Microsoft Word muxtar naz m docx
FƏS L II. DÜNYA QT SAD YYATINDA OF
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
23
FƏS L II. DÜNYA QT SAD YYATINDA OFŞOR B ZNES MƏRKƏZLƏR N N YER VƏ ROLU 2.1. Bir sıra ofşor biznes mərkəzlərində bankların fəaliyyət xüsusiyyətləri və dünya iqtisadiyyatına təsiri
Ofşor ərazilərdə bankların təsisi təcrübəsi kinci dünya müharibəsindən sonra geniş şəkildə yayılmışdır. Ofşor bank mərkəzlərinə marağın artmasının başlıca səbəbləri kimi inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə valyuta məhdudiyyətlərinin həyata keçirilməsi və valyuta nəzarətinin tətbiqini, bank fəaliyyəti qaydalarının sərtləşməsi və onların gəlirlərinə olan vergilərin yüksək dərəcələrini hesab etmək olar. Müasir şəraitdə praktiki olaraq heç bir iri beynəlxalq bank birliyi güzəştli vergiqoyma zonalarında ya filial, ya da hər hansı «qız» cəmiyyəti bankı yaratmadan keçinə bilmir. Valyuta məhdudiyyətləri və valyuta nəzarəti bu və ya başqa formada praktiki olaraq bütün inkişaf etmiş ölkələrdə mövcuddur ki, bu da milli müştərilərə təqdim edilən xidmət sahələrinin genişləndirilməsi üzrə imkanları azaldır, həmçinin beynəlxalq bankların beynəlxalq maliyyə əməliyyatlarında iştirakı imkanlarını məhdudlaşdırır. Qərbi Avropa ölkələrində valyuta məhdudiyyətləri 50-60-cı illərdə geniş yayılmışdı. Müştərilərin valyuta əməliyyatlarına məhdudiyyətlər qoyulması bu ə məliyyatların ölkədən kənarda həyata keçirilməyə başlanmasına səbəb olmuşdu. nkişaf etmiş ölkələrdə valyuta məhdudiyyətlərinin tədricən aradan qaldırılması bu amilin əhəmiyyətinin azalmasına səbəb olurdu, lakin bir çox ölkələrdə rezidentlər üçün valyuta məhdudiyyətlərinə qayıdış potensial təhlükə kimi qaldığından, bununla ə laqədar olaraq, yenə də o, başlıca amillər içərisində qalmaqda davam edir. Belə ki, Fransada sosialistlərin hakimiyyətə gəlməsi ilə valyuta nəzarəti və valyuta məhdudiyyətləri böyük miqyaslarda bərpa olunmuşdur. nkişaf etməkdə olan və keçmiş sosialist ölkələrində bank əməliyyatlarının müəyyən hissəsinin milli hüquqi ünvandan kənar fəaliyyətini stimullaşdıran amil 24
kimi valyuta nəzarəti və valyuta məhdudiyyətləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Daxili iqtisadi vəziyyətin qeyri-sabitliyi və çoxsaylı qadağaların olması bu ölkələrdən kapital axınına zəmin yaradır. qtisadi fəaliyyətin bir çox iştirakçıları valyuta ə məliyyatları qaydalarını pozduqlarına görə dövlət tərəfindən müsadirə tədbirlərindən ehtiyatlanaraq, öz kapitallarını bu cür pozucuların əmlakına cərimə müraciəti etməyə imkan verməyən ölkələrin banklarına yerləşdirməyə səy edirlər. Valyuta məhdudiyyətləri banklara bir çox hallarda öz real və potensial müştərilərinə xidmətlər kompleksi təqdim etməyə imkan vermir ki, bu da bankları onların xarici rəqibləri ilə müqayisədə pis vəziyyətə qoyur. qtisadi cəhətdən qeyri- sabit ölkələrin hökumətləri böhran dövrlərində tez-tez valyuta məhdudiyyətlərindən ə lavə daxili resursların səfərbər edilməsi vasitəsi kimi istifadə edirlər, baxmayaraq ki, milli bankların və digər kredit müəssisələrinin xarici kontragentlərinə qarşısında öz öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirə bilməmələri həmin ölkələrin beynəlxalq nüfuzunu aşağı salır. Bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsi qaydalarının sərtləşməsi həm inkişaf etmiş, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün ümumi meyldir. Bu amillər bankların və kredit müəssisələrinin minimal nizamnamə kapitalına yüksək tələblərin qoyulmasını, bank fəaliyyətinə lisenziya almağın sərt şərtlərinin müəyyən edilməsini, informasiyanın açıqlanması üzrə yüksək standartlığın tətbiqiniı, fiziki şəxslərdən ə manətlər cəlb edən banklara əlavə tələbləri, investisiya fəaliyyətinə məhdudiyyətləri, müəyyən əməliyyatların aparılmasına, iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrində «qız» müəssisələrin təsisinə qoyulan qadağaları aid etmək olar. Bir çox ölkələrdə banklar böyük həcmdə hesabat verməyə məcburdurlar. Praktiki olaraq bütün ölkələrdə vergi və xüsusi bank hesabatının auditor tərəfindən təsdiqi vacibdir. Kredit müəssisələrinin fəaliyyətinin mərkəzi banklar tərəfindən tənzimlənməsi bəzi hallarda iqtisadi qərarlar qəbul edilməsi üzrə kommersiya banklarının sərbəstliyini məhdudlaşdıran formalar alır. Məcburi normativlər sistemi tez-tez həddən sərt sanksiyaları nəzərdə tutur. Bank müəssisələrinin müxtəlif növ xüsusi fondlara məcburi ödəmələri onların kredit və investisiya imkanlarını xeyli məhdudlaşdırır, əməliyyatlarının rentabelliyini aşağı salır. Bir qayda olaraq, inkişaf 25
etməkdə olan və keçmiş sosialist ölkələrində bankların məcburi ödəmələri və ehtiyatları sistemi mərkəzi banklara kommersiya bankları tərəfindən cəlb olunmuş vəsaitlərdən güzəştli və hətta pulsuz istifadə imkanları verir. Ofşor bankın yaradılması yuxarıda göstərilən problemləri tamamilə və ya hissə-hissə (qismən) həll etməyə imkan verir. Sözsüz ki, vergi amili bank əməliyyatlarının bir hissəsinin ofşor mərkəzlərə keçirilməsi üçün başlıca amildir. Bankın təsis edilməsi üçün konkret yer seçilən zaman nəinki kredit müəssisənin özünün vergiqoyma rejiminə, həmçinin bu bankın müştəriləri üçün mövcüd vergi şərtlərinə də xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Ofşor zonalarda təsis edilən bankların əsas üstünlükləri aşağıdakılardır: -
milli qanunvericilik tərəfindən müəyyənləşdirilmiş məhdudiyyətlərdən yan keçərək vəsaitlərin cəlb edilməsi və yerləşdirilməsi üzrə beynəlxalq bazarlara daxil olmaq; -
mənfəətə vergiqoymanın güzəştli rejimi resursların bir yerə toplanmasına (akkumulyasiyasına) və təsisçinin məqsəd və vəzifələrinə uyğun olaraq böluşdürülməsinə imkan yaradır; -
ofşor banklara verilən kreditlərdən, mənfəətə verginin yüksək dərəcələri mövcud olan ölkələrdə vergiqoymanın minimumlaşdırılması üçün fəal istifadə olunur; -
ödənilən faizlər ödəmə mənbəyindən vergiqoymadan azaddırlar; -
bir qayda olaraq bu banklara maliyyə məhdudiyyətləri, onların fəaliyyəti qeydiyyata alınmış ölkələrin sərhədlərindən kənarda həyata keçirilən zaman aid edilmir; -
bu cür bankın təsis edilməsi və cari fəaliyyətinin dəstəklənməsi zamanı vəsaitlərə xeyli qənaət imkanı əldə edilir. Ofşor zonada bankın təsis edilməsi maliyyə əməliyyatlarının xeyli hissəsinin hər hansı beynəlxalq maliyyə-sənaye qrupu çərçivəsində ofşor mərkəzlər vasitəsilə həyata keçirildiyi zaman əlavə əhəmiyyət kəsb edir. Bи halda ofşor ərazidə qeydiyyatdan keçən bank öz qrupunun müəssisələrinə xidməti həyata keçirə bilər. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|