Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 130. XƏLƏFLİ
- 131-133. AĞAC DAVALARI
101
130. XƏLƏFLİ
Xələfli kəndi Xələf və Eyvatdan törəyən nəsillərdən ibarətdir. Oların da bikirriyi eyvatlı oluf. Eyvatın Alı adlı bir oğlu oluf, Alıdan isə Şirvan və Hakverdi törüyüf. Atası öləndən sonra Şirvanı Xudaverdi kəndindəki dayısı saxlıyıb. Şirvan böyüyüb əmələ gələn- də qardaşı Hakverdi buna deyir ki, yaxşı deyil da, gəl gedək elimizə, obamıza. Onda da şiə-sünnü söhbəti varmış. Hakverdi buna deyif ki, eşitmişəm dini dəyişmisən, şiə olmusan? Şirvan deyir, vallah, mən şiə-sünnü bilmirəm, çoban adamam. Amma mənim dayım hansı din- nənsə, mən də o dini qəbul eliyəjəm. İndi Hakverdidən törəyən nəsil sünnüdü, amma Şirvandan törəyənlər şiədir. Şirvan dayısının yanın- nan gələnnən soora gəlif Binnətli kəndinin yanında məskunlaşıb. Alıkeyxalıda Sədətqulu adlı birisi varmış, Şirvan olarnan İrana qaçaqlığa gedirmiş. Bir dəstə atdıynan gedərlər İrana, İrandan qayı- dıf gələndə qoyun sürüsünün böyrünnən keçəndə Şirvan əl atır bir dənə toğlu götürür. Gəlif düşəndə dəstənin başçısı deyir, ordan bir heyvan da gətirmədik ey, burda alışma eliyif yeyək. Belə deyəndə Şirvan deyir ki, mən bir toğlu gətirmişəm. Sədətqulu deyir ki, sən ki belə qoçaxsan, bajım Hüsnünü verəjəm saa. Elə o Hüsnüynən də evlənir. Onnan da altı uşağı olur: Zal, Məmmədqulu, Hüseyn, Avdılla, Rustam, Hasan. Uşağı olannan sonra gəlir Şirvannı məhləsi yerlə- şən yerdə bir dənə dam tikir, orda yaşıyır. Böyük sürüsü olur, dağa- arana gedif gəlir. Bir erməni vardı, o deyirdi babam maa söhbət eliyirdi ki, Şirvanın qoyun sürüsünün arxası Şirvan qavırının yanında olanda qabağı Şirvan bulağının yanında olardı. Diri dağındakı ya- taxları da Şirvan alıf. Minbaşıda bəy vardı, yerləri o paylıyırdı. Şirvan var-dövlətini saxlamaq üçün gedif ondan yer istəyif. Bəy Diri dağını göstərif deyif ki, gedif orda yerləşə bilərsən. Gedif Diri da- ğında yerləşir. Qış vaxdı başqa yerlərdə heyvan qırğın verərdi, amma orda heyvan qırılmazdı. Oranın güneyləri o qədər idi ki, qar yağanda yerdə qalmırdı. Ot, topal, yavşan dizə qədər olurdu. Xələfin də dokquz oğlu oluf: Qulu, Hasan, İbrahim, Məm- məd, İsmayıl, Gülməmməd, Şahməmməd, Əsəd, Pişrov. Maa elə
102
gəlir ki, Eyvatnan Xələf eyni nəsildən oluflar. Ona görə ki, onların örüşü, yaylaxları bir oluf, qız alıf qız veriflər. Qışda gəlif Stansiya Xələflidə tikiləndə məsləhət eliyiflər ki, gəlin dərənin o tayında siz tikilin, bu tayında da biz tikilək. Xələflilər dərənin quzey tərəfində tikiliflər, şirvannılar da güney tərəfində.
Qulam oluf, bir də Qaraş – ikisi də iyid oluf. Dağda aşıxlıynan eyvazalların davası düşüf. Qulamnan Qaraş ikisi də küsülü oluf. Qulama deyiflər ki, Qaraşı gətir. Qulam atı minif gəler ki, Qaraş köç yolunda qoyunun içiynən gəler. Gəlif çatıf, buna salam da vermeef. Deyif, ə, axlına ayrı şey gəlməsin, sıçra min tərkimə. O da küsülü- küsülü minif tərkinə. Yolda deyir ki, Aşıxlıynan dava düşüf. Gəliflər dava yerinə. Baxıflar ki, bizim eyvazalları bular geri oturdor yavaş-yavaş. Orda Qulam ayağın çırmeef, tumanın qatmay- nan bağlıyıf, ağacın da qayışın keçirder qoluna. Səfiyar kişi and içerdi ki, bala, Qulamın poyuz kimi səs çıxartmağı hələ yadımdadı. Burdan vuruf yıxa-yıxa gedermiş o başa, o başdan keçirmiş bəri başa. Əynində mahud kofta var imiş. Aşıxlı tərəfin bir kadını deyif, anam sana qurban, ay sarı köynək. Halbuki bu onun ərin, qardaşın burda qırer. Ağac davası qutarannan soora o deyir birin mən vur- dum, bu deyir ikisin mən vurdum. Bunun da hamısın vuruf yıxan Qulamdı. Qoymazdı kimsə ağaş vursun. Qulam kişi də oturuf bir daşın üsdə, ağacın dəstəyin də qolunnan çıxarıf bu söhbətə qulax asır. Abduləli kişi dedi, ə, Qulam, sən heç adam vurdun? Deyir, Abduləli əmi, bircə onu bilerəm ki, indiyəcən ağacımın dəstəyi çat- damıyıf. Hesabı götür, ağacın ujuynan vuror, əl tutduğu yer cırılıf. Ağacı da bir buzoylu inəyə alıfmış.
Gəlinbulaxda Tatallar çayının üstündə papaxçallarnan danal- ların davası oluf. Papaxçallar basqın eliyif danallar obasının üstünə gəliflər. Müseyif əmimə hay gedif ki, papaxçallar basqın eliyif. 103
Danallar buları ağaşnan nətər xuşduyuflarsa, hamısı qaçıf, Əli kişini sağ tutuflar. Bunun yıxılmışına çırpıflar. Müseyif əmim deyif, bunu niyə öldürürsüz? Yazığın biridi, buraxın getsin. Oların əlinnən çı- xannan soora Əli kişi gəlif əl-üzün yuyuf, çaydan da su içif. O taya keçəndə siftə qaçannar deyir, ə, gördün qaça-qaçdı, niyə qaçmırsan? Deyif ki, ə, mən qaçan kişiydim? Allah belizi qırsın, mən heç olmasa əyildim çaydan su içdim, siz heç su da içəmmədiz.
46-cı il idi. Yaylaqda tatallarnan murtulu camaatının torpaq üstündə sözü düşdü. Əli kişi murtulunun kolxoz sədri idi. Tapşırıq verdi ki, otuz-qırx öküz, iyirmiyəcən dəvə götürün, qamışı gejəynən gətirin tökün deyişikli 20 yatağa. Aranda qalan camaatı da yığdı, dağdakı camaatı da, iki sutkaya orda tikili tikdirdi. Tatallarda Telli Həsən vardı. Hay düşdü Həsənə ki, murtulu camaatı yataqda tikili tikib. Telli Həsənin də qılıncının dalının, qabağının kəsən vaxdı idi. Dedi ki, Əli kişi, Kür olmasa mən Şirvannan arabir idim, Araz ol- masa İrannan arabir idim. Hay getdi Nəbiyə. Nəbiynən də Əli küsülüydü. Özü də Nəbi qabaqcadan Əliyə ismarış eləmişdi ki, yer bizim olduğuna baxma, Həsənə bu mamentdə bizim gücümüz çatmaz, qamışı ora tökmə. Amma Əli onun sözünə qulaq asmadı. Dava düşəndə Nəbi özünü saxlaya bilmədi, gəldi davaya qarışdı. Nəbi gördü ki, Həsən basıl- mer. Atı vurdu, Həsənin atını aldı döşünə. Onacan Nəbinin tapancası olduğu bilinmirdi. Taxtalı onatılannan aldı atın döşünə, dedi, oxu kəlmeyi-şəhadətini. Əli ölsə, sən başını bir yerə qoya bilməzsən, amma mən səni öldürrəm, gedif Mehmanda (göl – top.) donuznan on il yaşıyaram. Əli kişi minnət elədi ki, bizi qana salma. Onnan soora əlini çəkdi, yoxsa onu vurmaq istiyirdi. Həmin yataq bizim dədə-baba yatağımız olub. İki-üç gün dava getdi, Əli kişi yatağı vermədi. Bağırovun yanında Telli Həsənin sözü keçirdi. Bular getdi Bakıynan danışdı, axırı yataq olara qaldı.
20 Deyişikli – mübahisəli Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|