Microsoft Word muxtar naz m docx
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
26
Ofşor ərazilərdə qeydiyyatdan keçən bütün bank və kredit müəssisələrini yaranma məqsədindən asılı olaraq 3 kateqoriyaya ayırmaq olar: müstəqil müştərilərə tam xidmət kompleksi təqdim etmək üçün yaradılan mükəmməl bank müəssisələri; ə sasən bir maliyyə-sənaye qrupu (keptiv bank müəssisələri) daxilində əməliyyatlar aparmaq üçün banklar; ayrı-ayrı əməliyyat növləri aparmaq və ya təsisçinin aktivlərini idarə etmək üçün bank müəssisələri. Ofşor bankın təsis edilmə yerini seçərkən həmişə onun məqsəd və vəzifələrini nəzərə almaqla həyata keçirmək lazımdır. Bank müəssisələri vergi tutulan sxemdə məhdud funksiyaların yerinə yetirilməsi üçün o ölkələrdə yaradılır ki, həmin ölkələr adətən gəlirlərə ikiqat vergiqoymanın oradan qaldırılması üçün gəlirlərin əldə edilməsi nəzərdə tutulan ölkələrlə əlverişli müqavilə şərtləri bağlayırlar. Real əməliyyatlar və müstəqil müştərilərə xidmət üçün nəzərdə tutulan bankları adətən minimal vergiqoyma səviyyəsi olan və valyuta tənzimlənməsi normaları olmayan ölkələrdə təsis edirlər. Bп qayda olaraq, yalnız təsisçilərin vergi öhdəliklərini minimumlaşdırmaq məqsədləri üçün yaradılan banklar o ölkələrdə qeydiyyatdan keçirlər ki, onlar eyni zamanda aşağıdakı şərtlərə də uyğun olsun; -
rezidentlərin gəlirlərinə vergi qoyulmur; -
gəlirləri bölüşdürən mənbə yanında vergiqoyma yoxdur; -
xüsusi statusu olan bankların (ofşor bankların) əməliyyatlarına valyuta məhdudiyyətləri yoxdur; -
-
mükəmməl bank müəssisələri vasitəsilə geniş əməliyyatlar keçirmək imkanı vardır. Qeyd etmək lazımdır ki, ənənəvi ofşor zonaların əksəriyyəti eyni zamanda bütün göstərilənlərə, bəzi hallarda isə təsisçilərin əlavə spesifik tələblərinə tam uyğun gələ bilməz.
Belə ki, xüsusi statuslu müəssisələrin gəlirlərinə vergiqoyma tətbiq etməyən bəzi ə nənəvi ofşor mərkəzlərdə kredit əməliyyatlarının həyata keçirilməsi üçün mərkəzi bankın lisenziyasını almaq tələb olunur, bu cür lisenziya almaq üçün şərtlər isə 27
güzəştli vergi statusu əldə etmək şərtləri ilə bir yerə sığmır. Bir sıra ölkələrdə bank sirrinin saxlanması məqbul hesab edilmir. Bir çox ölkələr vergi güzəştlərini yalnız xüsusi statusu olan müəssisələrin gəlirlərinə tətbiq edirlər, lakin bu cür müəssisənin bölüşdürülməmiş gəlirləri, məsələn, dividend şəklində olan gəlirləri yüksək dərəcələr üzrə vergiyə cəlb olunur. Sonuncu daha çox investisiya və holdinq mərkəzləri üçün səciyyəvidir. Bir çox klassik ofşorlar praktiki olaraq insan ayağı dəyməmiş adaları xatırladır. Onlar beynəlxalq ticarətdə yalnız «şirkət-həlqələrin» qeydiyyatına xidmət edirlər. Ayrı-ayrı ofşor mərkəzlər müstəqil ölkə olmayıb, rezidenti potensial bank təsisçisi olan ölkənin vergiqoyma sahəsində əməkdaşlıq və qarşılıqlı informasiya mübadiləsi haqqında xüsusi müqavilə bağladığı dövlətin tərkibinə daxil ola bilər, bu zaman konkret «özünüidarə ərazisinin» xüsusi statusu konkret məlumatların açıqlanması üçün böyük bir maneə olmayacaqdır. Ofşor ərazilərin çoxu beynəlxalq maliyyə mərkəzlərindən uzaqda yerləşir. Onların müəyyən əməliyyatlar aparmaq üçün şərait yaratmağa kifayət edəcək inkişaf etmiş infrastrukturları yoxdur. Xüsusilə də, kifayət qədər yüksək ixtisaslı iş heyəti, zəruri olan ofis sahəsi və s. də olmaya bilər. Təsisçilərin xüsusi tələblərinə qüvvədə olan mülki qanunvericiliyin aydın başa düşülən sisteminin olması, klassik trastın təsisi üzrə imkanlar, ofisin yaradılması, iş heyətinin cəlb edilməsi, daşınmaz əmlakın alınması aid edilə bilər. Nəticədə bank fəaliyyəti üçün əlverişli şəraitin yaradılmasında ixtisaslaşmış ofşor mərkəzlər, başqa sözlə, xüsusi bank ofşorları meydana gəlmişdir. Bu cür mərkəzlərdə fəaliyyət şəraiti fərqli ola bilər. Təsis edilən bankın vergiqoymadan azad edilməsinə və ya güzəştli status almasına müvafiq hüquqi ə saslara xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Belə ki, Kayman adaları klassik ofşora aiddir - burada gəlirlərə vergiqoyma sistemi tamamilə yoxdur. Bu, bank öz fəaliyyətini həyata keçirərkən müəyyən edilmiş hədlərdən kənara çıxan hallarda vergiyə görə cərimə sanksiyalarının tətbiqini qeyri-mümkün edir. Cersi və Hernsi adaları müvafiq ərazilərdən kənarda fəaliyyət göstərən hallarda qeyri-rezidentlərin gəlirlərinə vergiqoyma üçün güzəştli vergi rejimi sistemləri tətbiq edən ərazilərə
28
aiddirlər. Müəssisənin bu cür ofşor zonada qeydiyyatdan keçdiyi, bu ərazidə yerləşən mənbələrdən gəlirlər aldığı sübuta yetirilərsə, onda bu gəlirlər müəyyən edilmiş ümumi qaydalara əsasən vergiyə cəlb ediləcəkdir. Qeyd etmək lazımdır ki, göstərilən ofşor mərkəzlərdə vergiqoymanın ümumi şərtləri güzəştlidir. Cersi adasında rezidentlərin - fiziki şəxslərin gəlirlərinə olan maksimum vergi dərəcəsi 20% təşkil edir. Bu cür dərəcə rezidentlərin hüquqi şəxslərinin mənfəətinə də tətbiq edilir. Kiprdə - ümumi vergiqoymanın yüksək səviyyəsi olan ölkədə xüsusi qaydada qeydiyyatdan keçmiş müəssisə və təşkilatlar xüsusi vergi statusu alırlar. Yuxarıda göstərilən halla analoji pozuntu Kipr adasında müəssisənin öz statusunu itirməsilə bağlı ola bilər ki, bu da müvafiq olaraq ölkədə vergi qanunvericiliyinin ümumi normaları ilə nəzərdə tutulmuş cərimə sanksiyalarına səbəb ola bilər. Bank fəaliyyətinə lisenziya almaq üçün yerinə yetirilməsi zəruri olan vacib şə rtlər bir-birindən xeyli dərəcədə fərqlənə bilər. Xüsusi bank ofşor zonaları adətən müxtəlif tipli lisenziyalar almağa imkan verir. Bu zaman hər tip lisenziyaya müəyyən şə rtlər uyğun olur. Bп qayda olaraq, tam və ya qeyri- məhdud lisenziyanı yalnız nüfuzlu xarici banklar tərəfindən təsis edilmiş banklar ala bilər. Məhdud əməliyyatlar dairəsini həyata keçirmək üçün lisenziya onlar tərəfindən o hallarda da alına bilər ki, bankın təsisçisi xarici banklar olmasın. Bп ofşor mərkəzdə tam və ya qeyri-məhdud lisenziya bank sahibinə ofşor ərazinin özündə də fəaliyyət göstərməyə imkan verir, digər ölkələrdə isə bu cür lisenziyanın alınması mükəmməl bank fəaliyyətini həyata keçirməyə imkan versə də, yalnız qeyri- rezident müştərilərlə və ya xüsusi statusa malik - vergidən azad şirkətlərlə bu fəaliyyəti mümkün edir. Demək olar ki, bütün ofşor bank mərkəzləri üçün iqtisadiyyatın başqa sahələrində olan şirkətlərlə müqayisədə lisenziyalaşma və qeydiyyatın sərt şərtləri ümumi qaydadır. Belə ki, səhmlərin tələb edilənə qədər emissiyası üzrə ümumi imkanlar təsis edilən banklara aid edilməyə də bilər. Qeydiyyat və lisenziya almaq üçün təqdim edilən məcburi informasiyanın həcmi xeyli genişdir. Bir çox ofşor bank mərkəzlərində banklar üçün eyni zamanda qeydiyyatdan keçmək və lisenziya almaq proseduru nəzərdə tutulmuşdur. Çox vaxt ilk dəfədən tam və ya geniş tipli lisenziya Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|