Microsoft Word qasimli kenale doc
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
78 Шimalla-Cяnub arasыnda kюrpц rolunu oynayan Azяrbaycanыn Avropa- Qafqaz-Asiya nяqliyyat dяhlizinin inkiшaf etdirilmяsindя aparыcы yer tutmasы respublikanыn dцnya юlkяlяri ilя inteqrasiyasыnыn daha da dяrinlяшmяsinя xidmяt edir. Bu isя nяinki iqtisadi, hяm dя siyasi sabitlik vя tяhlцkяsizlik baxыmыndan bюyцk яhяmiyyяtя malikdir. Azяrbaycanыn “Шimal-Cяnub” nяqliyyat dяhlizindя iшtirakы da юlkяmizin iqtisadi vя strateji maraqlarы baxыmыndan mцhцm яhяmiyyяt kяsb edir. Ş imal – Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi haqda saziş 12 sentyabr 2000-ci ildə II Beynəlxalq Avrasiya konfransında Rusiya, ran və Hindistan arasında imzalanmışdır.Bu marşrut Süveyş kanalı ilı daşıma marşrutundan üç dəfə qısa olub, yüklərin Fars körfəzi ölkələri, Hindistan, Pakistan və ranla Mərkəzi və Şərqi Avropa , eləcə də Skandinaviya ölkələri arasında Rusiyadan keçməklə daşınması üçün nəzərdə tutulurdu. mzalanan müqavilədə yüklərin Xəzər dənizi vasitəsi ilə , Azərbaycandan yan keçməklə Rusiyadan birbaşa rana daşınması nəzərdə tutulurdu.Amma bu istiqamətdə dəmir yolu və ya avtomobil nəqliyyatı ilə Azərbaycandan keçməklə daşınması həmin vaxtı 5-7 gün qısaltmağa, həm də daşıma xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağa imkan verir.Bütün bu amillərnəzərə alınmaqla 2002-ci ildə Azərbaycan da daxil olmaqla “Şimal-Cənub” Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin yaradılması haqda müqavilə imzalandı.2005-ci ilin fevral ayında “Şimal-Cənub” BND-də işlərin təşkili üzrə komissiyanın ikinci iclasında Azərbaycan,Rusiya və ran öz dəmir yollarını birləşdirmək barədə razılığa gəldilər. Bu marşrutla ildə 5 mln ton yük daşınır. Layihə üzrə bütün işlər başa çatdıqdan sonra isə hər il 20 mln ton yük daşına biləcəkdir və layihənin reallaşdırılması üçün çəkilən xərclər üç il ərzində ödənilə bilər. Beynяlxalq “Шimal-Cяnub” nяqliyyat dяhlizi Avropa юlkяlяrinin, Rusiyanыn, Orta Asiya vя Qafqaz regionlarыnыn Fars kюrfяzi vя Hindistana чыxышыna, Xяzяryanы юlkяlяrin Qara dяniz limanlarы ilя ticarяt яlaqяlяrinin intensivlяшdirilmяsinя шяrait yaradacaqdыr. Шimal-Cяnub nяqliyyat dяhlizi vasitяsilя Azяrbaycan цzяrindяn yцklяrin bюyцk яksяriyyяtinin daшыnmasыnda dяmir yolunun iшtirakы nяzяrdя tutulur ki, burada яsas amil kimi, yцklяrin bir nяqliyyat nюvц ilя bюyцk hяcmdя, tez bir zamanda, daha uzaq mяsafяyя daшыnmasы gюtцrцlцr. Dяhliz vasitяsilя yцk 79 daшыmalarыna Azяrbaycan Respublikasыnыn yol-nяqliyyat kompleksinin daha geniш cяlb edilmяsi, xцsusяn avtomobil nяqliyyatыnыn vя Xяzяr Dяniz Gяmiчiliyinin imkanlarыndan tam istifadя olunmasы цчцn шяrait yaradыlmalыdыr. Azяrbaycanыn “Шimal-Cяnub” nяqliyyat dяhlizinя qoшulmasы vя dяhlizlя yцk daшыmalarыnda fяal iшtirakы respublikamыzыn iqtisadi maraqlarыna uyьun olaraq yцklяrin, o cцmlяdяn tranzit yцklяrin daha geniш cяlb olunmasыna, yцk hяcminin чoxalmasыna vя gяlirlяrinin artmasыna, юlkяmizin nяqliyyat infrastrukturunun inkiшafыna, yeni iш yerlяrinin aчыlmasыna, юz nюvbяsindя, bir чox sosial problemlяrin hяllinя шяrait yaradacaqdыr . Ə
Ə fqanıstanda hərbi əməliyyatların tədricən başa çatmağa doğru meyllənməsini nəzərə alsaq “Şimal- Cənub” BND -nin əhəmiyyətinin nə dərəcədə artacağını proqnozlaşdırmaq çətin deyil. Bцtцn bunlar gюstяrir ki, beynяlxalq nяqliyyat dяhlizlяrinin kяsiшmяsindя yerlяшяn Azяrbaycan hяr nюv nяqliyyat daшыmalarы цчцn яhяmiyyяtli strateji mяrkяzdir. Respublikamыz чox qцtblц nяqliyyat-kommunikasiya шяbяkяsi formalaшdыrmaqla, юzцnцn həm geosiyasi, həm də geoiqtisadi mюvqelяrini daha da gцclяndirir. Azяrbaycanыn nяqliyyat strategiyasыnыn prioritet istiqamяtlяri arasыnda TRASEKA layihяsi чяrчivяsindя яmяkdaшlыьa xцsusi diqqяt yetirilir. Avropa- Qafqaz-Asiya nяqliyyat dяhlizinin yaranmasыnыn vя inkiшafыnыn яsas nяqliyyat vя kommunikasiya xяttlяrinin hansыsa bir iri dюvlяtin tяsiri altda dцшmяsinin qarшыsыnы almaqla yanaшы, Xяzяr dяnizindяki vя Xяzяr sahilindяki zяngin enerji daшыyыcыlarыnыn vя digяr tяbii ehtiyatlarыn dцnya bazarыna sяrbяst, davamlы olaraq чыxышыnы tяmin etmяkdяn ibarяtdir. TRASEKA proqramının tətbiqi hökumətlər arasında daha sıx əməkdaşlıq və dialoqla nəticələnmişdir. Bu da tranzit ödənişlərin rəqabətli səviyyədə saxlanılması razılığına və sərhəddən keçmənin rəsmiləşdirilməsi prosedurlarının sadələşdirilməsinə gətirib çıxardı. TRASEKA dəhlizi boyu iritonnajlı yüklərin nəql edilməsi haqda da razılaşmalar əldə olunmuşdur. Onun Mərkəzi Asiyanın dəniz yolları vasitəsilə dünya bazarları ilə birləşdirən ən qısa və potensial cəhətdən ən sürətli və ən ucuz marşrut 80 olduğu təsdiq edilir.TRASEKA dəhlizi boyu limanlar, dəmir yolları və avtomobil yolları üzrə əsaslı layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün 1,7 milyard Avrodan
çox vəsait ayırmışlar. Bundan əlavə, Avropa ttifaqının özəl sərmayəçiləri Qafqaz və Mərkəzi Asiya nəqliyyat şirkətləri ilə birgə müəssisələrdə iştirak edirlər. Regional əməkdaşlığı genişləndirmək və iqtisadi sabitliyi möhkəmləndirmək üçün Avropa ttifaqı Cənubi Çevrədə Hava Marşrutları layihəsi və Neft və Qaz Kəmərləri layihəsi ( NOQEYT) kimi digər layihələri də dəstəkləyir.Nəqliyyat dəhlizi olmaqla inteqrasiyaya doğru əhəmiyyətli tədbir kimi TRASEKA-nın inkişaf dinamikası bu gün həmişəkindən daha güclüdür. Tərəfdaş ölkələr TRASEKA-nı milli nəqliyyat sistemlərinin dünyanın digər ölkələri ilə inteqrasiya üçün əhəmiyyətli sayıllar. Mərkəzi Asiyadan başlayaraq, Qafqazdan keçərək, Qara Dəniz ə istiqamətlənmiş və regionu Trans-Avropa Şəbəkələri və dünyanın digər nöqtələrilə birləşdirən Şərq-Qərb dəhlizi böyük həcmdə yük daşımalarını təmin edən reallıqdır. Regional nəqliyyat hüquqi bazasının Avropa və beynəlxalq normalara inteqrasiyası və uyğunlaşdırılması davamlı bir prosesdir. Avropa və digər beynəlxalq agentliklər malların hərəkətində süni maneələrin azaldılması üçün TRASEKA proqramı çərçivəsində fəaliyyət göstərirlər. Шimal - Cяnub xarici ticarяt яlaqяlяrinя mal dюvriyyяsi artыmыna nail olmaq цчцn Azяrbaycanda avtomobil vя dяmir yollarыnыn yenidяn qurulmasы, Bakы Beynяlxalq Ticarяt Limanыnыn tikintisi, Xяzяr Gяmiчiliyi idarяsinin inkiшafы sahяsindя чox mцhцm iшlяr gюrцlmяkdədir. Azяrbaycanыn nяqliyyat sisteminin inkiшafы, alternativ avtomobil vя dяmir yolu xяtlяrinin чяkiliшi kцlli miqdarda investisiya tяlяb etsя dя, bu layihяlяrin reallaшdыrыlmasы, ilk nюvbяdя, milli tяhlцkяsizlik maraqlarы baxыmыndan vacib sayылыр. Юlkяmizin iqtisadi potensialыnыn vя mцdafiя qцdrяtinin artmasы hяr bir sahяyя, o cцmlяdяn yol-nяqliyyat kompleksinin daha da inkiшafыna vя tяhlцkяsizliyinin tяmin olunmasыna geniш imkanlar aчыr.
Nəticə və təkliflər. Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|