189
10
,
1
,
4
,
1
,
j
l
lj
ij
l
ij
.
Nəticədə aşağıdakı cədvəli almış olarıq:
52
.
0
67
.
0
0
52
.
0
0
43
.
0
47
.
0
48
.
0
68
.
0
0
4
.
0
0
0
46
.
0
0
35
.
0
0
0
75
.
0
0
45
.
0
66
.
0
0
54
.
0
0
32
.
0
57
.
0
56
.
0
81
.
0
0
0
74
.
0
0
0
0
51
.
0
0
45
.
0
0
0
DK
jl
R
(7.6)
düsturuna əsasən
ab
K
abstrakt kataloqunun çəki
əmsallarının qiymətlərini tapaq:
10
,
1
,
max
1
4
,
1
1
j
l
j
l
ab
j
.
52
.
0
74
.
0
0
54
.
0
0
51
.
0
57
.
0
56
.
0
81
.
0
0
1
ab
j
.
Nəhayət, bütün tematik kataloqlar üçün (7.7) düsturuna
əsasən orta kvadratik uzaqlaşma əmsallarını hesablayaq:
78
.
0
10
5
2
10
1
1
1
1
11
j
j
ab
j
,
03
.
0
10
6
2
10
1
2
1
1
12
j
j
ab
j
,
74
.
0
10
6
10
1
2
3
1
1
13
j
j
ab
j
,
04
.
0
10
7
10
1
2
4
1
1
14
j
j
ab
j
.
190
Tematikası
ab
K
abstrakt kataloqunun tematikasından
ən az uzaqlaşan tematik kataloq
K
2
-dir:
03
.
0
,
,
,
min
min
12
14
13
12
11
1
4
,
1
*
1
l
l
.
Bu
o deməkdir ki,
K
2
tematik kataloqu
d
1
sənədinin
tematikasına ən yaxın olan tematik kataloqdur və ona görə
də
d
1
sənədini
K
2
tematik kataloquna daxil etmək lazımdır.
Əgər
4
,
1
,
i
K
i
tematik kataloqlarının
ab
K
abstrakt
tematik kataloqundan uzaqlaşması üçün sərhəd qiymətini
1
.
0
qəbul etsək, onda
d sənədinə daha
relevant
tematik kataloqlar yalnız
K
2
və
K
4
olar, yəni:
1
.
0
14
12
.
Nəticədə
d
1
sənədi
K
2
və
K
4
tematik kataloqlarının hər
ikisinə daxil edilməlidir.
7.2. Tematik profilin seçilməsinin dəqiqliyinin
artırılması və tematik kataloqun keyfiyyətinin
yaxşılaşdırılması üsulları
Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, axtarışın dolğunluğunu və
dəqiqliyini yaxşılaşdırmaq
üçün sinonimlər, assosiativ sözlər
çoxluqlarından və digər lüğətlərdən istifadə etmək olar.
Həmçinin qəbul etmişdik ki, terminlərin sinonimləri və
assosiativ sözləri bir çoxluğun
tərkibində birləşirlər, yəni
J
j
V
v
S
s
S
,
(7.10)
burada
S
j
–
t
j
terminlərinin sinonimləri və assosiativ
sözləri çoxluğudur. Rahatlıq üçün gələcəkdə
S çoxluğunu
sinonimlər çoxluğu adlandıracağıq.
191
Qeyd olunmalıdır ki, sinonimlər,
eyni zamanda, həm də
termin rolunda çıxış edə bilər. Təbii ki, istənilən açar söz
müəyyən sənədin hər hansı termini
üçün sinonim olmaqla
yanaşı, eyni zamanda, digər sənəd üçün vacib (əhəmiy-
yətli) termin ola bilər. Bu o deməkdir ki, istənilən
T
t
j
termini
üçün onun S
j
sinonimləri çoxluğu sistemin
T ter-
minləri çoxluğunun alt çoxluğudur. Buradan çıxır ki,
S
çoxluğu
T çoxluğunun alt çoxluğudur. Ona görə də rahat-
lıq naminə gələcəkdə
S çoxluğu əvəzinə
T çoxluğunu isti-
fadə edəcəyik.
Beləliklə, istənilən
,J
v
j
1
,
üçün
t
j
termi-
ni ilə
s
v
sinonimi arasındakı münasibətlər əvəzinə
t
j
və
t
v
terminləri arasındakı münasibətlər baxılacaqdır.
t
j
və
t
v
terminləri arasındakı münasibəti, yəni
t
v
ter-
mininin
t
j
termininə yaxınlıq dərəcəsini göstərən əmsalı
s
jv
r
ilə işarə edək.
s
jv
r
münasibətləri
JxJ ölçülü qeyri-səlis
relyasion matris şəklində verilir. Onun elementləri aşağı-
dakı qeyri-səlis münasibət kimi təyin edilir:
,J
v
, j
,
T
: T
r
jv
S
jv
1
,
1
0
, (7.11)
burada
jv
–
v
t
termininin
S
j
sinonimlər (
j
t termininin
sinonimləri) çoxluğuna daxilolma funksiyası, başqa sözlə,
t
j
və
t
v
terminlərinin yaxınlıq (sinonimlik) dərəcəsidir.
Əgər
T
t
j
və
T
t
v
terminləri üçün
j
v
S
t
şərti ödə-
nilməzsə, onda
0
jv
qəbul olunur.
Sinonimlər və onların terminlərə mənaca yaxınlıq dərə-
cələri haqqında məlumatlar sənədin tematikası haqqında
bilikləri genişləndirməyə kömək edir.
Bu isə öz növbəsin-
də onun tematik profilini daha dəqiq müəyyənləşdirməyə
və ona daha relevant olan tematik kataloqun seçilməsinə