Microsoft Word riyaziyyatin tedrisinde umumilesdirme 2009. doc
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
_____________Milli Kitabxana_____________ 57
siniflərdə həmin proqramın yeni variantından istifadə edilir. Burada dövlət, cəmiyyət və xüsusi məktəblərin tədris planları və proqramları eynidir. Məktəb riyaziyyat kursu proqramlarında aparılan islahatların əsasında aşağıdakı prinsiplər rəhbər tutulmuşdur. 1) məktəb riyaziyyat kursu bütün şagirdlərə, onların peşə seçimindən asılı olmayaraq, biliklərin əsasını verməlidir; 2) təlimin həcmi, məzmunu və metodları şagirdlərin yaşına optimal uyğun olmalıdır; 3) şagirdlərdə riyazi təfəkkür inkişaf etdirmək və təcrübi məsələləri riyazi düşünmək bacarığı aşılanmalıdır; 4) bütün üç mərhələdə riyazi təlimdə varislik təmin olunmalıdır. İslahatlar əvvəlki proqramın ideya strukturunu dəyişməmişdir. Yeni kurs çoxluqlar nəzəriyyəsi əsasında qurul- muşdur. Lakin çoxluq müvafiq hallarda xatırladılır və onun haqqında intuitiv danışılır. Məsələn, ibtidai siniflərdə tək və cüt ədədlərə natural ədədlər sinfinin alt çoxluğu kimi baxılır. Orta məktəbin aşağı pilləsində parçanın orta perpendikul- yarının və bucağın tənböləninin müəyyən xassələri nöqtələr çoxluğu kimi təqdim edilməsinə baxmayaraq həndəsi fiqurun ümumi tərifi nöqtələr çoxluğu kimi verilmir. Hər bir sinfin proqramı “məqsəd” bəndi ilə başlayır və burada təlimin həmin mərhələsinin əsas məsələləri sadalanır. Sonra proqramın məzmunu və burada yalnız əsas anlayışlar və şagirdlərin alacaqları vərdişlər göstərilir. Tədrisdə mövzuların müfəssəl şərhi və ardıcıllığın ciddi gözlənilməsi nəzərdən keçirilmir. Şərhin ardıcıllığını müəllim özü müəyyən etməlidir. Hər bir mövzunun “ideyanı, metodları və s. tədricən başa düşməkdə şagirdlərə kömək etmək” sözləri ilə başlaması səciyyəvidir. Mövzulardan sonra “istilah və işarə” qeydləri gəlir. Hər bir sinfin proqramı “məzmun üzrə qeydlər” ilə qurtarır, burada hər bir bölmə üzrə şagirdlərin bilik və bacarığına verilən tələblər dəqiqləşdirilir. Yenə ibtidai məktəbin proqramı 4 bölmədən ibarətdir və məzmununda əsaslı dəyişikliklər edilməmişdir. Orta məktəbin aşağı pilləsinin proqramında riyaziyyat kursunun məzmunu yuxarıda göstərdiyimiz 1)-4) bölmələri üzrə inkişaf edir. Göründüyü kimi əsas anlayışlar və ideyalar qalmaqla “çoxluq və məntiq” bölməsi çıxarılmışdır. Lakin orta məktəbin yuxarı pilləsində bu bölmə daha dərindən öyrənilir. Yaponiyanın orta məktəblərinin riyaziyyat proqramında mövzular əsasən _____________Milli Kitabxana_____________ 58
şagirdlərin ümumiləşdirmə qabiliyyətinin inkişaf etdirilməsi üzrə düzülür, ali riyaziyyat elementlərindən geniş istifadə olunur. Yuxarı orta məktəbdə şagirdlər peşə yönümü üzrə kompleksləşdirilir – akademik, ticarət, evdarlıq, texnika, kənd təsərrüfatı və s. Şagirdləri əsasən universitetlərə daxil olmaq üçün hazırlayan akademik birləşmənin iki istiqaməti vardır: təbiətşünaslıq və humanitar. Yaponiyanın orta məktəblərində məktəb riyaziyyat kursunun vahid formada verilməsi, onun hər bir bölmələri arasındakı əlaqənin dərk olunması şagirdlərin ümumiləşdirmə qabiliyyətinin inkişaf etdirilməsi baxımından olduqca maraqlıdır. Məlumdur ki, bu ölkənin bütün sahələr üzrə istehsalı keyfiyyətlidir. Onların məktəb üçün riyaziyyat proqramları və bunların əsasında yazılmış dərslik, dərs vəsaiti, habelə metodik ədəbiyyatı riyazi təhsilin metodik sistemini inkişaf etdirmək və ümumiləşdirməni həyata keçirmək üçün faydalıdır.
başlamaları, müasir cəmiyyətə lazım olan peşə qazanmaları üçün, əsas bilikləri verməkdir. Buna uyğun olaraq məktəb riyaziyyat təliminin məqsədi proqram və dərsliklərdə göstərilir. İbtidai məktəbdə – şagirdləri əsas ədədi münasibətlər və həndəsi fiqurlarla tanış etmək, onlara natural ədədlər, adi və onluq kəsrlər üzərində əməlləri cəld və səhvsiz aparmağı öyrətmək, məntiqi təfəkkür, fəza təsəvvürünə dair elementar qabiliyyətlər, aldıqları bilikləri gündəlik həyatdakı məsələlərin həllində istifadə etmək bacarığı formalaşdırmaq; orta məktəbdə – şagirdlərin təbiət və texniki fənləri öyrənmələri üçün riyaziyyatdan əsas məlumatları alması, riyazi əməliyyat və çevirmələri cəld və dəqiq yerinə yetirmələri, fəza təsəvvürü və məntiqi təfəkkürün məqsədəuyğun inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur. Çin orta məktəb- lərində riyaziyyatın öyrənilməsinə ənənəvi olaraq çox vaxt verilir. İbtidai məktəbdə (I-V siniflər) I sinifdə həftədə 5, II və III siniflərin hər birində 4, IV və V –də 7, orta məktəbin aşağı pilləsinin I, II, III siniflərində 1 uyğun olaraq həftədə 5, 6, 6 yuxarı pillənin I, II, III siniflərinin hər birində həftədə 5 saat vaxt verilir.
1 Burada nömrələmə Yaponlardakı kimidir _____________Milli Kitabxana_____________ 59
Orta məktəbin aşağı siniflərinin proqramına rasional ədədlər, tam və kəsr ifadələr, birdərəcəli tənliklər və onların sistemi, bərabərsizliklər, kök və qüvvət, kvadrat tənliklər, loqarifmalar, üçbucaqların həlli, çevrə və dairə, düz və tərs mütənasiblik, xətti, kvadratik funksiyalar, düz xəttin və çevrənin tənlikləri, ortoqonal proyeksiyalama, statistika elementləri daxil edilmişdir. Orta məktəbin yuxarı siniflərinin kursu, bir çoxluğun digərinə inikası kimi, funksiya anlayışı ilə başlayır. Qüvvət, üstlü, loqarifmik, triqonometrik və tərs triqonometrik funksiyalar, fəza fiqurları, ikitərtibli əyrilər, polyar koordinatlar, xətti tənliklər sistemi, bərabərsizliklərin xassələri, kompleks ədədlər, kombinatorika elementləri, binomial teorem, ehtimal nəzəriyyəsi və cəbri məntiqin elementləri (EHM üçün proqramlaşdırma ilə əlaqədar), analizə giriş öyrənilir. Müəllimlər riyaziyyat proqramında şagirdlərin əmək fəaliyyətləri ilə əlaqəyə az fikir verildiyini, mənimsənilməsini çətin olan materialın olmasını qeyd edirlər. Odur ki, şagirdlərin üç əsas qrupunun ( 1) istehsalata gedənlər; 2) peşə və ya politexnik məktəbdə təhsilini davam etdirənlər; 3) ali məktəbə gedənlər) maraqlarını nəzərə almaqla təbiət – riyazi və texniki məktəb proqramlarını nəzərdən keçirməyi istəyirlər. Bu qrupların hər biri üçün məcburi və seçmə kursların proqramlarını hazırlamaq nəzərdə tutulur. Birinci qrupun təlimində nəzəri biliklərin tətbiqinə üstünlük verilir, ikinci qrupda kifayət qədər geniş və sadə kurs lazım sayılır. Sonuncu qrup üçün isə təkcə geniş deyil, habelə dərin məlumatlar lazımdır, xüsusi dərslik tələb olunur. Bu və ya digər jurnal səhifələrində məktəb proqramına aid materialın şərhi ilə əlaqədar hansı çıxışın və neçə dəfə olmasına aid də tədqiqatlar aparılır. Proqramın ayrı-ayrı məsələlərinin öyrənilməsinin əhəmiyyəti ilə əlaqədar aşağıdakı nəticələr çıxarılmışdır: 1) rasional ədədlər və cəbri ifadələr, onlar üzərində əməllər, tənliklər həlli, funksiya, müstəvi fiqurların təsviri bütün bilik sahələrində lazımdır. Bunların məktəbdə öyrənilməsi gücləndirilməlidir; 2) az sayda bilik sahəsi üçün lazım olan iki dərəcədən yuxarı köklər, iki dəyişənli kvadrat tənliklər sistemi, bir dəyişənli bir dərəcəli bərabərsizliklər, homotetik fiqurlar, ortoqonal proyeksiyalama və s. proqramın əsas materialına əlavə kimi baxmaq və kifayət qədər sadə izah etmək lazımdır; 3) elmin, texnikanın, istehsalatın müasir inkişafını əks etdirən məsələlərin Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|