyatın aparılması;
-Yaranmış şəraitin qiymətləndirilməsi.
kinci mə
rhə
lə
də
aş
ağ
ıdakı mə
sə
lə
lə
r hə
ll edilir:
1. Fövqəladə hadisə nəticələrinin aradan qaldırılması.
2. Fövqəladə hadisə nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə birinci mərhələdə
başlanmış işlərin icrasının davam etdirilməsi.
X və DT fasiləsiz olaraq gecə və gündüz, hər cür havada, güclü və kütləvi
dağıntılar, yanğınlar, atmosferin, ərazinin zəhərlənməsi, insanların məhv olması
şə
raitində belə əzmlə icra edilməlidir.
Bu işlərin müvəffəqiyyəti təcrübədən və belə şəraitdə mürəkkəb məqsədəuyğun
qərarlar qəbul etmək bacarığından asılı olacaqdır.
Üçüncü mə
rhə
lə
də
aş
ağ
ıdakı mə
sə
lə
lə
r hə
ll edilir:
1. Zərər çəkmiş rayonlarda əhalinin normal həyat fəaliyyətinin təmin edilməsi; bu
məqsədlə:
-yaşayış evlərinin bərpası və ya bu məqsədlə müvəqqəti binalar tikilməsi;
-enerji, qaz, su təchizatının, kommunal xidmət obyektlərinin, rabitə xətlərinin
bərpa edilməsi;
-zədələnmə ocağının sanitar təmizlənməsi;
-əhaliyə yardım göstərilməsi, adamların ərzaq məhsulları, gündəlik təlabat əşyaları
ilə təmin edilməsi.
2. Köçürülmüş əhalinin öz yerlərinə qaytarılması.
3. Təsərrüfat obyektlərinin fəaliyyətinin bərpa edilməsi.
Bu tədbirlərin icrası üzrə görüləcək işlərin həcmi və xarakteri fövqəladə hadisənin
növündən, miqyasından və vaxtdan asılı olacaqdır.
39.Fövqə
ladə
hadisə
nə
ticə
lə
rinin aradan qaldırılmasına cə
lb
edilə
n qüvvə
və
vasitə
lə
r.
Qəzaların nəticələrini aradan qaldırmaq - müvafiq sənaye sahələrinin və ya
ə
razi (şəhər, qəsəbə) təşkilatlarının tabeliyindəki obyektlərdə olan xüsusi
xidmətlərin və ayrı-ayrı mütəxəssislərin, yanğınsöndürmə və meşə yanğını
komandalarının, elektrik şəbəkəsi, rabitə, qaz təchizatı, su təchizatı, kanalizasiya,
istilik təchizatı qəza xidmətlərinin, dəmiryolu bərpa qatarlarının, qəza xilasetmə
gəmilərinin, avtomobil nəqliyyatı texniki-qəza xidmətinin, təcili tibbi yardım
xidmətinin və s. xidmətlərin vəzifəsidir.
Müxtəlif təsərrüfat obyektlərində baş verən kiçik qəzalar və yanğınlar həmin
obyektlərin müdriyyəti tərəfindən öz qüvvələri ilə, eləcə də ərazi təşkilatlarındakı
(xüsusi xidmətlərin) mütəxəssislərinin qüvvələri ilə aradan qaldırılır.
Bir sıra sənaye və təsərrüfat sahələrində (dağ-sənaye sahələrinin şaxtalarında,
metrotunel, kollektor tikintisində, neft mədənlərində, neft-kimya müəssisələrində)
qəzaların aradan qaldırılması üzrə işlərdə respiratorlardan istifadə edilməsi tələb
olunduğu üçün belə müəssisələrdə xüsusi qazdan xilasetma və dağmədən işlərində
xilasetmə dəstələri - komandalar dəstələr və s. habelə gəmiçilik idarələrinin qəza-
xilasetmə dəstələri yaradılır.
Mədən işlərində xilasetmə dəstələrinə aşağıdakılar həvalə edilir: kömur və filiz
mədənlərində, metropolitendə, neft və kimya sənayesi müəssisələrində qəzalar
zamanı adamların xilas edilməsi; yeraltı qəza nəticələrinin aradan qaldırılması
işlərinin aparılması respiratorlardan istifadə etməklə profilaktika işləri görmək
tələb olunan şəraitdə yeraltı və yerüstü yanğınların, alışmış neft və qaz
fəvvarələrinin və s. söndürülməsi; qəzaların qarşısını almaq üçün profilaktika
işlərinin icra edilməsi; respiratordan istifadə olunması tələb edilən texniki işlərin
yerinə yetirilməsi və s.
Güclü fəlakətlərə qarşı işlərə rəhbərlik etmək, eləcə də onların nəticələrinin
aradan qaldırılması üzrə təxirəsalınmaz tədbirlər görmək üçün respublikada
Fövqəladə Hallar Nazirliyi yaradılmışdır. Bu nazirliyə zərər çəkmiş əhaliyə yardım
göstərilməsi, dövlətin maddi sərvətlərinin və vətəndaşların əmlakının xilas
edilməsinə yerli qüvvə və vasitələrin cəlb olunması sahəsində geniş səlahiyyətlər
verilmişdir. Təbii fəlakətlərlə mübarizə tədbirlərində nəinki fəlakət baş vermiş
ə
razidəki iş qabiliyyətli əhali, həm də respublikanın digər rayonlarının əhalisi fəal
iştirak etməlidir.
Fəlakatlərlə mübarizəyə təsərrüfat obyektlərinin fəhlə və qulluqçuları da cəlb
edilir; bu məqsədlə onlardan hərbiləşdirilməmiş dəstələr (xilasedici, qəza-bərpa və
digər dəstələr, komandalar, qruplar və manqalar, rabitə, yanğın və s.) yaradılır.
Bəzi təhlükəli hallarda güclü qəzaların aradan qaldırılması və təbii fəlakətlərlə
mübarizə işlərinə hərbi hissələr cəlb edilə bilər.
40. Fövqəladə hadisə nəticələrinin aradan qaldırılmasında xilasetmə
və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılması.
Xilasetmə işləri aşağıdakıları əhatə edir:
-Hərəkət marşrutlarında və iş sahələrində (obyektlərində) yanğınların
məhdudlaşdırılması və söndürülməsi;